Ισραήλ: τα μυστικά του αγωγού

Το σενάριο της κατασκευής αγωγού φυσικού αερίου από τα ισραηλινά κοιτάσματα –μέσω Κύπρου –στην Κρήτη και από εκεί της διασύνδεσής του με την ευρωπαϊκή αγορά φαίνεται ότι επανήλθε δυναμικά στο προσκήνιο στην πρόσφατη σύγκληση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Ισραήλ.

Το εγχείρημα δεν είναι καθόλου εύκολο για μία σειρά παραγόντων: τεχνικών, οικονομικών και γεωπολιτικών. Αυτό που εντυπωσιάζει όμως είναι η διάθεση του Ισραήλ και προσωπικά του Βενιαμίν Νετανιάχου να προωθήσει τον ενεργειακό άξονα με την Ελλάδα. Παρά τις πιέσεις που ασκούνται από επιχειρηματικά συμφέροντα, ο ισραηλινός πρωθυπουργός δεν συγκινείται από προτάσεις για ενεργειακή συνεργασία με την Τουρκία μέσω π.χ. της κατασκευής αγωγού. Αυτό ίσως να εξηγεί και πληροφορίες ότι ο κ. Νετανιάχου σχεδιάζει να αντικαταστήσει τον σημερινό Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Γιάακοβ Αμιντρόρ, που υποστηρίζει την ανάγκη επαναπροσέγγισης με την Αγκυρα.

Παράλληλα, το ενδεχόμενο κατασκευής ενός αγωγού φέρεται, όπως σημειώνουν ορισμένες πηγές, να προβληματίζει τη Λευκωσία, που έχει βασίσει τους σχεδιασμούς της στην κατασκευή τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Καθώς μάλιστα τα πρόσφατα αποτελέσματα της επιβεβαιωτικής γεώτρησης στο Οικόπεδο 12 δεν ήταν τόσο καλά, ώστε να διασφαλίζεται αυτόματα η βιωσιμότητα κατασκευής τερματικού LNG στο Βασιλικό, η διοχέτευση προς αυτό και ισραηλινού φυσικού αερίου καθίσταται κρισιμότερη σε σχέση με πριν.

Προς το παρόν, αναμένονται κρίσιμες αποφάσεις στο Ισραήλ. Μία από αυτές θα προέλθει από το Ανώτατο Δικαστήριο, πιθανότατα μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου. Σε αυτό είχαν προσφύγει βουλευτές της αντιπολίτευσης με το ερώτημα αν οι αποφάσεις για την εξαγωγή φυσικού αερίου θα μπορούν να λαμβάνονται αποκλειστικά από την κυβέρνηση ή θα πρέπει να έχει λόγο και η Κνεσέτ. Στη συνέχεια, θα πρέπει να οριστικοποιηθεί η ποσότητα προς εξαγωγή. Σύμφωνα με τα πορίσματα της Επιτροπής Τζέμαχ, ήδη από το 2012, προτεινόταν η εξαγωγή του 40% της συνολικής ποσότητας.

Οι σκέψεις για την κατασκευή αγωγού παρουσιάστηκαν εκτενώς από τον υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Ι. Μανιάτη προς τον ισραηλινό ομόλογό του Σιλβάν Σαλόμ. Συζητήθηκαν δε εκτενώς μεταξύ των κκ. Αντ. Σαμαρά και Νετανιάχου. Ενημερωμένες πηγές αναφέρουν ότι το σενάριο του LNG παραμένει πάντα στο τραπέζι. Αναφορικά με τον αγωγό πάντως είναι σαφές ότι οι τεχνικές δυσκολίες είναι πολλές, αν και όχι ανυπέρβλητες. Οι υποστηρικτές της κατασκευής αγωγού επισημαίνουν ότι η χρήση LNG οδηγεί σε σημαντική απώλεια ποσοτήτων (που φθάνει ως και το 30%) κατά τη διαδικασία υγροποίησης και αεριοποίησης.

