Το Αιγαίο ήταν πάντα πολυκύμαντη και πολυσήμαντη θάλασσα. Ειδικά εφέτος που πλήθυναν τραγικά τα ανθρώπινα δράματα στη θάλασσά μας, δίπλα στις αμμουδιές του Ομήρου, στις παραλίες της πλησμονής, των διακοπών, του παιχνιδιού και της ξεγνοιασιάς. Τα χρώματα της αθωότητας, το λευκό και το γαλάζιο, μπλέκονται τόσο τραγικά με το ενοχικό κόκκινο και οι ζωγράφοι βέβαια είναι οι πιο ευαίσθητοι δέκτες των φρυκτωριών των καιρών. Ετσι είναι η θάλασσά μας εφέτος. Ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, ο οποίος συνομιλεί τόσο εγκάρδια με τους ποιητές, βρήκε την ουσία της θάλασσάς μας εφέτος στην ποίηση του σπουδαίου Οδυσσέα Ελύτη, όπου η λατρεία της ηδονής και της ευτυχίας συμπλέουν πάνω στο ίδιο καράβι με την πίκρα. «Ολίγη μελαγχολία δεν βλάπτει» λέει ο Τάσος Μαντζαβίνος. Και στην κοιτίδα των πλόων, η μελαγχολία των ταξιδιών και η ανθρώπινη αρμύρα κυριαρχούν στο Αιγαίο και οι ευαίσθητοι στις δονήσεις των χρωμάτων και των καιρών εικαστικοί δημιουργοί συλλαμβάνουν αυτή την ατμόσφαιρα και τη μετουσιώνουν σε έργα. Το θαυμαστό είναι ότι το κάνουν ο καθένας με τον δικό του τρόπο και πόνο. Εννέα ζωγράφοι, εννέα ματιές στο Αιγαίο. Και μια έκθεση, «Αιγαίο: Ταυτότητες + Διαδρομές», στην γκαλερί «Citronne» του Πόρου. Η επιμελήτρια της έκθεσης Τατιάνα Σπινάρη γράφει: «Στη χώρα μας η ανάγκη για απαντήσεις, για μια πρόταση ερμηνείας, είναι αισθητή καιαυξητικά πιεστική. Χρειάζεται επιτακτικά η υπερβατική παρέμβαση της τέχνης. Το Αιγαίο, η θάλασσά μας, έχει μια μακρά ιστορία ζωής και μετακινήσεων, ειρήνης και πολέμων, βιοπορισμού και ταξιδιών, εργασίας και βιωμάτων. Η έκθεση «Αιγαίο: Ταυτότητες + Διαδρομές» συγκεντρώνει ένα σύνολο από εικαστικές οπτικές πάνω σε αυτή τη θεματική-προβληματική, την οποία κλήθηκαν να σχολιάσουν εννέα σύγχρονοι καλλιτέχνες». Ας τους δούμε και ας τους ακούσουμε…
Κωνσταντίνος Ξενάκης
Νεκροταφείο του δυτικού πολιτισμού


Το Αιγαίο, ο θύλακας του μεγαλύτερου νεκροταφείου του δυτικού πολιτισμού, με μια μερίδα Ανατολής. Εδώ γεννήθηκε ο πολιτισμός, και το εννοώ αυτό, και εδώ τον θάψαμε. Μάταια περιμένω μια συνέχεια. Το νήμα της δημοκρατίας εξαντλήθηκε και κόπηκε εδώ.
Σωτήρης Σόρογκας
Ο ενεδρεύων κίνδυνος


