JFK: Νέα αποκαλυπτική βιογραφία – Ο άνδρας πίσω από τον μύθο

«Λοιπόν, κύριε πρόεδρε, δεν μπορείτε να πείτε ότι το Ντάλας δεν σας αγαπά». Αυτή ήταν η φράση της Νέλι Κόναλι, της συζύγου του κυβερνήτη του Τέξας, καθώς η ανοιχτή Lincoln Continental προεδρική λιμουζίνα διέσχιζε τους δρόμους του Ντάλας. Το ημερολόγιο έδειχνε Παρασκευή 22 Νοεμβρίου του 1963. Δευτερόλεπτα αργότερα θα ακούγονταν πυροβολισμοί και ο 35ος πρόεδρος των ΗΠΑ θα κειτόταν νεκρός στην αγκαλιά της συζύγου του, Τζάκι. O Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι ήταν μόλις 46 ετών και ήδη είχε καταφέρει να χτίσει τον μύθο του.

Από τότε τόνοι μελανιού έχουν ξοδευτεί για να περιγράψουν τα χαρίσματα του JFK, τις εξωσυζυγικές του σχέσεις που προσέφεραν μία ηδονοβλεπτική ματιά στη ζωή ενός προέδρου με μυθικές ερωμένες όπως η Μέριλιν Μονρόε ή η Τζούντιθ Κάμπελ, παρότι γνώριζε πολύ καλά ότι υπήρξε ερωμένη του διαβόητου μαφιόζου Σαμ Τζιανκάνα. Πολλά έχουν ειπωθεί ακόμη για την περίφημη κατάρα των Κένεντι, με τους μοιρολάτρες να αποδίδουν σε εκείνη αυτό το ατελείωτο γαϊτανάκι απροσδόκητων θανάτων μελών της οικογένειας που φέρουν το βαρύτιμο επίθετο. Την ίδια στιγμή, δεκάδες εργασίες προσπαθούν να αποτιμήσουν την πολιτική κληρονομιά του 35ου προέδρου των ΗΠΑ που χάθηκε τόσο άδικα. Πολλοί όμως εντοπίζουν και ένα κενό. Γιατί λίγοι έχουν καταφέρει να σκιαγραφήσουν τον πραγματικό άνθρωπο πίσω από Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, την πολιτική του σκέψη, τις ιδέες που τον οδήγησαν να γίνει ο άνδρας που ήταν.

Το στοίχημα αυτό φαίνεται να κερδίζει η νέα βιογραφία του JFK υπό τον τίτλο «JFK: Volume 1: 1917-1956», η οποία μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Penguin. O Φρέντρικ Λόγκεβαλ, ο βραβευμένος με Πούλιτζερ καθηγητής Διεθνών Σχέσεων της Σχολής Διακυβέρνησης Τζον Φ. Κένεντι του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και καθηγητής Ιστορίας στο Χάρβαρντ, πέρασε την τελευταία δεκαετία «χτενίζοντας» υλικό που διέφυγε την προσοχή ή δεν αξιοποιήθηκε από τους προηγούμενους βιογράφους του 35ου προέδρου, προσπαθώντας να συλλέξει τις ψηφίδες που θα σχημάτιζαν το πραγματικό πορτρέτο του JFK. To αποτέλεσμα είναι μια εκτεταμένη βιογραφία δύο τόμων που για πρώτη φορά σκιαγραφεί σωστά τον ρόλο του Τζον Κένεντι στα διεθνή γεγονότα του 20ού αιώνα. Ο πρώτος τόμος, έκτασης 816 σελίδων, που μόλις κυκλοφόρησε, παρακολουθεί τη ζωή του μέχρι το 39ο έτος της ηλικίας του – από τη γέννησή του μέχρι την απόφασή του να διεκδικήσει την προεδρία των ΗΠΑ. Aποκαλύπτει τις πρώτες σχέσεις του, τις ηρωικές εμπειρίες που τον διαμόρφωσαν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, τις ιδέες του, τα γραπτά του, τις πολιτικές του θέσεις και τον ρόλο του πατέρα του, του πάμπλουτου Τζόζεφ Πάτρικ Κένεντι του πρεσβύτερου, ο οποίος διορίστηκε πρεσβευτής των ΗΠΑ το 1938 από τον Ρούσβελτ στη Μεγάλη Βρετανία, για να αποπεμφθεί αργότερα εξαιτίας των αμφιλεγόμενων απόψεών του για την έκβαση της Μάχης της Αγγλίας.

