Πολλοί παρομοιάζουν την Ιταλία τα τελευταία χρόνια με τον Πύργο της Πίζας: όλοι γνωρίζουν ότι κάποτε θα πέσει και όταν συμβεί αυτό θα είναι καταστροφικό, για την ίδια αλλά και για την Ευρώπη. Ο πρωθυπουργός Ενρίκο Λέτα, ο οποίος ανέλαβε επικεφαλής ενός μεγάλου συνασπισμού κεντροαριστερών, δεξιών και κεντρώων στα τέλη Απριλίου, καλείται να… ισιώσει τον πύργο. Ο οποίος παραλίγο να πάρει ακόμη μεγαλύτερη κλίση την Τετάρτη, κατά την ψήφο εμπιστοσύνης στη Γερουσία, την οποία τελικά κέρδισε η κυβέρνηση Λέτα καταφέρνοντας πλήγμα στον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, που ήθελε να τη ρίξει και να προκαλέσει εκλογές. Η κυβέρνηση λοιπόν σώθηκε. Τώρα ήρθε η ώρα να σωθεί και η Ιταλία. Ο Λέτα έχει δύσκολο έργο μπροστά του.
«Τους πέντε μήνες που βρίσκεται στην εξουσία ο Λέτα έκανε μικρά βήματα, έβαλε τις βάσεις για να πραγματοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις που είναι αναγκαίες για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Ανάμεσα σ’ αυτά που έχει καταφέρει μέχρι στιγμής είναι να κρατήσει το έλλειμμα κάτω από το 3%, όπως επιθυμεί η ΕΕ. Επίσης, βελτίωσε την εικόνα της κυβέρνησης, την οποία κατόρθωσε να διατηρήσει ενωμένη, παρά το γεγονός ότι περιλαμβάνει δυνάμεις διαμετρικά αντίθετες μεταξύ τους. Τέλος, είναι πολύ σημαντικό το ότι πέτυχε πολιτική σταθερότητα και άλλαξε προς το καλύτερο την εικόνα της Ιταλίας στο εξωτερικό» λέει στο «Βήμα» ο Τζιανφράνκο Πασκουίνο, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, αποτιμώντας τους πρώτους μήνες του Ενρίκο Λέτα στην εξουσία. Μετά το αίσιο τέλος στο «θρίλερ» της περασμένης εβδομάδας –όταν ο Μπερλουσκόνι διέταξε τους πέντε υπουργούς του κόμματός του που συμμετέχουν στην κυβέρνηση να παραιτηθούν για να τη ρίξουν –ο Λέτα έχει λυμένα τα χέρια για να προχωρήσει σε μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις. Το «θρίλερ» τελείωσε με τον καλύτερο τρόπο: ο Μπερλουσκόνι συνειδητοποίησε ότι πολλοί από τους βουλευτές του θα επαναστατούσαν εναντίον του και δεν θα έριχναν την κυβέρνηση, γι’ αυτό την Τετάρτη, στην ψήφο εμπιστοσύνης στη Γερουσία, έκανε αιφνιδιαστική στροφή 180 μοιρών και στήριξε και ο ίδιος την κυβέρνηση.
«Είναι το καλύτερο για την Ιταλία» συνεχίζει ο κ. Πασκουίνο. «Τελείωσε κάθε συζήτηση περί εκλογών και αστάθειας της κυβέρνησης. Ο Λέτα κέρδισε τουλάχιστον έναν χρόνο σταθερότητας, δεδομένου ότι την 1η Ιουλίου η Ιταλία θα αναλάβει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ και κανείς δεν πρόκειται να ανοίξει τέτοιους ασκούς στη διάρκειά της. Αν πρόκειται να ανοίξει τέτοια συζήτηση, δεν το αναμένω πριν από το τέλος του 2014».
Ο Λέτα λοιπόν πέτυχε να δώσει στην κυβέρνησή του την απαραίτητη σταθερότητα για να κινηθεί σε έναν πιο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Η κατάσταση της χώρας όμως είναι κρίσιμη, οικονομικά και πολιτικά. Στο άμεσο μέλλον «πρέπει να μειώσει τις κρατικές δαπάνες, να ενισχύσει την απασχόληση και να επανεκκινήσει την οικονομία. Στη συνέχεια, να εισαγάγει έναν νέο εκλογικό νόμο ο οποίος θα συνοδεύεται από μια μεταρρύθμιση των θεσμών οδηγώντας στον διαχωρισμό της Βουλής από τη Γερουσία» προσθέτει.
