Το διπλό μήνυμα της επανεκλογής Ρούσεφ

Σχεδόν οι μισοί Βραζιλιάνοι δεν την ψήφισαν. Στήριξαν τον συντηρητικό αντίπαλο, που υποσχόταν μεταρρυθμίσεις για να βάλει μπρος την οικονομία. Αλλά ο φτωχός κόσμος, η πλατιά εκλογική βάση, χάρισε τη δεύτερη θητεία στην Αριστερή πρόεδρο Ντίλμα Ρούσεφ – με ευγνωμοσύνη για την κοινωνική πολιτική της.

Με την οριακή διαφορά, των μόλις 3 μονάδων, που την χώρισε από τον Αέσιο Νέβες οι ψηφοφόροι έστειλαν διπλό μήνυμα: ο κόσμος θέλει ένα νέο «βραζιλιάνικο μοντέλο», που θα συνδυάζει τις κοινωνικές παροχές με την οικονομική ανάπτυξη.

Η 66χρονη Ρούσεφ, πρώην μαρξίστρια αντάρτισσα πόλης στα χρόνια της δικτατορίας, ξεπέρασε μεγάλα εμπόδια για να επανεκλεγεί: αυξανόμενη δυσαρέσκεια για την επιδείνωση της οικονομίας, κακές δημόσιες υπηρεσίες και σχεδόν ενδημική διαφθορά. Αλλά φαίνεται ότι κυβερνητικά προγράμματα, όπως το Bolsa Familia (το καλάθι της νοικοκυράς), που μείωσαν την τεράστια ανισότητα, μέτρησαν περισσότερο στις κάλπες από τους φόβους για αδιέξοδο στην οικονομία.

Την τελευταία δεκαετία η κοινωνική πρόνοια της κυβέρνησης του Κόμματος των Εργατών (ΡΤ) του χαρισματικού Λούλα και της διαδόχου του έβγαλε από τη φτώχεια περισσότερους από 40 εκατομμύρια ανθρώπους. Ακόμη κι έτσι, ένας στους τρεις Βραζιλιάνους μιας χώρας με πληθυσμό 200 εκατ. ανθρώπων ζουν σε νοικοκυριά που κερδίζουν λιγότερα από 700 δολ. τον μήνα –και ήταν η δική τους συντριπτική στήριξη που έδωσε τη νίκη στη Ρούσεφ.

Ο 53χρονος Νέβες, γερουσιαστής και πρώην κυβερνήτης από μεγάλο πολιτικό τζάκι, είχε τη στήριξη των ανώτερων – μεσαίων και εύπορων τάξεων. Υποσχέθηκε να κάνει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, να μειώσει τον προστατευτισμό, τους φόρους, τη γραφειοκρατία και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Δεν έπεισε την πλειοψηφία, αν και έφτασε πολύ κοντά στη νίκη, με 48,4% έναντι 51,6% της Ρούσεφ.

«Η οικονομία τα πάει χειρότερα, αλλά πολλοί ψηφοφόροι φοβήθηκαν το ρίσκο του αγνώστου» λέει ο Φερνάντο Αμπρούσιο, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Σάο Πάολο.

Η δεύτερη θητεία δεν θα είναι εύκολη, καθώς το τέλμα της οικονομίας απειλεί ένα μοντέλο που στηρίχθηκε σε υψηλά φορολογικά έσοδα για τη χρηματοδότηση κοινωνικών προγραμμάτων και επιδοτούμενων δανείων για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Η ανάπτυξη έχει ξεθυμάνει, με ρυθμό που δεν θα ξεπεράσει το 0,48% εφέτος, και πληθωρισμό στο 6,5%, πολύ άνω του προϋπολογισμένου.

Αναλυτές λένε ότι η Ρούσεφ πρέπει να κάνει μεταρρυθμίσεις που εκκρεμούν εδώ και καιρό στη φορολογία και στα εργασιακά προκειμένου να αυξηθούν η παραγωγικότητα και το μερίδιο της Βραζιλίας στην παγκόσμια αγορά. Ηδη τόνισε τη δέσμευσή της για δημοσιονομική πειθαρχία, περιορισμό του πληθωρισμού και τόνωση των επιχειρήσεων, με προσέλκυση επενδύσεων από το εσωτερικό και το εξωτερικό.

«Υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα αυτή τη στιγμή είναι η επανεκκίνηση της οικονομίας και ο έλεγχος του πληθωρισμού» είπε ένας σύμβουλος της προέδρου. Τώρα η Ρούσεφ λέει ότι θα συνεχίσει τις κοινωνικές παροχές, αλλά παράλληλα με την προσπάθεια να βάλει μπρος την οικονομία, η οποία έπεσε σε ύφεση το πρώτο εξάμηνο του 2014. Τόσο δυσαρεστημένοι είναι επιχειρηματίες και επενδυτές που το χρηματιστήριο και το νόμισμα κατρακυλούσαν κάθε φορά που οι δημοσκοπήσεις την έδειχναν να κερδίζει έδαφος στην κούρσα.

Αλλος σκόπελος; Η Ρούσεφ έχει υποσχεθεί στουςδημοσίους υπαλλήλους αύξηση μισθών κατά περίπου 16% ως το 2017 –που και πάλι θα είναι μικρότερη από τον συνολικό πληθωρισμό της επόμενης τριετίας. Αλλά ό,τι δώσει στο Δημόσιο θα γίνει βάσει διαπραγμάτευσης για τον ιδιωτικό τομέα, όπου εργαζόμενοι στους τομείς του πετρελαίου, της αυτοκινητοβιομηχανίας κ.λπ. διεκδικούν επίσης ψηλότερους μισθούς.

Ολα δείχνουν, πάντως, ότι είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τον ιδιωτικό τομέα για να αυξηθούν οι δαπάνες στις υποδομές. Η απόφαση αυτή, περισσότερο από κάθε άλλη, είναι ανάθεμα για πολλούς στο κόμμα του Λούλα, ο οποίος πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της πολιτικής σταδιοδρομίας του καταγγέλλοντας με πάθος τις ιδιωτικοποιήσεις στη δεκαετία του 1990.

Κοινή πεποίθηση είναι ότι η επανεκλογή θα γίνει ορόσημο για τη σχέση της Ρούσεφ με τις μεγάλες επιχειρήσεις. Σε τέτοιο βαθμό που οι επικριτές της στην Αριστερά σπεύδουν από τώρα να προεξοφλήσουν ότι «το Κόμμα των Εργατών παίρνει διαζύγιο από την Ιστορία του».