«Συμβαίνουν πολλά τούτο τον καιρό στον κόσμο και θα συμβούν και άλλα» αναφέρει με νόημα ο άλλοτε πρωθυπουργός και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Λ. Παπαδήμος. Οταν ερωτάται για τους ανέμους ανασφάλειας και αβεβαιότητας που πνέουν παντού στον κόσμο, δεν κρύβει την ανησυχία του. Αντιθέτως, μάλιστα, επιμένει ότι η αστάθεια τείνει να κυριαρχήσει στον κόσμο αναδεικνύοντας κινδύνους μοναδικούς, μέχρι πρότινος αμελητέους και ελεγχόμενους.
Και όντως, αν επιχειρήσει κανείς να προσεγγίσει τα συμβαίνοντα στον κόσμο, αισθάνεται την περιπλοκή και νιώθει ότι ο κόσμος κινείται στο μεταίχμιο μιας μεγάλης αναταραχής, τα χαρακτηριστικά και η ένταση της οποίας δεν μπορούν να προσδιορισθούν ακόμη.

«Ταιριάζει με τον Μεσοπόλεμο τούτη η εποχή» σημείωνε πρόσφατα ένας εξωστρεφής, από τους πιο διακεκριμένους, έλληνας επιχειρηματίας.

«Στη δεκαετία του ’30 καταγράφονταν καθημερινά πρόδρομα γεγονότα της επερχόμενης θύελλας και του πολέμου, που ωστόσο δεν αξιολογούνταν επειδή οι περισσότεροι θεωρούσαν την ειρηνική ζωή δεδομένη και τις σταθερές του κόσμου αδιατάρακτες» έλεγε χαρακτηριστικά τις προάλλες σε μια συνάντηση αναζήτησης και προσέγγισης των εγχώριων και διεθνών συνθηκών. Πράγματι από κάθε γωνιά του πλανήτη ξεπηδούν καθημερινά γεγονότα που μόνο την αστάθεια και την ανασφάλεια τροφοδοτούν.
Η Ευρώπη σε σταυροδρόμι


Είναι φανερό πια ότι μετά το Βrexit οι συνθήκες άλλαξαν δραματικά. Οι Βρετανοί με την ψήφο αποχώρησής τους από την Ευρωπαϊκή Ενωση μετέδωσαν μήνυμα αρνητικό και αντιενωσιακό στη Γηραιά Ηπειρο. Πολλοί λένε ότι ουσιαστικά έκοψαν τον κόμπο που εμποδίζει να ξηλωθεί το πουλόβερ. Από εδώ και πέρα η ευρωπαϊκή ενοποίηση μοιάζει ανέφικτη και σίγουρα όσο θα περνά ο καιρός θα διατηρεί ολοένα και λιγότερους υποστηρικτές. Πολύ περισσότερο όταν η τρέχουσα ευρωπαϊκή ηγεσία δεν επαρκεί ή καλύτερα δεν έχει τις δυνάμεις και τα κουράγια να ηγηθεί μιας εντατικής προσπάθειας υπέρ της εμβάθυνσης και επιτάχυνσης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ούτε η Μέρκελ ούτε ο Ολάντ ούτε κανείς άλλος μπορεί να ορθώσει ανάστημα και να αναδείξει σε κυρίαρχες τις ενωσιακές πολιτικές. Αντιθέτως, η πολιτική ζωή στην Ευρώπη ορίζεται από ιδιαιτέρως διαβρωτικούς προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση παράγοντες. Το θέμα της μετανάστευσης, το οποίο κατά τα φαινόμενα έπαιξε κεντρικό ρόλο στην επιλογή των Βρετανών, οδηγεί στο κλείσιμο, στην εθνική περιχαράκωση και στον προστατευτισμό παρά σε οτιδήποτε άλλο. Η Γερμανία της κυρίας Μέρκελ, που στην πρώτη φάση εκδήλωσης των μεταναστευτικών ρευμάτων υπήρξε ανεκτική, ήδη πιέζεται και απειλείται από σχήματα μέχρι πρότινος γραφικά ή καλύτερα περιορισμένης επιρροής. Μετά μάλιστα τα γεγονότα της Τουρκίας και τις αμφιβολίες που επικρατούν πλέον για την εφαρμογή της συμφωνίας για το Μεταναστευτικό, η πίεση θα πολλαπλασιάζεται στο εσωτερικό της Γερμανίας. Τυχόν επανεκκίνηση των μεταναστευτικών ρευμάτων θα έφερνε σε απόλυτα δυσχερή θέση την κυρία Μέρκελ. Η επίθεση στο Μόναχο το βράδυ της Παρασκευής ήρθε να επιβεβαιώσει τους χειρότερους φόβους. Η τρομοκρατία έφθασε και στη Γερμανία με ότι αυτό συνεπάγεται.
Η τρέχουσα πολιτική ηγεσία της Γαλλίας επίσης αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα ασφάλειας και μαζί την οργή των πολιτών. Οι συνεχιζόμενες αιματηρές τρομοκρατικές επιθέσεις των τζιχαντιστών κλονίζουν την πίστη του γαλλικού λαού και τροφοδοτούν την αντιμεταναστευτική και αντιευρωπαϊκή πολιτική εθνικής περιχαράκωσης που εκφράζει και προπαγανδίζει η πρόεδρος του Εθνικού Μετώπου Μαρί Λεπέν. Η Γαλλία, μια μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα με δημοκρατικές παραδόσεις και ισχύ, καταδικάζεται να ζει σαν το Ισραήλ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ίδια και τους πολίτες της. Την ίδια στιγμή η Ιταλία του Ματέο Ρέντσι έχει να αντιμετωπίσει τη δική της τραπεζική κρίση και διεκδικεί εσωτερική λύση, έξω από το πλαίσιο της νεοσυσταθείσας ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης, η οποία μεταφέρει το βάρος μιας καταρρέουσας τράπεζας στους μετόχους, στους ομολογιούχους και στους καταθέτες. «Η Ιταλία δεν είναι Κύπρος» διατυμπανίζει ο Ρέντσι, αλλά στη Φρανκφούρτη δεν μπορούν να αποδεχθούν την κατάρρευση της ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης στα πρώτα της βήματα. Το ιταλικό τραπεζικό πρόβλημα, αποτέλεσμα του Brexit, έρχεται ακριβώς να επιβεβαιώσει πόσο δύσκολη υπόθεση έχει καταστεί η ευρωπαϊκή ενοποίηση και ολοκλήρωση στις παρούσες ευρωπαϊκές και διεθνείς συνθήκες.
Η εχθρότητα με τη Ρωσία


