ΗΠΑ-Σ. Αραβία: Ενας ταραγμένος γάμος συμφέροντος

Με την εκτέλεση του σιίτη σείχη Νιμρ αλ-Νιμρ, η κυβέρνηση των ΗΠΑ βρίσκεται αντιμέτωπη με μια θεμελιώδη αντίφαση στην όλο και πιο τεταμένη σχέση της με την Σαουδική Αραβία.

Δεν καταδίκασε, τουλάχιστον όχι δημόσια, τον αποκεφαλισμό του αντιφρονούντα κληρικού, ο οποίος αμφισβήτησε την βασιλική οικογένεια των Σαούντ, από τον φόβο να μην υπονομεύσει την εύθραυστη Σαουδαραβική ηγεσία, την οποία οι ΗΠΑ χρειάζονται για την καταπολέμηση των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) και τον τερματισμό της σύγκρουσης στη Συρία.

Οι ΗΠΑ κοιτάζουν συνήθως αλλού ή εκδίδουν προσεκτικά διατυπωμένες προειδοποιήσεις σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ώρα που η Σαουδική Αραβία επιτίθεται στους διαφωνούντες, καταστέλλει την ελευθερία του λόγου και επιτρέπει στην ελίτ της να χρηματοδοτεί ισλαμιστές εξτρεμιστές.

Σε αντάλλαγμα, η Σαουδική Αραβία έχει γίνει ο πιο αξιόπιστος προμηθευτής πετρελαίου και πληροφοριών, και το πιο πολύτιμο αντίβαρο στο Ιράν. Για χρόνια, το πετρέλαιο ήταν η κόλλα για μια σχέση μεταξύ δύο χωρών που μοιράζονται λίγες κοινές αξίες.

Σήμερα, με την αμερικανική παραγωγή πετρελαίου να αυξάνεται και την Σαουδαραβική ηγεσία κατακερματισμένη, η αμοιβαία εξάρτηση που χρονολογείται από τις αρχές του 1930, με την πρώτη αμερικανική επένδυση σε πετρελαιοπηγές του βασιλείου, δεν δεσμεύει πλέον τις δύο χώρες, όπως κάποτε.

Αλλά η πολιτική αναταραχή στη Μέση Ανατολή και η αμερικανική αντίληψη ότι οι Σαουδάραβες είναι κρίσιμης σημασίας για τη σταθερότητα στην περιοχή εξακολουθούν να τις κρατάνε μαζί σε έναν όλο και πιο ταραγμένο γάμο συμφέροντος.

Ετσι, τώρα που η Σαουδική Αραβία εκτέλεσε 47 ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένου του Νιμρ αλ-Νιμρ, αποκεφαλίζοντας πολλούς από αυτούς με έναν τρόπο που οι περισσότεροι Αμερικανοί τον συνδέουν με το Ισλαμικό Κράτος και όχι με έναν στενό σύμμαχο των ΗΠΑ, οι προσπάθειες της κυβέρνησης να εξηγήσει την σχέση έγιναν πιο δύσκολες από ποτέ.

Στην πραγματικότητα, οι εκτελέσεις ήταν το αποκορύφωμα μιας σειράς γεγονότων τα τελευταία χρόνια που έχουν οδηγήσει σε συγκρούσεις μεταξύ των δύο κρατών.

Το 2011, οι ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας επέπληξαν τον πρόεδρο Ομπάμα για την αποτυχία του να στηρίξει τον πρόεδρο της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ κατά τη διάρκεια της Αραβικής Ανοιξης, φοβούμενοι ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να κάνουν το ίδιο, αν οι εξεγέρσεις εξαπλώνονταν στο βασίλειο.

Η πυρηνική συμφωνία με το Ιράν αύξησε τους φόβους των Σαουδαράβων ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επανεξετάζουν την θεμελιώδη σχέση τους. Σαουδάραβες αξιωματούχοι, σε επισκέψεις στην Ουάσιγκτον, ρωτούσαν ανοιχτά κατά πόσον μπορούν να βασίζονται στους Αμερικανούς συμμάχους τους.

Οι Σαουδάραβες ηγέτες, οι οποίοι εξακολουθούν να βλέπουν το χέρι του Ιράν πίσω από κάθε πράξη αποσταθεροποίησης στη Μέση Ανατολή, υποστήριξαν ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι αφελής αν πιστεύει ότι το Ιράν θα συμμορφωθεί με τους όρους οποιασδήποτε συμφωνίας.

Ετσι, από τότε που επιτεύχθηκε η συμφωνία, τον Ιούλιο, η κυβέρνηση Ομπάμα τους καθησυχάζει. Ο Ομπάμα κάλεσε τους Σαουδάραβες να λάβουν μέρος σε μια συνάντηση στο Καμπ Ντέιβιντ για να διαβεβαιώσει τους άραβες συμμάχους του ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν τους εγκαταλείπουν – και ότι θα τους πουλήσουν περισσότερα όπλα από ποτέ.

Αλλά την ίδια ώρα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ άσκησε οξεία κριτική για την παρέμβαση της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη, την οποία θεωρούν σαν τεράστια απόσπαση της προσοχής από τη μεγαλύτερη μάχη εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Εφημερίδες στις ΗΠΑ γράφουν ότι πίσω από κλειστές πόρτες, αρκετοί Αμερικανοί αξιωματούχοι εκφράζουν τώρα οργή για τους Σαουδάραβες, που διάλεξαν αυτή τη στιγμή για να εκτελέσουν τους θανατοποινίτες.

Το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας φαίνεται σαν να αντιμετωπίζει την δυνητικά τέλεια καταιγίδα των χαμηλών εσόδων από το πετρέλαιο, του ανοικτού πολέμου στην Υεμένη, των τρομοκρατικών απειλών από πολλαπλές κατευθύνσεις και της εντατικοποίησης της περιφερειακής αντιπαλότητας με την νέμεσή τους, το Ιράν. Κάποιοι αναλυτές είδαν στις εκτελέσεις την επιθυμία των Σαουδαράβων να στείλουν ένα αιχμηρό μήνυμα στην Ουάσιγκτον. Ηταν σαν να έλεγαν ότι «εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν υψώσουν ανάστημα στο Ιράν, το Ριάντ θα το κάνει από μόνο του».

Η σαουδαραβική ανησυχία ότι η κυβέρνηση Ομπάμα είναι έτοιμη να αγκαλιάσει το Ιράν είναι οπωσδήποτε παραφουσκωμένη. Κατά καιρούς, κάποιοι Αμερικανοί αξιωματούχοι φέρονται να διερωτώνται αν οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν θα μπορούσαν μια μέρα να γίνουν πιο φυσικοί σύμμαχοι από ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σαουδική Αραβία. Αλλά και αυτό φαίνεται πολύ μακρινό.