Η υπόθεση της μικρής Μαρίας, εκτός των άλλων πτυχών της, έχει φέρει εκ νέου στο προσκήνιο το ζήτημα των διακρίσεων και των προκαταλήψεων εις βάρος των Ρομά.
Έρευνα της ΕΕ, που δημοσιοποιήθηκε το 2009, κατέγραψε ότι οι Ρομά ανέφεραν το υψηλότερο ποσοστό διακρίσεων συγκριτικά με όλες τις μειονότητες που εξετάστηκαν.
Στην Ελλάδα, το 55% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι έχει πέσει θύμα διακρίσεων λόγω εθνοτικής καταγωγής κατά τους προηγούμενους 12 μήνες.
Ειδικότερα, το 24% έχει υποστεί διάκριση κατά την αναζήτηση εργασίας ή στην εργασία, το 20% από μεσίτη ή ιδιοκτήτη κατοικίας, το 23% από το προσωπικό σε υπηρεσίες υγείας, το 14% από το προσωπικό σε κοινωνικές υπηρεσίες, το 10% από το προσωπικό στην σχολική εκπαίδευση, το 30% σε ιδιωτικές υπηρεσίες (καφετέρια, εστιατόριο, μπαρ, κέντρο διασκέδασης, καταστήματα ή τράπεζα στην προσπάθεια ανοίγματος τραπεζικού λογαριασμού ή δανειοδότησης).
Οι Ρομά που έχουν πέσει θύματα διακρίσεων δηλώνουν κατά μέσο όρο 11 κρούσματα εις βάρος τους μέσα σε έναν χρόνο, όπως αναφέρει η έκθεση της ΕΕ.
Στην Ελλάδα, το 90% των ερωτηθέντων δεν κατήγγειλαν τα κρούσματα διακρίσεων σε κάποιον οργανισμό. Οι λόγοι γι’ αυτό -μεταξύ άλλων- είναι ότι οι Ρομά δεν πιστεύουν ότι θα άλλαζε κάτι με την καταγγελία (78%), δεν ήξεραν που να κάνουν την καταγγελία (52%), θεωρούν ότι πρόκειται για ένα ασήμαντο γεγονός ή κάτι που συμβαίνει συνέχεια και άρα δεν έχει νόημα η καταγγελία (44%), ανησυχούν ότι η καταγγελία θα είχε αρνητικές συνέπειες για τους ίδιους (39%).
Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ρωτήθηκαν επίσης κατά πόσο είναι ενημερωμένοι για την ισχύουσα νομοθεσία κατά των διακρίσεων στη χώρα. Στην Ελλάδα το 86% των ερωτηθέντων απάντησε ότι δεν υπάρχει τέτοιος νόμος. Το ποσοστό είναι σοκαριστικό, εάν λάβει κανείς υπόψη ότι στις υπόλοιπες έξι χώρες που περιλαμβάνει η έρευνα για τους Ρομά, το ποσοστό εκείνων που γνωρίζουν ότι υπάρχει νόμος και εκείνων που δεν γνωρίζουν ότι υπάρχει νόμος κατά των διακρίσεων είναι περίπου μοιρασμένο.
Επιπλέον, στην Ελλάδα το 94% ερωτηθέντων δεν γνωρίζουν σε ποιον οργανισμό πρέπει να αποταθούν για να τους βοηθήσει (συμβουλή ή υποστήριξη σε άτομα που έχουν πέσει θύματα διακρίσεων).
Σε ό,τι αφορά την επαφή τους με την αστυνομία, στην Ελλάδα οι ερωτηθέντες Ρομά δηλώνουν ότι έχουν υποβληθεί σε αστυνομικό έλεγχο σε ποσοστό 56%. Το 69% δηλώνει ότι έχει την αίσθηση πως οι έλεγχοι της αστυνομίας έγιναν βάσει εθνοτικού προφίλ.
Η έκθεση σημειώνει ότι οι Έλληνες Ρομά κατατάσσονται τελευταίοι όσον αφορά την εκπαίδευση, αφού μόλις το 4% των ερωτηθέντων ανέφεραν ότι έχει φοιτήσει στο σχολείο για τουλάχιστον 10 χρόνια. Το 35% των ερωτηθέντων είναι αναλφάβητοι.