Ωστόσο, οι γνωρίζοντες επισημαίνουν ότι η τεχνολογία κατασκευής υποθαλάσσιων αγωγών προοδεύει συνεχώς. Με αμερικανικές και γερμανικές εταιρείες να αξιοποιούν νέα υλικά, να βελτιώνουν τη διάμετρο των αγωγών και να «κατεβαίνουν» σε μεγάλα βάθη που προσεγγίζουν τα 1.800 μέτρα, όταν ένας αγωγός από το Ισραήλ προς την Κρήτη θα πρέπει να φθάσει σε βάθη κοντά στα 2.300-2.500 μέτρα, οι προοπτικές μεταβάλλονται.

Παράλληλα, ένας αγωγός θα μπορούσε να καταλήγει είτε στην Κρήτη και στη συνέχεια να ακολουθεί πορεία προς την Ιταλία είτε στην Πελοπόννησο, ώστε να συνδεθεί μακροπρόθεσμα με τον Διαδριατικό Αγωγό (ΤΑΡ). Υπάρχει όμως ανταγωνισμός και με την Ιταλία, όπως διαφαίνεται. Κύκλοι με γνώση του παρασκηνίου έλεγαν ότι η ιταλική εταιρεία ΕΝΙ, που δραστηριοποιείται και στην Κύπρο, φέρεται να προτείνει την κατασκευή ενός αγωγού προς την Αίγυπτο, όπου η ίδια διαθέτει υποδομές, και στη συνέχεια την κατασκευή αγωγού από εκεί προς το ιταλικό έδαφος.

Επιπλέον, κρίσιμος είναι ο παράγοντας του κόστους και της χρηματοδότησης. Συντηρητικές εκτιμήσεις τοποθετούν το κόστος ενός αγωγού μεταξύ 4 και 6 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ άλλες το ανεβάζουν περαιτέρω. Η Αθήνα πιστεύει ότι θα πρέπει να αξιοποιηθεί το ΕΣΠΑ και είναι χαρακτηριστικό ότι στην κοινή δήλωση που υπέγραψαν οι κκ. Μανιάτης και Σαλόμ αναφέρεται χαρακτηριστικά, στην παράγραφο 3, η «συνεργασία και κοινά σχέδια στο πλαίσιο διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών».

Διπλωματικοί κύκλοι με τους οποίους μίλησε «Το Βήμα» τόνιζαν ότι τα αποτελέσματα των σεισμικών ερευνών της PGS στην Ελλάδα θα μπορούσαν να αποβούν καθοριστικά. Αν οι ενδείξεις για κοιτάσματα υδρογονανθράκων είναι ενθαρρυντικές, τότε η οικονομική βιωσιμότητα ενός αγωγού ενισχύεται. Καθόλου τυχαίες δεν είναι άλλες δύο αναφορές στην κοινή δήλωση των Μανιάτη – Σαλόμ ότι οι δύο χώρες «θα εξετάσουν τρόπους και μέσα για τη βέλτιστη ανάπτυξη ενεργειακών πόρων στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και διευκόλυνσης της μεταφοράς τους στην ενεργειακή αγορά» (παρ. 10) με ανοικτό το ενδεχόμενο «εκτέλεσης κοινής έρευνας» (παρ. 11). Ηδη, τόσο η ισραηλινή εταιρεία Delek όσο και η αμερικανική Noble Energy έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για τις περιοχές νοτίως της Κρήτης.

Το ενδιαφέρον ισραηλινών εταιρειών για κοιτάσματα υδρογονανθράκων στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο παίρνει «σάρκα και οστά» πριν από όλα στη Χαλκιδική. Η εταιρεία Ratio Oil, σε συνεργασία με την ελληνική Energean, έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για δύο περιοχές, στον Θερμαϊκό και στον Κόλπο του Ορφανού, που είχαν στο παρελθόν παραχωρηθεί σε αμερικανικές εταιρείες. Η ελληνική κυβέρνηση αναμένεται να προκηρύξει προσεχώς διεθνή διαγωνισμό, αν και θεωρείται ότι η ανωτέρω κοινοπραξία θα έχει το προβάδισμα.