Ο πατριάρχης της οικογένειας Τζόζεφ Πάτρικ Κένεντι ο πρεσβύτερος ανάμεσα στον πρωτότκο γιο του Τζοζεφ Π. Κένεντι τζούνιορ (αριστερά) και στον Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, τον Ιούλιο του 1938

Σούπερμαν με σάρκα και οστά

Κατά τη διάρκεια της προεδρικής του εκστρατείας το 1960, ο Νόρμαν Μέιλερ στο περίφημο άρθρο του με τίτλο «Superman Comes to the Supermarket» εκθείαζε τον Τζον Κένεντι επιχειρώντας αναλογίες με τον υπεράνθρωπο του Νίτσε. Ο Τζον Στάινμπεκ το 1963, μετά τον θάνατό του, τον είχε χαρακτηρίσει έναν σύγχρονο βασιλιά Αρθούρο. Αλλωστε, ο Κένεντι ενσάρκωνε την αμερικανική εκδοχή του Κάμελοτ. Αυτό ήταν το προσωνύμιο που είχε δώσει η ίδια η Τζάκι στον οίκο των Κένεντι σε συνέντευξή της στο περιοδικό «Life» τον Δεκέμβριο του 1963 για να περιγράψει την ευτυχισμένη αλλά σύντομη θητεία του δολοφονημένου προέδρου στον Λευκό Οίκο – το «Κάμελοτ», το μιούζικαλ που φιλοξενήθηκε μεταξύ 1960 και 1963 στο Μπρόντγουεϊ και είχε ως θέμα του τους Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, ήταν το αγαπημένο του JFK. Στον πρώτο τόμο της βιογραφίας του ο Λόγκεβαλ κατεβάζει ίσως τον Κένεντι από αυτό το βάθρο, περιγράφοντάς τον πιο σάρκινο.

Τα ελαττώματα ενός προέδρου  

Φυσικά ο JKF απέχει πολύ από αυτό που θα ονομάζαμε «Mister Nice Guy». Φερόταν στις γυναίκες σαν να ήταν ταξί. Oι φίλοι του και οι πολιτικοί συνεργάτες φαίνεται ότι ήταν αναλώσιμοι. Η γοητεία της ιρλανδικής καταγωγής του ήταν θρυλική, αλλά όπως είχε πει και ένας οικείος του «ήταν καλός με τους ανθρώπους, χωρίς να αποσπούν όμως ιδιαίτερα την προσοχή του». Την ίδια στιγμή, ως μέλος του Κογκρέσου και αργότερα γερουσιαστής απέφυγε να μιλήσει καθαρά εναντίον του μακαρθισμού και των φυλετικών διακρίσεων.

Ο Τζον Κένεντι πάνω στο σκάφος PT-109στο Νότιο Ειρηνικό, το οποίο κυβερνούσε όταν συγκρούστηκε τον Αύγουστο του 1943 με γιαπωνέζικο αντιτορπιλικό.

Tα πρώτα χρόνια

O Tζακ, όπως τον αποκαλούσαν, γεννήθηκε το 1917. Ηταν το τρίτο από τα εννέα παιδιά του δαιμόνιου Τζόζεφ Πάτρικ Κένεντι,o οποίος πλούτισε στη Wall Street και μεταξύ 1938 και 1940 υπηρέτησε ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Μεγάλη Βρετανία, θεωρώντας ότι η Γηραιά Αλβιώνα ήταν καταδικασμένη στον Πόλεμο. Ο ίδιος ο Ρούσβελτ δίνει μία καυστική περιγραφή του πατριάρχη της οικογένειας: «O πλούτος που απέκτησε σε νεαρή ηλικία τον κατέστρεψε. Πολύ πατριώτης και πολύ εγωιστής, ήταν εμμονικός με την ιδέα ότι έπρεπε να αφήσει στο καθένα από τα εννέα παιδιά του από ένα εκατομμύριο δολάρια. Για τον ίδιο, το μέλλον μιας μικρής καπιταλιστικής τάξης είναι ασφαλέστερο κάτω από έναν Χίτλερ παρά με έναν Τσόρτσιλ».

Στη θέση του αδελφού του

Αρχικά πάντως, ο πατήρ Κένεντι δεν προόριζε τον JFK ως άξιο διάδοχό του. Aντίθετα, στήριζε τις ελπίδες του στον μεγαλύτερο γιο του, τον λιγότερο ευφυή Τζόζεφ Π. Κένεντι Τζούνιορ, o οποίος όμως σκοτώθηκε πέφτοντας στο καθήκον το 1944 στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά τον θάνατο του αδελφού του έλαχε στον JFK ο κλήρος της πολιτικής δράσης.

Και όμως, τίποτε δεν προμήνυε αυτό το μέλλον. Γιατί ο JFK υπήρξε φιλάσθενος, περνώντας μια ζωή μέσα στον πόνο. Και ίσως εδώ έγκειται το μεγαλείο του. Επασχε από τη νόσο του Αντισον. Υπέφερε συχνά από σοβαρούς πόνους στην πλάτη και στη μέση. Και όμως κανείς δεν μπορούσε να το φανταστεί παρακολουθώντας τον ευειδή, ηλιοκαμένο άνδρα στις τηλεοπτικές αναμετρήσεις του με τον χλωμό, καταβεβλημένο Νίξον στις εκλογές του 1960.