Ταυτόχρονα δεν μπορεί να αγνοηθεί η ψυχρότητα που τείνει να επικρατήσει στις σχέσεις Ευρώπης και Ρωσίας μετά την απόφαση του ΝΑΤΟ να εγκαταστήσει δυνάμεις και όπλα στην Ανατολική Ευρώπη. Ο Πούτιν είναι νευρικός από τις πρωτοβουλίες του ΝΑΤΟ και ενοχλημένος από το αντιρωσικό μένος των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής, οι εκπρόσωποι των οποίων δεν χάνουν ευκαιρία να επιτεθούν, κινούμενοι προφανώς από τα φοβικά σύνδρομα της σοβιετικής περιόδου. Η Δύση μοιάζει να μην μπορεί να ισορροπήσει απέναντι στη Ρωσία. Αποδέχεται και ίσως διεκδικεί τον ρόλο της Ρωσίας στα κρίσιμα μέτωπα της Μέσης Ανατολής, αλλά ταυτόχρονα θέλει να εμποδίσει τη διαμόρφωση νέων ζωνών επιρροής του Κρεμλίνου στην Ευρώπη, πράγμα που διατηρεί την ένταση και αυξάνει την αβεβαιότητα.
Μετά το πραξικόπημα της Τουρκίας


Το πρόβλημα της Τουρκίας επίσης ήλθε να προσθέσει τόνους αβεβαιότητας στη διεθνή κατάσταση. Αμερικανικές πηγές μεταφέρουν την εκτίμηση ότι η Τουρκία μετά το πραξικόπημα εισήλθε σε περίοδο μεγάλης κρίσης. Η γειτονική χώρα περιγράφεται από τον αμερικανικό παράγοντα ως «μαύρη γεωπολιτική τρύπα» με αβέβαιη εξέλιξη και συνέχεια. Ηδη οι μαζικές διώξεις που έχει εξαπολύσει ο Ερντογάν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος κλονίζουν την εσωτερική συνοχή και αναδεικνύουν τις μεγάλες αντιθέσεις της γειτονικής χώρας. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι η Τουρκία οδεύει ταχέως προς την εγκαθίδρυση ενός αυταρχικού ισλαμικού κράτους. Το «εξπρές μεσονυκτίου» διαρκείας που ετοιμάζει ο Ταγίπ Ερντογάν για τους αντιφρονούντες δεν είναι απίθανο να οδηγήσει ακόμη και σε εμφύλια σύρραξη τη γειτονική χώρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια σε ολόκληρη την περιοχή.
Αστάθεια και στις ΗΠΑ