Η φιλοσοφία του Λέτα το πεντάμηνο που βρίσκεται στην εξουσία ήταν να ελαφρύνει τα μέτρα λιτότητας που υιοθέτησε ο προκάτοχός του Μάριο Μόντι. Εισήγαγε δέσμη μέτρων που περιελάμβανε επένδυση 3 δισ. ευρώ στις υποδομές, όπως στη βελτίωση του οδικού και του σιδηροδρομικού δικτύου, η οποία θα δημιουργήσει 30.000 νέες θέσεις εργασίας. Μείωσε τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος (κατά 550 εκατ. ευρώ συνολικά), αφιέρωσε 100 εκατ. στην ανακαίνιση σχολικών κτιρίων, ενέκρινε 3.000 νέες προσλήψεις στα πανεπιστήμια και εγκαινίασε πρόγραμμα για την αποπληρωμή των χρεών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες ύψους 40 δισ. ευρώ ως το τέλος του 2014.
Επιπλέον μείωσε τον μισθό του πρωθυπουργού και των υπουργών, καθώς και τις κρατικές επιχορηγήσεις προς τα κόμματα, και έδωσε φοροελαφρύνσεις στους εργοδότες που προσλαμβάνουν νέους και στους ιδιοκτήτες ακινήτων που πραγματοποιούν οικολογικές μετατροπές. Τέλος, προέβλεψε ένα κονδύλι 5 δισ. ευρώ ως το 2016 για να βοηθήσει τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να αγοράσουν νέα μηχανήματα. Αυτές όμως κλείνουν σήμερα η μία μετά την άλλη. Γύρω στις 6.500 εταιρείες φαλίρισαν το πρώτο εξάμηνο του 2013 –το ανησυχητικό είναι ότι το 22% αυτών βρίσκονταν στη Λομβαρδία, μία από τις πλουσιότερες περιοχές της Ιταλίας. Και δεν πλήττονται μόνο οι καινούργιες επιχειρήσεις: μεταξύ 2008 και 2012 έκλεισαν περίπου 9.000 που λειτουργούσαν πάνω από 50 χρόνια (επί συνόλου 45.000 πτωχεύσεων).
Η ιταλική οικονομία συρρικνώνεται για όγδοο συνεχόμενο τρίμηνο και το ΑΕΠ έχει μειωθεί κατά 7% από το 2007 –η χειρότερη ύφεση στην ιστορία της, ακόμη και από τη δεκαετία του ’30. Σύμφωνα με την Confidustria (την ιταλική ένωση βιομηχανιών), περισσότερες από μισό εκατομμύριο θέσεις εργασίας στη βιομηχανία χάθηκαν από το 2007. Το 15% της βιομηχανίας της χώρας αποτελεί παρελθόν, με το χειρότερο πλήγμα να το έχουν δεχθεί οι αυτοκινητοβιομηχανίες (μείον 40%). Πολλοί μιλούν για διαδικασία αποβιομηχανοποίησης της Ιταλίας.
Το μεγάλο πρόβλημα όμως στο οποίο θα προσκρούσει η κυβέρνηση Λέτα είναι η «Λα κάστα», όπως αποκαλείται η τάξη των πολιτικών που αρνούνται να χάσουν τα προνόμιά τους και να βοηθήσουν τη χώρα να ορθοποδήσει, και τα διάφορα συμφέροντα, επιχειρηματικά και εργασιακά, που προσπαθούν με νύχια και με δόντια να διατηρήσουν τα κεκτημένα τους.
Ανεργία, κλειστά μαγαζιά, χρέος-μαμούθ και στο βάθος αβέβαιη «διάσωση»
- Η ανεργία στην Ιταλία έφθασε τον Μάιο το 12,2%, το υψηλότερο ποσοστό σε 35 χρόνια. Η ανεργία των νέων φθάνει το 38,5% και στη Νότια Ιταλία το 50%.
- Κατά μέσο όρο κλείνουν 134 καταστήματα την ημέρα σε ολόκληρη τη χώρα. Από το 2008 ως σήμερα έχουν κλείσει συνολικά 224.000 καταστήματα λιανικής.
- Υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η Ιταλία να χρειαστεί έξωθεν βοήθεια για να μειωθεί το επιτόκιο δανεισμού της είτε μέσω της ΕΚΤ είτε μέσω πακέτου διάσωσης. Δεν αποκλείεται να απαιτηθεί γερή αναδιάρθρωση του χρέους της προκειμένου αυτό να μειωθεί σε βιώσιμο επίπεδο.
