Πόσο κακό κάνει το περιστασιακό κάπνισμα;

Το κάπνισμα είναι ένα από τα χειρότερα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για την υγεία σας. Οι τακτικοί καπνιστές κόβουν μισή ώρα από τη ζωή τους με κάθε δύο τσιγάρα που καπνίζουν. Τι γίνεται όμως με τους περιστασιακούς καπνιστές, εκείνους που δεν λένε όχι σε ένα τσιγάρο πού και πού, ιδιαίτερα συνοδευόμενο από ένα-δύο ποτηράκια;

Σύμφωνα με το Βρετανικό Ιδρυμα Καρδιάς υπάρχουν 1,1 εκατ. περιστασιακοί καπνιστές στη Βρετανία ενώ μια μελέτη σε 31 αμερικανικές Πολιτείες διαπίστωσε ότι το ποσοστό των καπνιστών που δεν καπνίζουν καθημερινά αυξάνεται, περνώντας από το 16% στο 21% από το 1996 στο 2001.

Ως περιστασιακοί καπνιστές συνήθως κατηγοριοποιούνται είτε όσοι δεν καπνίζουν καθημερινά είτε όσοι καπνίζουν κατά μέσο όρο λιγότερο από ένα τσιγάρο την ημέρα. Μπορεί οι επιπτώσεις μιας τέτοιας συνήθειας να είναι πραγματικά κακές για την υγεία;

Ορισμένοι από τους κινδύνους βεβαίως ωχριούν σε σύγκριση με εκείνους που καπνίζουν 20 τσιγάρα την ημέρα. Στον καρκίνο για παράδειγμα, οι κίνδυνοι αυξάνονται όσο περισσότερο καπνίζετε, λέει ο Τζον Μπρίτον από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ στη Βρετανία: «Κάθε τσιγάρο που καπνίζετε αυξάνει τις πιθανότητες να πάθετε καρκίνο των πνευμόνων, είναι τόσο απλό». Κάθε τσιγάρο προκαλεί επίσης οργανικές βλάβες. Τα μικροσκοπικά σωματίδια του καπνού προκαλούν βλάβες στο εσωτερικό περίβλημα των πνευμόνων και οι σωρευτικές τους επιπτώσεις οδηγούν σε σοβαρές αναπνευστικές διαταραχές.

Οποιοσδήποτε περιστασιακός καπνιστής νομίζει ότι οι επιπτώσεις μπορούν να διορθωθούν ακολουθώντας κάποιες πιο καλές συνήθειες όπως π.χ. η άσκηση κοροϊδεύει τον εαυτό του, τονίζει ο κ. Μπρίτον. «Το να γυμνάζεστε περισσότερο ή ακόμη και να σταματήσετε το κάπνισμα δεν αναστρέφει τη βλάβη» λέει. «Είναι απολύτως λανθασμένη η αντίληψη ότι οι πνεύμονες μπορούν με κάποιον τρόπο να αναγεννηθούν».

Τα νέα είναι ακόμη χειρότερα όσον αφορά τις καρδιαγγειακές παθήσεις και τα εμφράγματα –τους μεγαλύτερους άμεσους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι περιστασιακοί καπνιστές, επισημαίνει ο Ρόμπερτ Γουέστ από το University College του Λονδίνου: «Αντίθετα με τον κίνδυνο του καρκίνου ή των αναπνευστικών προβλημάτων που αυξάνονται γραμμικά με κάθε τσιγάρο που καπνίζετε, ο κίνδυνος των καρδιοπαθειών δεν είναι γραμμικός –το μεγαλύτερο άλμα σημειώνεται με το πρώτο τσιγάρο και από εκεί και πέρα αυξάνεται σταδιακά».

Παραδόξως έχει διαπιστωθεί ότι οι καπνιστές έχουν καλύτερα ποσοστά επιβίωσης όταν εισαχθούν στο νοσοκομείο ύστερα από έμφραγμα ή τραυματισμό σε σχέση με όσους δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Αυτό ίσως συμβαίνει επειδή μερικές από τις κακές συνέπειες του καπνίσματος, όπως η υπερενεργοποίηση της απόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος ή η τάση για τη δημιουργία θρόμβων στο αίμα, ενδέχεται να είναι προστατευτικές σε μια κατάσταση όπου απειλείται η ζωή. Σε καμία περίπτωση πάντως το «παράδοξο του καπνιστή» δεν αποτελεί λόγο για να συνεχίζει κάποιος το κάπνισμα ενώ οι μηχανισμοί που μπορεί να εμπλέκονται σε αυτό ακόμη διερευνώνται.

Υπάρχουν όμως και καλά νέα. Αν κόψετε το περιστασιακό κάπνισμα αυτή τη στιγμή μπορεί να κερδίσετε πολλά. Μέσα σε έναν χρόνο ο επιπλέον κίνδυνος που αντιμετωπίζετε (σε σχέση με κάποιον που δεν έχει καπνίσει ποτέ) για καρδιοπάθειες που συνδέονται με το κάπνισμα θα μειωθεί στο μισό. Οσοι μάλιστα σταματήσουν πριν από τα 30 μπορούν να μειώσουν τον επιπλέον κίνδυνο να πεθάνουν από αιτίες που συνδέονται με το κάπνισμα κατά περισσότερο από 97%.

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι το κόψιμο του τσιγάρου μπορεί επίσης να φέρει πίσω μερικά χαμένα χρόνια από το προσδόκιμο ζωής σας. Μεταξύ των ατόμων που πεθαίνουν από καρδιαγγειακές παθήσεις, στους καπνιστές ο θάνατος έρχεται κατά 5,5 χρόνια νωρίτερα κατά μέσο όρο από ό,τι στους μη καπνιστές. Για τους πρώην καπνιστές η διαφορά μειώνεται στα 2,5 χρόνια –ακόμη και αν κόψουν το κάπνισμα μετά τα 60.

Βεβαίως το να κόψει κάποιος το τσιγάρο δεν είναι εύκολο. Ακόμη και το περιστασιακό κάπνισμα είναι εθιστικό. Οι περιστασιακοί καπνιστές μπορεί να μη δυσκολευτούν να περάσουν μία ημέρα χωρίς τσιγάρο, τείνουν όμως να έχουν ισχυρό ψυχολογικό εθισμό ο οποίος πυροδοτείται από ορισμένες καταστάσεις. Ακόμη και όσοι καπνίζουν λιγότερο από ένα τσιγάρο την ημέρα δυσκολεύονται να σταματήσουν όταν το θελήσουν και το 65% ξαναρχίζει το κάπνισμα ύστερα από έξι μήνες. Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ίσως είναι ένα καλό κόλπο για να ικανοποιήσουν την περιστασιακή καπνιστική ανάγκη τους, σύμφωνα με τον κ. Γουέστ. «Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι οπωσδήποτε λιγότερο τοξικά από τα τσιγάρα με καπνό. Δεν έχουμε ακόμη πλήρως κατανοήσει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες, βραχυπρόθεσμα όμως είναι μια καλή επιλογή –ή τουλάχιστον μια λιγότερο κακή επιλογή από τα τσιγάρα».