Πιστεύω ότι η συχνή αναφορά μας στο Αιγαίο είναι απόρροια ενός ενεδρεύοντος κινδύνου, σαν αυτόν που ζούμε σήμερα σχετικά με τον Ελληνισμό, όπου μας οδηγεί συχνά να ξαναδούμε ό,τι διακυβεύεται: η γλώσσα, τα σύμβολα, η θρησκεία και γενικότερα η πατρίδα την οποία προσφάτως επικαλούνται ακόμα και οι εκπρόσωποι των δήθεν «προοδευτικών δυνάμεων» με τις γνωστές πλέον σε όλους μας απόψεις. Για το Αιγαίο η λαϊκή μούσα έχει πει πάλι τον καίριο λόγο «μες στου Αιγαίου τα νερά αγγέλοι φτερουγίζουν». Το Αιγαίο εκπροσωπεί την 3.000 χρόνων ανθρωποκεντρική μας παράδοση, σε ένα σταυροδρόμι πολιτισμών με απολλώνιο φως. Ο Περικλής Γιαννόπουλος αυτοκτόνησε από πλησμονή. Εγώ προσπαθώ να ζωγραφίσω κάτι να θυμίζει αυτή τη θάλασσα.
Γιάννης Ψυχοπαίδης
Με τον τρόπο του Οδυσσέα Ελύτη


Το Αιγαίο, οι αμμουδιές του Ομήρου, το αμάραντο πέλαγο με τους ανθούς να πέφτουνε στα καθαρά νερά, φύκια μελαχρινά στου φλοίσβου το νανούρισμα έγινε ο Αχέροντας, σαν φέρετρο που προχωρεί ενώ κρυφά ο νεκρός αφήνει ένα ρυάκι μενεξέδες πίσω του. Ποιος είναι αυτός που κείτεται στις πάνω αμμουδιές ανάσκελα φουμέρνοντας ασημοκαπνισμένα ελιόφυλλα, κι απ’ τα φύκια των ποδιών του αλαφροπερνά ένα κύμα; Φαγωμένο από το λάδι και το αλάτι, σώμα του βράχου και ρίγος της καρδιάς, σώμα βαθύ πλεούμενο της μέρας, έρχονται σιγανές βροχές, ραγδαία χαλάζια, περνάν δαρμένες οι στεριές στα νύχια του χιονιά που μελανιάζει στα βαθιά μ’ αγριεμένα κύματα. Γιατί ένας τέτοιος ουρανός, εκεί που πρώτα εκατοικούσε ο ήλιος, έφτασαν ντυμένοι «φίλοι» αμέτρητες φορές οι εχθροί μου, τα παμπάλαια δώρα προσφέροντας και τα δώρα τους άλλο δεν ήταν παρά μόνο σίδερο και φωτιά. Τώρα που σήμανε δώδεκα ακριβώς το μεγάλο ρολόι των αγγέλων, η στεριά σκαμπανεβάζει και το τελευταίο ταξίδι μοιάζει με το πρώτο-πρώτο. Των φθαρτών δακρύων απόγονοι, κωπηλάτες των ματαίων λιμνών, με την ελπίδα στυλωμένη στους βράχους δίχως χθες και αύριο αναζητώντας στους όρμους γύρω από την αγάπη. Τώρα που στις άγκυρες έχουν κολλήσει τα φύκια στα γένια θλιμμένων αγγείων δεν ξέρω πια τα ονόματα ενός κόσμου που μου αρνιέται. Με δάκρυα διαβαίνω της αθανασίας τη θάλασσα με ‘κείνο το κοχύλι σου που θα αντηχεί το Αιγαίο.
Δημοσθένης Κοκκινίδης
Ολοι κολυμπάμε εκεί


