Ο χάρτης των ελληνικών εξαγωγών στα χρόνια των μνημονίων

Σημαντικές διαφοροποιήσεις στο εξαγωγικό πρότυπο της χώρας, τόσο ως προς τη γεωγραφική στόχευση όσο και προς τη σύνθεση των εξαγόμενων προϊόντων, προκύπτουν από τη μελέτη του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ) και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ) επί των στοιχείων εξαγωγών για την περίοδο 2010-2014, κατά την οποία η χώρα βρίσκεται στο Μνημόνιο.

Το 2014 η συνολική αξία των ελληνικών εξαγωγών ανήλθε σε 26,9 δισ. ευρώ, έναντι των 20,67 δισ. ευρώ το 2010, μεταβολή που συνιστά αύξηση σε ποσοστό 30,14%. Ανάλογη εικόνα καταγράφεται και σε επίπεδο όγκου συνολικών εξαγωγών, ο οποίος αυξήθηκε κατά 30,33% το 2014 σε σχέση με το 2010. Αν ωστόσο εξαιρεθούν από τον υπολογισμό τα πετρελαιοειδή προϊόντα (ήτοι το 37% πλέον των συνολικών εξαγωγών) για την εξεταζόμενη πενταετία, προκύπτει αύξηση κατά 7,75% (ή 1,2 δισ. ευρώ περίπου) σε αξία εξαγωγών και κατά 12,26% σε όγκο εξαγωγών (ή 2,3 εκατ. τόνους).

Οπως τόνισε η πρόεδρος του ΠΣΕ κυρία Χριστίνα Σακελλαρίδη σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, «ο μόνος δρόμος για την έξοδο από την κρίση είναι η προώθηση μεταρρυθμίσεων για τον μετασχηματισμό του αναπτυξιακού προτύπου της χώρας, σε συνδυασμό με τη βελτιστοποίηση λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης. Πυρήνας αυτής της προσπάθειας θα πρέπει να είναι η υποστήριξη της εξωστρέφειας, με πλήρη αξιοποίηση των διαθέσιμων αναπτυξιακών εργαλείων, για την επιτάχυνση εγχώριων και προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Η αρχή πρέπει να γίνει άμεσα με την επικείμενη νέα Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, και με τη μορφή διευκολύνσεων προς το εξωτερικό εμπόριο, ακόμη και στο ασφυκτικό περιβάλλον των κεφαλαιακών ελέγχων, στο πλαίσιο αυτόματων εγκρίσεων για εμπορικές συναλλαγές εξωστρεφών επιχειρήσεων. Ο χάρτης των ελληνικών εξαγωγών αναδεικνύει την ανάγκη άμεσης αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των ευρωπαίων εταίρων, που αποτελούν τους μεγαλύτερους αγοραστές των ελληνικών προϊόντων, αλλά και στοχευμένης διεύρυνσης μεριδίων σε δυναμικές αγορές όπως στη λεκάνη της Μεσογείου, στον Περσικό Κόλπο και στη Βόρεια Αμερική, σε συνδυασμό με την αποτελεσματικότερη διείσδυση στις αναπτυσσόμενες αγορές της Υποσαχάριας Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής».

Το ρεκόρ του 2012 και το σκληρό ευρώ

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τα ιστορικά υψηλά σε όρους συνολικής αξίας εξαγωγών εντοπίζονται το 2012 (27,34 δισ. ευρώ), ενώ στη συνέχεια, αν και ακολούθησαν οριακές μεταβολές γύρω από την περιοχή των 27 δισ. ευρώ κατά τη διετία 2013-2014, υπήρξαν σημαντικές διαφοροποιήσεις και διακυμάνσεις ως προς τη γεωγραφική στόχευση των εξαγωγών, κυρίως λόγω του σκληρού ευρώ.

Καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τους ρυθμούς αύξησης των συνολικών εξαγωγών (+30,14%) εμφάνισαν την περασμένη πενταετία: οι χώρες της Ευρώπης που δεν ανήκουν στην ΕΕ (+62,74%), οι χώρες της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής (+58,44%), της Κεντρικής Ασίας και Απω Ανατολής (+31,31%), καθώς και οι Εφοδιασμοί Πλοίων (+458,5%). Αντίθετα, πτωτικά κινήθηκαν οι συνολικές εξαγωγές στη Λατινική Αμερική (-48,47%), στην Κεντρική και Νότια Αφρική (-12,85%). Ωστόσο, αν χρησιμοποιηθούν ως βάση οι ρυθμοί αύξησης των εξαγωγών, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών (+7,75%), προκύπτει σημαντική άνοδος για τις χώρες της Βόρειας Αμερικής (+26,44%), της Λατινικής Αμερικής (+132,74%), της Κεντρικής και Νότιας Αφρικής (+34,05%) και της Ωκεανίας (+36,03%), στην πλειονότητά τους χάρη στην καλύτερη πορεία τους κατά το έτος 2014.

