Δύο έρευνες αποδεικνύουν, για ακόμη μία φορά, το μέγεθος της εισοδηματικής ανισότητας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όπως γράφει σε άρθρο του ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς, ένα σημαντικά μεγάλο μέρος των Αμερικανών βλέπει τα εισοδήματά του να παραμένουν στάσιμα, τη στιγμή που τα εισοδήματα των πολύ πλουσίων συνεχίζουν να αυξάνονται.

«Η πρώτη έρευνα, η έκθεση για το ετήσιο εισόδημα και τη φτώχεια της αμερικανικής Στατιστικής Υπηρεσίας, αποκαλύπτει ότι, παρά το γεγονός ότι η οικονομία δείχνει να συνέρχεται από τη Μεγάλη Ύφεση, το εισόδημα των καθημερινών Αμερικανών εξακολουθεί να παραμένει στάσιμο. Το μέσο οικογενειακό εισόδημα, προσαρμοσμένο στον πληθωρισμό, παραμένει σε χαμηλότερα επίπεδα από ό,τι 25 χρόνια πριν» γράφει ο Στίγκλιτς.
Και προσθέτει: «Κάποτε πιστεύαμε ότι η μεγαλύτερη δύναμη της Αμερικής δεν ήταν η στρατιωτική της ισχύς, αλλά ένα οικονομικό σύστημα που ζήλευε ο υπόλοιπος κόσμος. Αλλά γιατί οι άλλοι να προσπαθήσουν να μιμηθούν ένα οικονομικό μοντέλο στο οποίο ένα μεγάλο τμήμα – ίσως η πλειοψηφία – του πληθυσμού βλέπει τα εισοδήματά του να παραμένουν στάσιμα, ενώ εκείνα του ανώτερου 1% έχουν εκτοξευθεί στα ύψη;»
Η δεύτερη έρευνα, που αποκαλύπτει την πραγματική οικονομική κατάσταση των Αμερικανών, είναι η έκθεση για την ανθρώπινη ανάπτυξη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το 2014. Κάθε χρόνο το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) βγάζει στη δημοσιότητα μία κατάταξη των κρατών βάσει του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI), που λαμβάνει υπόψη και άλλους παράγοντες ευημερίας εκτός του εισοδήματος, όπως η υγεία και η εκπαίδευση.

«Η Αμερική κατατάσσεται στην πέμπτη θέση σύμφωνα με τον HDI, κάτω από τη Νορβηγία, την Αυστραλία, την Ελβετία και την Ολλανδία. Αλλά όταν η βαθμολογία της προσαρμόζεται στην ανισότητα, υποχωρεί κατά 23 θέσεις – από τις μεγαλύτερες πτώσεις για οποιαδήποτε άκρως ανεπτυγμένη χώρα. Πράγματι, οι ΗΠΑ πέφτουν κάτω από την Ελλάδα και τη Σλοβακία, κράτη που τυπικά δεν θεωρούνται παραδείγματα ή ανταγωνιστές των ΗΠΑ στις πρώτες θέσεις της λίστας» αναφέρει ο Στίγκλιτς.
Η εν λόγω έκθεση υπογραμμίζει ακόμη μία διάσταση των επιδόσεων μίας κοινωνίας: το πόσο ευάλωτοι είναι οι πολίτες της. «Ένα μικρό γεγονός – ας πούμε, μία ασθένεια στην οικογένεια – μπορεί να τους στείλει πίσω στην ένδεια. Η προς τα κάτω κινητικότητα είναι πραγματική απειλή, ενώ η προς τα πάνω κινητικότητα είναι περιορισμένη» εξηγεί ο διάσημος οικονομολόγος. Στις ΗΠΑ συγκεκριμένα, η προς τα πάνω κινητικότητα είναι περισσότερο μύθος παρά πραγματικότητα, ενώ η προς τα κάτω κινητικότητα είναι γεγονός. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο σύστημα Υγείας, που αφήνει πολλούς Αμερικανούς σε ευάλωτη θέση, παρά τις μεταρρυθμίσεις του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα.
Απέχοντας ελάχιστα από την προσωπική χρεοκοπία
Όσοι βρίσκονται στα κατώτερα κοινωνικο – οικονομικά στρώματα απέχουν ελάχιστα από την χρεοκοπία – ένα διαζύγιο, μία ασθένεια ή η απώλεια της εργασίας απειλεί να τους στείλει στον πάτο. Στις ΗΠΑ, ακόμη και μετά την ανάκαμψη του χρηματοπιστωτικού συστήματος, η μέση περιουσία μειώθηκε κατά 40% από το 2007 έως το 2013. Αυτό σημαίνει ότι οι συνταξιούχοι αλλά και όσοι πλησιάζουν στη σύνταξη, ανησυχούν ιδιαίτερα για το βιοτικό τους επίπεδο. Εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν χάσει τα σπίτια τους κι άλλοι φοβούνται ότι θα τα χάσουν. Ισπανόφωνοι και Αφροαμερικανοί αντιμετωπίζουν την ανασφάλεια ενός δυσλειτουργικού αστυνομικού και δικαστικού συστήματος.
«Η Ευρώπη παραδοσιακά κατανοούσε τη σημασία της διευθέτησης αυτού του προβλήματος, προσφέροντας ένα σύστημα κοινωνικής προστασίας» αναφέρει ο Στίγκλιτς. Αυτό το σύστημα κοινωνικής προστασίας είναι που βελτιώνει τη συνολική οικονομική απόδοση,. καθώς περισσότεροι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να λάβουν ρίσκα, τα οποία οδηγούν σε οικονομική ανάπτυξη.
Ωστόσο, σε πολλές χώρες της Ευρώπης σήμερα, η υψηλή ανεργία και οι πολιτικές λιτότητας που πλήττουν το κράτος πρόνοιας, οδηγούν όλο και περισσότερους Ευρωπαίους σε ευάλωτη θέση.
«Ανεξαρτήτως του πόσο γρήγορα αυξάνεται το ΑΕΠ, ένα οικονομικό σύστημα που δεν μπορεί να προσφέρει κέρδη στους περισσότερους πολίτες και τους εκθέτει σε αυξανόμενη ανασφάλεια, είναι ένα αποτυχημένο οικονομικό σύστημα. Και πολιτικές επιλογές όπως η λιτότητα, που αυξάνουν την ανασφάλεια και μειώνουν τα εισοδήματα και το βιοτικό επίπεδο, είναι ελαττωματικές πολιτικές» καταλήγει ο Στίγκλιτς.