Το Αιγαίο με απασχολεί ως εικόνα από τη δεκαετία του 1950, καθώς η πρώτη έκθεσή μου πραγματευόταν την αφαίρεση ύφους, στυλ και χρώματος των κυκλαδικών και προσφυγικών κατοικιών. Θυμάμαι μια συνάντησή μας με τον λάτρη του κυκλαδικού κόσμου Οδυσσέα Ελύτη, παρόντων του Γιάννη Μόραλη και του Γιώργου Μαυροΐδη, όταν του είπα έχω πάει ένα ή και δυο καλοκαίρια σε όλα τα Κυκλαδονήσια, του έκανε μεγάλη εντύπωση γιατί εκείνος είχε πάει σε δυο μόνο. Στο Αιγαίο κολυμπά όλη η Ελλάδα.
Στο έργο μου το Αιγαίο εκφράζεται με χρώματα, σχήματα και παραστάσεις. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, από τότε που αρρώστησε η σύζυγός μου, όλοι οι πίνακες που έκανα εικονίζουν εκείνη και εμένα μπροστά στη θάλασσά μας, στη βεράντα του σπιτιού μας στη Μήλο ή σε κάποια ακρογιαλιά. Ολοι οι πίνακες έχουν μέσα θάλασσα. Αυτό τα λέει όλα.
Εμμανουήλ Μπιτσάκης
Σκηνικό πολιτισμού, διαμάχης και σεισμών


Το Αιγαίο είναι θάλασσα που ενώνει και εξίσου χωρίζει χώρες, θρησκείες, πολιτισμούς, Ανατολή – Δύση, πιο δυναμικά από τον προηγούμενο μεγάλο «κόλπο» της Μεσογείου προς δυσμάς, το Ιόνιο – Αδριατική. Υπάρχει ένταση αντίστοιχη με τις άλλες δύο «εκβολές» της Μεσογείου, Σουέζ και Γιβραλτάρ. Η δυναμική αυτή ξεκινάει κάτω από τη θάλασσα καθώς συγκλίνουν συγκρουόμενες η ευρασιατική και η αφρικανική τεκτονική πλάκα.
Εκτός από σκηνικό πολιτισμού, διαμάχης και σεισμών, είναι και το απαράμιλλο μπλε χρώμα, ο σωτήριος βοριάς που φυσά κατά μήκος του, θάλασσα διαυγής. Ταυτόχρονα βαριά και αρραγής σαν μάρμαρο.
Μιχάλης Κατζουράκης
Ελπίδες και απέλπιδες απόπειρες


Με αφορμή την πρόσκληση να συμμετάσχω στη φετινή έκθεση της«Citronne»στον Πόρο με θέμα το Αιγαίο, στράφηκα προς ένα θέμα που ως τώρα δεν με είχε απασχολήσει εικαστικά. Το έργο αποτελείται από τα υλικά που τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιώ: οντουλέ λαμαρίνες, σπασμένα γυαλιά και κρυφό φωτισμό (LED), καθρέφτη. Σε μια διαδοχή από το χρώμα της άμμου, τις αντανακλάσεις του νερού, τον αφρό του κύματος, το καθρέφτισμα του ουρανού.
Αυτά τα υλικά, που προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, εγκαταλειμμένα και απορριγμένα, φθαρμένα και αχρείαστα πλέον, με το αποτύπωμα της ζωής και της προσπάθειας ωστόσο πάνω τους, δημιουργούν μια αφαιρετική θάλασσα που κλείνει, όπως πρόσφατα ζήσαμε, ελπίδες αλλά και απέλπιδες απόπειρες.
Από συγκεκριμένα γεγονότα και μια παραστατική αφορμή καταλήγω σε μια διαδικασία αφηρημένη, όπου πρωταρχικό ρόλο παίζουν οι σχέσεις υλικών, όγκων, οι αναλογίες και τα κενά.
Γιάννης Αδαμάκος
Χρώματα και πέρασμα ζωής