- Το χρέος της Ιταλίας φθάνει σήμερα το 133% του ΑΕΠ και αναμένεται να ξεπεράσει το 140% το 2015, κόντρα στις προβλέψεις της κυβέρνησης για πτώση του χρέους στο 126% του ΑΕΠ.
Αντζελίνο Αλφάνο, ο ηγέτης της εξέγερσης των βουλευτών που απείλησαν να αποσχιστούν από το κόμμα του ευεργέτη τους
«Το κόμμα του Μπερλουσκόνι ήταν πάντα πολύ πιστό στα συμφέροντα του Μπερλουσκόνι. Την περασμένη εβδομάδα όμως έβαλε για πρώτη φορά την επιβίωσή του πάνω από τα συμφέροντα του ιδρυτή του» εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» ο Λορέντζο Ντε Σίο, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο LUISS Γκουίντο Κάρλι της Ρώμης. «Το PDL κατέχει σημαντικά υπουργεία στην κυβέρνηση Λέτα. Κανένα πραγματικό κόμμα δεν αφήνει στην άκρη τα δικά του συμφέροντα για χάρη του ιδρυτή του».
«Το επικρατέστερο σενάριο είναι ότι θα σχηματιστεί ένα μετριοπαθές κόμμα, στα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Αυτό θα είναι καλό για την Ιταλία γιατί θα βάλει ένα τέλος στον διχασμό «υπέρ ή κατά του Μπερλουσκόνι»» καταλήγει ο κ. Ντε Σίο. «Επί 20 χρόνια στην Ιταλία μιλούσαμε πολύ για τον Μπερλουσκόνι και λίγο για την πολιτική. Η αποχώρησή του από το προσκήνιο και η αντικατάστασή του από την αυθεντική πολιτική θα ευνοήσουν ακόμη και την Αριστερά».
Το τελευταίο καρφί στο πολιτικό φέρετρο του Μπερλουσκόνι
Ο Αντζελίνο Αλφάνο, ο 43χρονος πολιτικός από τη Σικελία τον οποίο είχε βγάλει από την αφάνεια ο Μπερλουσκόνι ορίζοντάς τον υπουργό Δικαιοσύνης στην τέταρτη κυβέρνησή του το 2008, είναι ο πολιτικός που θα βάλει το τελευταίο καρφί στο πολιτικό φέρετρο του Καβαλιέρε. Επί χρόνια το όνομά του ήταν συνώνυμο με τη «δουλοπρέπεια». Την περασμένη εβδομάδα όμως αυτός ο ελάχιστα χαρισματικός γενικός γραμματέας του Λαού της Ελευθερίας (PDL) ηγήθηκε της εσωκομματικής εξέγερσης που αποτέλεσε την πρώτη ήττα του Μπερλουσκόνι εντός του κόμματός του.
Ο Αλφάνο τοποθετήθηκε επικεφαλής των βουλευτών που απείλησαν να αποσχιστούν από το PDL και να δημιουργήσουν άλλο κεντροδεξιό κόμμα αν ο Μπερλουσκόνι επέμενε να ρίξει την κυβέρνηση Λέτα.
«Το κόμμα του Μπερλουσκόνι ήταν πάντα πολύ πιστό στα συμφέροντα του Μπερλουσκόνι. Την περασμένη εβδομάδα όμως έβαλε για πρώτη φορά την επιβίωσή του πάνω από τα συμφέροντα του ιδρυτή του» εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» ο Λορέντζο Ντε Σίο, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο LUISS Γκουίντο Κάρλι της Ρώμης. «Το PDL κατέχει σημαντικά υπουργεία στην κυβέρνηση Λέτα. Κανένα πραγματικό κόμμα δεν αφήνει στην άκρη τα δικά του συμφέροντα για χάρη του ιδρυτή του».
Είναι προφανές ότι ο Καβαλιέρε έχει πάρει οριστικά την κατιούσα στην πολιτική αλλά κανείς δεν γνωρίζει πόσο θα διαρκέσει η φάση αυτή της παρακμής του. Οι ηγετικές φυσιογνωμίες του κόμματός του πήραν άλλη κατεύθυνση από εκείνη που επιθυμούσε ο Μπερλουσκόνι, το οποίο δείχνει ότι ούτε οι ίδιοι πιστεύουν ότι ο Μπερλουσκόνι μπορεί πλέον να τους φανεί χρήσιμος. «Ο Αλφάνο θεωρείται ένας ηγέτης αδύναμος, χωρίς χαρισματικότητα, αλλά πάντα τον συγκρίναμε με τον Μπερλουσκόνι» συνεχίζει ο κ. Ντε Σίο.