Απολαμβάνοντας ένα πούρο πάνω στο προεδρικό γιοτ «Honey Fitz».

Οι ακαδημαϊκές σπουδές  

Ο Τζον Κένεντι πέρασε από τη Σχολή Τσόουτ του Κονέκτικατ, το London School of Economics, τα πανεπιστήμια Πρίνστον, Χάρβαρντ και Στάνφορντ. Ναι, ήταν από εκείνους τους φοιτητές που είχαν στενογράφο για να δακτυλογραφεί την πτυχιακή τους. Δεν ήταν όμως ένας άνθρωπος χωρίς ακαδημαϊκά ενδιαφέροντα. Στα 39 του χρόνια, όντας ήδη γερουσιαστής, το βιβλίο του «Profiles in Courage» κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ. Μήπως όμως δεν έπρεπε να το αποδεχθεί, καθώς ουσιαστικά γράφτηκε από έναν από τους βοηθούς του;

Ο ήρωας πολέμου

Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διακρίθηκε ως ήρωας πολέμου. Στα νησιά του Σολομώντα στον Νότιο Ειρηνικό Ωκεανό το σκάφους PT-109 το οποίο κυβερνούσε συγκρούστηκε τον Αύγουστο του 1943 με γιαπωνέζικο αντιτορπιλικό και βυθίστηκε, ενώ σκοτώθηκαν δύο μέλη του πληρώματος. Φυσικά, όπως σημειώνει και ο Λόγκεβαλ, δεν αξίζει για αυτό χειροκρότημα, αλλά για το απαράμιλλο θάρρος που έδειξε ώστε να σώσει το πλήρωμά του, κολυμπώντας μάλιστα και κουβαλώντας παρά τους πόνους στην πλάτη του έναν τραυματισμένο συμπολεμιστή του και πραγματοποιώντας μία παράτολμη αποστολή προκείμενου να εξασφαλίσει στους συντρόφους του τροφή. Ετσι έφτασε τo ανδραγάθημά του αυτό στις σελίδες του «New Yorker», όταν ο πατέρας του έπεισε τον δημοσιογράφο Τζον Χέρσεϊ να γράψει σχετικό άρθρο.

Το 1946 κέρδισε – κάποιοι θα πουν αγόρασε – μία θέση στο Κογκρέσο. Δεν ήταν καν 30 ετών. Φυσικά οι φιλοδοξίες του ήταν πολύ μεγαλύτερες. Ανάμεσα στα προτερήματά του ήταν η ακατάβλητη ενέργεια και η ανταγωνιστικότητά του. Ηταν εστιασμένος περισσότερο στον ηγετικό ρόλο που θα έπρεπε να διαδραματίσουν οι ΗΠΑ εκείνη την κρίσιμη περίοδο του Ψυχρού Πολέμου στη διεθνή σκακιέρα παρά στην εσωτερική πολιτική. Ο αδελφός του, Ρόμπερτ, ήταν ο πιστός υπολοχαγός του.

Ο σύζυγος  

Παντρεύτηκε την Τζάκι το 1953, όντας ήδη γερουσιαστής και εκείνη ήταν πραγματικά μία γυναίκα που τον ενδιέφερε. Παρ’ όλα αυτά, όταν γέννησε νεκρό το παιδί τους τον Αύγουστο του 1956 – έναν χρόνο αργότερα ήρθε στον κόσμο η κόρη τους Κάρολαϊν – εκείνος βρισκόταν στη Μεσόγειο κάνοντας ιστιοπλοΐα. Δεν επέδειξε μάλιστα καμία βιασύνη να επιστρέψει, μέχρι που ένας φίλος του τον συμβούλεψε: «Αν θέλεις να κατέβεις για πρόεδρος, καλύτερα να τσακιστείς και να πας στο προσκεφάλι της γυναίκας σου, διαφορετικά κάθε σύζυγος της χώρας θα είναι εναντίον σου».

Ο πρώτος τόμος της βιογραφίας σταματά στο 1956, όταν ο Κένεντι αποτυγχάνει να επιλεγεί από το Συνέδριο των Δημοκρατικών υποψήφιος αντιπρόεδρος του Αντλάι Στίβενσον, o οποίος θα χάσει τελικά τις εκλογές από τον Αϊζενχάουερ. Ο Κένεντι δεν πτοείται. Εχει ήδη βάλει πλώρη για τον Λευκό Οίκο στις κάλπες του 1960, όπως μαρτυρεί και μια κουβέντα του στον πατέρα του: «Λοιπόν, μπαμπά, υποθέτω ότι μένει μόνο μία ερώτηση: «Πότε ξεκινάμε;»».