Μέσα από τα χρώματα, το φως και τις σκιές, διαβάζω τον χώρο και τη ζωή. Το Αιγαίο είναι μια ζωντανή αντανάκλαση της ζωής των ανθρώπων που διαβιούν στις ακρογιαλιές και στα νησιά του. Από το μπαλκόνι μου στα Ιστέρνια, στην Τήνο, βλέπω απέναντί μου επτά νησιά, τη Σύρο και πιο πίσω τη Νάξο, την Πάρο, τη Σέριφο, τη Σίφνο, την Κύθνο, και σπουδάζω την απεραντοσύνη του Αιγαίου. Οταν κάποιες στιγμές της ημέρας εξαφανίζεται ως διά μαγείας ο ορίζοντας, αισθάνομαι ότι έχω ένα κενό απέναντί μου. Η εικαστική έκφραση αυτής της απεραντοσύνης με απασχολεί στα πρόσφατα έργα μου. Το Αιγαίο όμως σημαίνει για εμάς και μύρια άλλα πράγματα. Ηταν και είναι πεδίο ταξιδιών και ανταλλαγής ιδεών, ομορφιάς και ανθρώπινων αναλογιών. Τώρα γίνεται και κάτι ακόμη. Ενας ενδιάμεσος χώρος, ένα πέρασμα, από τη δυστυχία στην ελπίδα. Το Αιγαίο δεν θα πάψει ποτέ να μεταμορφώνεται.
Τάσος Μαντζαβίνος
Να φαντασιωθούμε ολίγον βυθό


Κάθομαι στον ίδιο βράχο κάθε φορά που πηγαίνω στη Σαρωνίδα. Τα πόδια μου τα έχω εντός του νερού, στα βότσαλα. Μπροστά μου δυο-τρεις κουνάμενες βάρκες και πίσω ο ορίζοντας, περίπου το τίποτα. Ο βράχος βρίσκεται σε έναν κολπίσκο, είναι ο χώρος όπου ψάχνω τις σχέσεις μου με τη θάλασσα. Πάντα έχω μαζί μου το τετράδιο που σχεδιάζω, αλλά ποτέ δεν φεύγω από εκεί έχοντας βρει κάτι ενώπιόν μου για να σχεδιάσω. Παύω να βλέπω, γιατί ο εγκέφαλός μου εκρέει ενθυμήματα, τάματα, την άνοδο των γυναικών ως τον ναό της Τήνου μπουσουλώντας, τεμάχια ιστορίας των βυθών της θαλάσσης και οτιδήποτε θαλασσινό εκτός απ’ ό,τι αφορά την τουριστική θάλασσα. Καλόν είναι να πλατσουρίζεις και στη θάλασσα, καλόν είναι να πασαλείφεσαι γλοιώδεις ουσίες για να μη καείς, αλλά ολίγον μελαγχολία δεν βλάπτει, όπως και να φαντασιωθούμε ολίγον τον βυθό της από πάντα ιερής θάλασσας, το Αιγαίο. Κάνει καλό τώρα ειδικά που η Ελλάδα σφίγγεται.
Αλέκος Κυραρίνης
Στο Αιγαίο με λίγο ρακί


Η όρθια θάλασσα ως παλμός κι εγώ αμάθητο άτι, μετά το πρώτο ποτηράκι, ψυχώνει δίκαια εντός μου ο ατμός, συνείδηση ως καλειδοσκόπιο και ως μάτι.
Και απολαμβάνω σπάνιο λευκό τον ήλιο, σπάνιο και τ’ αεράκι που κάπου μίλια μακριά στέγνωσε έναν τόνο καπνά κι έναν τόνο βαμβάκι, μα έβρεχε χθες ολονυκτίς στης Τήνου τ’ άγια μάρμαρα, τόνους και πνεύματα να γράψεις εσύ, ο τεχνίτης, τόνους και πνεύματα που λείπουν απ’ τις λέξεις, ουράνιος βωμός, βοά η Ιστορία κι επίκειται λυγμός να τον ξεμπλέξεις.
Μα σ’ ένα μάρμαρο μικρό ας μείνει μια γωνία να γράψω και για εσένανε κοπέλα μου, για την ανέτοιμη και σημερινή και γριούλα ομορφιά σου.
πότε & πού:

Ηέκθεση «Αιγαίο: Ταυτότητες + Διαδρομές» θα πραγματοποιηθεί από τις 25 Ιουνίου ως τις 28 Σεπτεμβρίου στην γκαλερί «Citronne» στην προκυμαία του Πόρου.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