Από εκεί και πέρα η τζιχαντιστική εστία της Μέσης Ανατολής παραμένει ενεργή και ικανή να διαχύσει κύματα τρομοκρατίας παντού στον κόσμο. Επίσης δεν είναι αμελητέο το κορεατικό ζήτημα. Η Βόρεια Κορέα συνεχίζει να προκαλεί τη διεθνή τάξη με τις επαναλαμβανόμενες δοκιμές βαλλιστικών πυραύλων και την πυρηνική εμμονή του ηγέτη της. Συνδυαζόμενο μάλιστα με τις κατά καιρούς εντάσεις που επικρατούν στις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας, αναδεικνύει άλλη μια εστία διαταραχής και αβεβαιότητας.
Αλλά και πέραν του Ατλαντικού τα πράγματα δεν είναι ασφαλή. Το φυλετικό ζήτημα που ανεδείχθη τελευταία μετά τους φόνους εγχρώμων και τις πράξεις αντεκδίκησης κατά λευκών αστυνομικών λαμβάνει διαστάσεις μείζονος θέματος επιτρέποντας στον Ντόναλντ Τραμπ να διεκδικεί με αξιώσεις την προεδρία των ΗΠΑ. Το ενδεχόμενο εκλογής του ταράζει πολλούς. Ιδιαιτέρως μάλιστα όταν ο ακατέργαστος και υπερφίαλος υποψήφιος πρόεδρος εγείρει θέματα που διαταράσσουν τις σταθερές του σύγχρονου κόσμου. Η πρόσφατη αναφορά του ότι οι ΗΠΑ δεν θα πληρώνουν την ασφάλεια των άλλων προκάλεσε ρίγη ανησυχίας στο ΝΑΤΟ και στην Ευρώπη. Τυχόν εκλογή του και πραγματοποίηση της απειλής θα μεταβάλει τους μεταπολεμικούς κανόνες και θα αναιρέσει τους όρους της ειρήνευσης του 1945 καθώς θα απαιτήσει την ισχυροποίηση των ενόπλων δυνάμεων της Γερμανίας.
Προβληματικές συνθήκες παντού


Κοινή είναι η πεποίθηση ότι ο κόσμος που ανατέλλει δεν είναι και τόσο φωτεινός. Αντιθέτως, διαμορφώνονται παντού προβληματικές συνθήκες, που κατά τα φαινόμενα θα διατηρηθούν τουλάχιστον τα επόμενα πέντε χρόνια. Σε αυτό το γκρίζο διεθνές περιβάλλον η Ελλάδα δεν μπορεί να ελπίζει σε πολλά αν προηγουμένως δεν αντιμετωπίσει τη διατηρούμενη επί μακρόν διαβρωτική οικονομική κρίση και αν δεν καταφέρει να μείνει κάτω από την ασφάλεια μιας υπερεθνικής ομπρέλας. Αρκεί βεβαίως αυτή η ομπρέλα, η ευρωπαϊκή εν προκειμένω, να αντέξει και να μη χαθεί στους αντιενωσιακούς ανέμους που σηκώνονται από όλες τις γωνιές της Γηραιάς Ηπείρου.

ΑΝΑΤΑΡΑΞΕΙΣ
Οι Βρετανοί με την ψήφο αποχώρησής τους από την Ευρωπαϊκή Ενωση μετέδωσαν μήνυμα αρνητικό και αντιενωσιακό στη Γηραιά Ηπειρο.

Η Γερμανία, που στην πρώτη φάση εκδήλωσης των μεταναστευτικών ρευμάτων υπήρξε ανεκτική, ήδη πιέζεται και απειλείται από σχήματα μέχρι πρότινος γραφικά ή καλύτερα περιορισμένης επιρροής.

Διαμορφώνονται παντού προβληματικές συνθήκες, που κατά τα φαινόμενα θα διατηρηθούν τουλάχιστον τα επόμενα πέντε χρόνια.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