Το δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση στην Ιταλία, προκαλεί ανησυχία σε ολόκληρη την Ευρώπη – ειδικά μετά την ψήφο υπέρ του Brexit και τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο μεγάλος φόβος είναι ότι η ψήφος υπέρ του «Όχι» στην Ιταλία, θα οδηγήσει στην παραίτηση του πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι και στην προκήρυξη πρόωρων εκλογών κάτι που μπορεί να αποσταθεροποιήσει πολιτικά αλλά και οικονομικά την Ευρώπη. Η εφημερίδα Guardian απαντά σε επτά ερωτήσεις για το ιταλικό δημοψήφισμα.
Γιατί οι αγορές ανησυχούν τόσο πολύ για το αποτέλεσμα του ιταλικού δημοψηφίσματος;
Το αποτέλεσμα του ιταλικού δημοψηφίσματος θεωρείται ως η μεγαλύτερη απειλή για την Ευρώπη μετά το δημοψήφισμα για την παραμονή ή μη της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιούνιο. Αν το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό για την κυβέρνηση, μπορεί να πυροδοτηθεί μία αλυσίδα γεγονότων που δεν αποκλείεται να οδηγήσει την Ιταλία εκτός της ζώνης του ευρώ.
Το δημοψήφισμα δεν αφορά όμως ένα στενό πολιτικό ζήτημα;
Ναι και όχι. Το δημοψήφισμα αφορά σε συνταγματικές αλλαγές αλλά εκλαμβάνεται και ως ψήφος εμπιστοσύνης προς τον Ρέντσι. Οι προτεινόμενες αλλαγές στο κοινοβούλιο εντάσσονται στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού της Ιταλίας, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά. Στις αγορές αρέσει η τεχνοκρατική προσέγγιση του Ρέντσι και φοβούνται ότι αν εκείνος χάσει το δημοψήφισμα, θα προκηρύξει εκλογές τις οποίες θα κερδίσει το λαϊκίστικο Κίνημα των Πέντε Αστέρων.
Τί συμβαίνει με την οικονομία;
Η οικονομία δεν είναι σε καλή κατάσταση. Η Ιταλία έχει ανεργία 11% και οι συνθήκες διαβίωσης δεν έχουν βελτιωθεί πολύ από τότε που η χώρα υιοθέτησε το ευρώ. Σύμφωνα με ειδικούς, η αδυναμία της Ιταλίας οφείλεται στους εξής τρεις παράγοντες: στην αργή υιοθέτηση της τεχνολογίας, στην αδυναμία της κυβέρνησης να προχωρήσει σε υποτίμηση νομίσματος προκειμένου να επανακάμψει η ανταγωνιστικότητα και στην πρόκληση από την Κίνα σε πολλές αγορές όπου η Ιταλία ήταν ισχυρή.
Τί συμβαίνει με τις τράπεζες;
Οι τράπεζες βρίσκονται επίσης σε άσχημη κατάσταση, με το τραπεζικό σύστημα της χώρας να είναι κατακερματισμένο και με χρέη 360 δισ. ευρώ. Ο Ρέντσι καθιέρωσε ένα σύστημα αρωγής των ιταλικών τραπεζών, τον λεγόμενο «Άτλαντα», προκειμένου να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών στο ιταλικό τραπεζικό σύστημα.
Επομένως τι θα συμβεί αν το αποτέλεσμα της κάλπης είναι «Όχι»;
Ο φόβος είναι ότι θα καταρρεύσουν οι τράπεζες. Αν ο Ρέντσι χάσει μπορεί να μην προχωρήσει το σχέδιο διάσωσης των τραπεζών και αυτό μπορεί να προκαλέσει σοκ στα τραπεζικά συστήματα και άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Δεν θα μπορεί η ΕΚΤ να κάνει κάτι;
Ναι. Η ΕΚΤ αγοράζει ευρωπαϊκά ομόλογα αξίας 80 δισ. ευρώ κάθε μήνα και βραχυπρόθεσμα θα μπορούσε να θέσει ως προτεραιότητα την αγορά ιταλικών ομολόγων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δεχθεί επίσης πιέσεις να χαλαρώσει τους κανόνες που θέτουν περιορισμούς στις επιμέρους κυβερνήσεις για τη διάσωση των τραπεζών τους.
Αν το αποτέλεσμα είναι «Ναι» θα σημαίνει ότι η κρίση θα έχει παρέλθει;
Σίγουρα όχι. Θα υπάρξει ανακούφιση και οι μετοχές των μεγαλύτερων ιταλικών τραπεζών μπορεί να ανέβουν, αλλά τα προβλήματα της ιταλικής οικονομίας και του τραπεζικού τομέα θα παραμείνουν. Όπως και το βασικό ζήτημα του εάν η Ιταλία μπορεί να αντεπεξέλθει στην πίεση της συμμετοχής στην ευρωζώνη.