Τη στιγμή όμως που ο Καβαλιέρε αποχώρησε από την πρωθυπουργία πήραν τη θέση του «ηγέτες λιγότερο χαρισματικοί, πιο συνηθισμένοι. Ο Λέτα είναι ήπιος, καθόλου επιθετικός, αλλά είναι γενναίος πολιτικός. Ο Αλφάνο είναι άχρωμος, αλλά κατά πάσα πιθανότητα θα ηγηθεί της νέας δεξιάς παράταξης» που βρίσκεται στα σπάργανα στην Ιταλία και θα διαμορφωθεί εκτοπίζοντας πλήρως τον Μπερλουσκόνι από την πολιτική σκηνή.
«Το επικρατέστερο σενάριο είναι ότι θα σχηματιστεί ένα μετριοπαθές κόμμα, στα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Αυτό θα είναι καλό για την Ιταλία γιατί θα βάλει ένα τέλος στον διχασμό «υπέρ ή κατά του Μπερλουσκόνι»» καταλήγει ο κ. Ντε Σίο. «Επί 20 χρόνια στην Ιταλία μιλούσαμε πολύ για τον Μπερλουσκόνι και λίγο για την πολιτική. Η αποχώρησή του από το προσκήνιο και η αντικατάστασή του από την αυθεντική πολιτική θα ευνοήσουν ακόμη και την Αριστερά».
Παράνομη μετανάστευση
Λαμπεντούζα σημαίνει θάνατος
Η παράνομη μετανάστευση είναι μία από τις ανοιχτές πληγές της Ιταλίας. Οι Αρχές αδυνατούν να την αντιμετωπίσουν και χιλιάδες απελπισμένοι παίζουν τη ζωή τους κορόνα – γράμματα για να φθάσουν στη Λαμπεντούζα, το ιταλικό νησί που απέχει μόλις 113 χιλιόμετρα από τις ακτές της Τυνησίας. Λαμπεντούζα σημαίνει θάνατος, όπως αποδείχθηκε ξανά την περασμένη εβδομάδα (φωτογραφία), με τον πνιγμό εκατοντάδων νέων, κυρίως, ανδρών, γυναικών και παιδιών από τη Σομαλία και την Ερυθραία. Το σαπιοκάραβο στο οποίο επέβαιναν έπιασε φωτιά, το ιταλικό Λιμενικό άργησε να αντιδράσει, ενώ τουλάχιστον τρία παραπλέοντα αλιευτικά, όπως έγραψε η «Repubblica», έστρεψαν αδιάφορα τις πλώρες τους αλλού. Το ζήτημα ξεπερνά τα ιταλικά σύνορα: το διάστημα 1994-2013 σχεδόν 20.000 άνθρωποι χάθηκαν επιχειρώντας να φθάσουν στη Νότια Ευρώπη από την Αφρική –περισσότερες από 13.500 ψυχές το διάστημα 1998-2013, σύμφωνα με τις μετρήσεις του παρατηρητηρίου προσφύγων Fortress Europe. Ειδικά όσον αφορά τη Λαμπεντούζα το 2011, στο απόγειο των αραβικών εξεγέρσεων, περίπου 50.000 άνθρωποι έφθασαν εκεί από τη Βόρεια Αφρική, ενώ 1.500 πνίγηκαν προσπαθώντας να αγγίξουν την ελπίδα.
Λαμπεντούζα σημαίνει θάνατος
Η παράνομη μετανάστευση είναι μία από τις ανοιχτές πληγές της Ιταλίας. Οι Αρχές αδυνατούν να την αντιμετωπίσουν και χιλιάδες απελπισμένοι παίζουν τη ζωή τους κορόνα – γράμματα για να φθάσουν στη Λαμπεντούζα, το ιταλικό νησί που απέχει μόλις 113 χιλιόμετρα από τις ακτές της Τυνησίας. Λαμπεντούζα σημαίνει θάνατος, όπως αποδείχθηκε ξανά την περασμένη εβδομάδα (φωτογραφία), με τον πνιγμό εκατοντάδων νέων, κυρίως, ανδρών, γυναικών και παιδιών από τη Σομαλία και την Ερυθραία. Το σαπιοκάραβο στο οποίο επέβαιναν έπιασε φωτιά, το ιταλικό Λιμενικό άργησε να αντιδράσει, ενώ τουλάχιστον τρία παραπλέοντα αλιευτικά, όπως έγραψε η «Repubblica», έστρεψαν αδιάφορα τις πλώρες τους αλλού. Το ζήτημα ξεπερνά τα ιταλικά σύνορα: το διάστημα 1994-2013 σχεδόν 20.000 άνθρωποι χάθηκαν επιχειρώντας να φθάσουν στη Νότια Ευρώπη από την Αφρική –περισσότερες από 13.500 ψυχές το διάστημα 1998-2013, σύμφωνα με τις μετρήσεις του παρατηρητηρίου προσφύγων Fortress Europe. Ειδικά όσον αφορά τη Λαμπεντούζα το 2011, στο απόγειο των αραβικών εξεγέρσεων, περίπου 50.000 άνθρωποι έφθασαν εκεί από τη Βόρεια Αφρική, ενώ 1.500 πνίγηκαν προσπαθώντας να αγγίξουν την ελπίδα.
