Η Ελλάδα πιο κοντά στο χείλος του γκρεμού

Με το βλέμμα στραμμένο στη σύγκληση του Συμβουλίου Κορυφής της Δευτέρας βρίσκεται η αγορά, με τους οικονομολόγους κορυφαίων ξένων τραπεζών να ευελπιστούν ότι τελικά θα τεθούν οι βάσεις για να συμφωνηθεί παράταση του δεύτερου πακέτου διάσωσης για μερικούς μήνες ώστε να κερδηθεί χρόνος για την επίτευξη μιας τελικής συμφωνίας που θα καλύπτει και τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας για τα επόμενα χρόνια. Καθώς πάντως οι διαπραγματεύσεις με τους εταίρους και δανειστές βρίσκονται στο «κόκκινο», για τους οικονομολόγους τα αρνητικά σενάρια και οι επιπτώσεις από τους πιθανούς ελέγχους στη διακίνηση κεφαλαίων ως την έξοδο της χώρας από το ευρώ είναι πάνω στο τραπέζι. Η Ευρώπη δεν δείχνει, όπως λέγεται, να μπλοφάρει. Θα ήθελε βέβαια να κρατήσει την Ελλάδα στο ευρώ, όχι όμως και με κάθε τίμημα. O«υπερβολικός συμβιβασμός» θα μπορούσε να είναι μεσοπρόθεσμα περισσότερο δαπανηρός για τη σταθερότητα της ζώνης του ευρώ από ό,τι το Grexit.

Μεγάλες απώλειες

Πάντως το σκηνικό ρήξης με τους δανειστές είναι πλέον ορατό στην οικονομία, στο τραπεζικό σύστημα και στις αγορές της χώρας. Οι μετοχές στο Χρηματιστήριο έχασαν σχεδόν πάνω από 25 δισ. ευρώ, ενώ οι απώλειες για τις συστημικές τράπεζες στις οποίες μεγαλομέτοχος είναι το κράτος (ελέγχει μέσω του ΤΧΣ το 57% της Εθνικής, το 66% της Alpha Bank, το 35% της Eurobank και το 66% της Πειραιώς) ξεπέρασαν τα 10 δισ. ευρώ. Από τις καταθέσεις έκαναν φτερά πάνω από 40 δισ. ευρώ, ενώ οι απώλειες στα διάφορα ενεργητικά εκτινάχθηκαν. Οι αποδόσεις στα διετή ομόλογα ξεπέρασαν το 30%, ενώ περιορισμένος ήταν αντίκτυπος στα ομόλογα της ευρωπεριφέρειας, κάτι που έκανε ορισμένους να εκτιμήσουν ότι η ελεγχόμενη πορεία στις αγορές ομολόγων κατά τη διάρκεια των συνομιλιών μπορεί να σημαίνει πως οι επενδυτές θεωρούν διαχειρίσιμο ένα Grexit.

Παράλληλα οι συνθήκες ασφυξίας επιβάρυναν το κλίμα καθώς η κυβέρνηση προχώρησε σε εσωτερική στάση πληρωμών κινητοποιώντας ταμειακά αποθέματα από υπηρεσίες της γενικής κυβέρνησης, με αποτέλεσμα η πραγματική οικονομία να υποπέσει εκ νέου σε ύφεση. Η ανεργία πήρε την ανιούσα, ενώ σημειώθηκε βουτιά στις επενδύσεις.

«Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι κάποια μορφή συμφωνίας για παράταση του υπάρχοντος προγράμματος θα βρεθεί το επόμενο διάστημα» αναφέρει ο Giovanni Zanni, οικονομολόγος της Credit Suisse. Η συμφωνία που θα δοθεί με τη μορφή «take it or leave» από τους δανειστές θα περιλαμβάνει μερικά από τα αιτήματα που υπέβαλε η ελληνική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων παραχωρήσεων σχετικά με την ελάφρυνση του χρέους, με αντάλλαγμα διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις τις οποίες η κυβέρνηση θα πρέπει να ψηφίσει στο Κοινοβούλιο ώστε να εκταμιευθούν τα χρήματα. Αν δεν υπάρξει συμφωνία ως τις 30 Ιουνίου, οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες και η χώρα θα εισέλθει σε περιπέτειες.

Σε μελέτη των Mark Wall και George Saravelos, επικεφαλής οικονομολόγου για την Ευρώπη και στρατηγικού αναλυτή αντίστοιχα της Deutsche Bank, εκφράζεται η άποψη ότι η πιο πιθανή έκβαση στο «ελληνικό ζήτημα» είναι μια συμφωνία καθώς το Grexit θα ήταν δαπανηρό και για τις δύο πλευρές. Μια πιο ευέλικτη δημοσιονομική προσαρμογή παράλληλα με τις δεσμεύσεις για μελλοντική ελάφρυνση του χρέους θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος ενός τρίτου προγράμματος στήριξης με αντάλλαγμα για την ενίσχυση των θέσεων εργασίας την προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Η διαδρομή ωστόσο προς έναν τέτοιον συμβιβασμό θεωρείται επικίνδυνη καθώς η αριστερή πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ έχει οδηγήσει τη διαπραγματευτική διαδικασία στο χείλος του γκρεμού. Μια ισορροπημένη συμβιβαστική λύση εξάλλου μπορεί να μην είναι συμβατή με το εκλογικό μανιφέστο του ΣΥΡΙΖΑ, με αποτέλεσμα η επικύρωση της συμφωνίας από τη Βουλή να συνεπάγεται τη μεταβολή της σύνθεσης της κυβέρνησης συνασπισμού με την είσοδο φιλοευρωπαϊκών κεντροαριστερών κομμάτων, κάτι που θα εξαρτηθεί από τον βαθμό αποστασίας βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ.

Επέκταση

Μια «ενδιάμεση» συμφωνία που είναι πιθανόν να περιλαμβάνει ως και 10 δισ. ευρώ επιπλέον κεφάλαια μέσω μιας επέκτασης του προγράμματος διάσωσης που θα επιτρέψει στη χώρα να καλύψει τις υποχρεώσεις του καλοκαιριού αλλά και να διαπραγματευθεί ένα τρίτο πρόγραμμα διάσωσης (έστω και με άλλο όνομα) αναμένουν για την Ελλάδα ο Guillaume Menuet, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη, και η ομάδα των αναλυτών της Citigroup. Το μέγεθος του νέου πακέτου θα φθάνει τα €20 δισ. από τον Οκτώβριο του 2015 ως το τέλος του 2016 και θα αυξηθεί στα €22 δισ. αν διαρκέσει ως το πρώτο εξάμηνο του 2017. Αν επεκταθεί ως το δεύτερο εξάμηνο του 2017 με βάση τις χρηματοδοτικές ανάγκες αυξάνεται στα €30 δισ. και στα €35 δισ. αν η επέκτασή του φθάσει ως το 2018.