Σημαντικά στοιχεία αναδεικνύονται όμως και από την ανάλυση των αντίστοιχων μεγεθών, με τη χρήση του κριτηρίου ομαδοποίησης των σημαντικότερων οικονομικών ενώσεων χωρών, ως αγορών για τα ελληνικά προϊόντα. Στην περίπτωση αυτή, καλύτερες επιδόσεις εμφανίζουν ως προς τις συνολικές εξαγωγές οι πετρελαιοπαραγωγοί χώρες του ΟPEC (+48,4%) και ειδικά οι χώρες του Περσικού Κόλπου (+269,6%) και της Μαύρης Θάλασσας (+62,6%), χάρη κυρίως στην εκρηκτική άνοδο των πετρελαιοειδών.

Αν εξαιρεθούν τα καύσιμα, διαφαίνονται καλύτερες προοπτικές στις χώρες του ΟΟΣΑ (+9,35%), της NAFTA (+26,4%), του Περσικού Κόλπου (+46,7%) και της MERCOSUR (+144,56%), ειδικά λόγω των αυξημένων εξαγωγών κατά το 2014.

Ενδεικτικό είναι πάντως το γεγονός ότι οι χώρες της ευρωζώνης που αποτελούν βασική αγορά για τα ελληνικά προϊόντα υπολείπονται σημαντικά των συνολικών επιδόσεων τόσο σε συνολική αξία εξαγωγών (+8,92% έναντι 30,14% του συνόλου) όσο και στις εξαγωγές εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών (+2,31% έναντι 7,75%). Το αποτέλεσμα ήταν το μερίδιο της ευρωζώνης στην απορρόφηση των ελληνικών εξαγόμενων προϊόντων να υποχωρήσει από 37% το 2010 σε 31% το 2014.

Εξετάζοντας τις εξαγωγές ανά μεγάλες κατηγορίες προϊόντων, παρατηρούμε ότι όλες οι μεγάλες κατηγορίες εμφανίζουν ανοδικές τάσεις των εξαγωγών.

Την πιο εντυπωσιακή άνοδο σε επίπεδο πενταετίας παρουσιάζουν αναμφίβολα οι εξαγωγές πετρελαιοειδών, οι οποίες υπερδιπλασιάστηκαν (σε 10,89 δισ. ευρώ το 2014 από 5,33 δισ. ευρώ το 2010). Σημαντική άνοδο καταγράφουν οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων (11,9%, στα 4,59 δισ. ευρώ το 2014 από 4,11 δισ. το 2010), βιομηχανικών προϊόντων (7,1%, στα 10,35 δισ. ευρώ, το 2014 από 9,67 δισ. το 2010), αλλά και των ειδών & συναλλαγών μη ταξινομημένων (8,5%, στα 0,58 δισ. ευρώ το 2014 από 0,53 δισ. ευρώ το 2010).

Η εξέλιξη διαφοροποίησε και το μερίδιο κάθε κατηγορίας στο σύνολο των ελληνικών εξαγωγών. Ετσι ενώ το 2010 η κύρια κατηγορία εξαγόμενων προϊόντων ήταν τα βιομηχανικά (46,8% του συνόλου) πλέον μετά τη μείωση του μεριδίου τους στις συνολικές εξαγωγές και την παράλληλη μεγάλη αύξηση των εξαγωγών πετρελαιοειδών, οι δύο αυτές μεγάλες κατηγορίες –βιομηχανικά προϊόντα και καύσιμα –έχουν το ίδιο σχεδόν μερίδιο (38,5%).

Εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης των πετρελαιοειδών έναντι των υπόλοιπων κατηγοριών, μειωμένο εμφανίζεται και το μερίδιο των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων (από 19,9% το 2010 σε 17,1% το 2014), αλλά και αυτό των πρώτων υλών (3,8% από 5%) και των ειδών & συναλλαγών μη ταξινομημένων κατά κατηγορίες (2,1% από 2,6% το 2010).

Συμπερασματικά, οι ελληνικές εξαγωγές κατά τα χρόνια των Προγραμμάτων Οικονομικής Προσαρμογής της χώρας εμφάνισαν αυξητικούς ρυθμούς και σημαντικές επιδόσεις κυρίως στις περισσότερο αναπτυγμένες οικονομίες του κόσμου, ενώ υπάρχουν μεγάλα περιθώρια αύξησης προς τις τρίτες χώρες.