Οι αποτυχίες και τα προβλήματα
«Μείωση δαπανών χωρίς νέους φόρους»Η κυβέρνηση Λέτα κέρδισε σταθερότητα και δύναμη αλλά καλείται να επιλύσει μεγάλα προβλήματα, λέει σε συνέντευξή του προς το «Βήμα» ο Φεντερίγκο Αρτζεντιέρι, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Τζον Κάμποτ της Ρώμης.
«Μείωση δαπανών χωρίς νέους φόρους»Η κυβέρνηση Λέτα κέρδισε σταθερότητα και δύναμη αλλά καλείται να επιλύσει μεγάλα προβλήματα, λέει σε συνέντευξή του προς το «Βήμα» ο Φεντερίγκο Αρτζεντιέρι, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Τζον Κάμποτ της Ρώμης.
Πώς κρίνετε τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών στην ιταλική πολιτική σκηνή;
«Δεν ήταν μόνο θεατρινισμοί. Είχαν και πολιτική ουσία. Ο Μπερλουσκόνι φοβήθηκε πραγματικά ότι θα διασπαζόταν το κόμμα του, ότι οι «επαναστάτες» βουλευτές με επικεφαλής τον Αλφάνο πραγματικά θα αποχωρούσαν. Πιστεύω ότι θα προσπαθήσει να τους ξανακερδίσει, δεν γνωρίζω όμως αν θα το πετύχει».
Θεωρείτε ότι ο Μπερλουσκόνι είναι τελειωμένος ως πολιτικός;
«Είναι τελειωμένος πολιτικά εδώ και δύο χρόνια (σ.σ. τον Νοέμβριο του 2011 αναγκάστηκε να παραιτηθεί από την πρωθυπουργία). Το τέλος του όμως ενδέχεται να κρατήσει ως και έναν χρόνο ακόμη».
Τι έχει πετύχει η κυβέρνηση Λέτα ως σήμερα;
«Εχει πετύχει λίγα πράγματα, όμως βρίσκεται στην εξουσία μικρό χρονικό διάστημα –μόλις πέντε μήνες. Το κυριότερο είναι ότι ανέκτησε την αξιοπιστία της Ιταλίας, όπως είχε πετύχει και ο Μάριο Μόντι (σ.σ.: ο τεχνοκράτης πρωθυπουργός που διαδέχθηκε χωρίς εκλογές τον Μπερλουσκόνι και προηγήθηκε του Λέτα). Οι αγορές και οι Βρυξέλλες έχουν πλέον εμπιστοσύνη στην Ιταλία. Το κρίσιμο ερώτημα είναι τι θα πράξει από τώρα και στο εξής. Το κυριότερο πρόβλημα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει στο άμεσο μέλλον είναι ο φόρος στα ακίνητα. Αναμένουμε να δούμε πώς θα κινηθεί. Οι Ιταλοί δεν αντέχουν άλλους φόρους. Θέλουν να δουν αποτελέσματα, αλλά αυτό δεν έχει γίνει ακόμη εφικτό».
Ποιες είναι οι προτεραιότητες της κυβέρνησης Λέτα;
«Οι δημόσιες δαπάνες είναι η υπ’ αριθμόν 1 προτεραιότητα. Η κυβέρνηση πρέπει να εξισορροπήσει τη σχέση εσόδων – εξόδων, εξορθολογίζοντας τις δαπάνες. Πρέπει να αντιμετωπίσει το θέμα του ΦΠΑ, που αυξήθηκε από 21% σε 22% –αυτό αποδείχθηκε φοβερό τόσο για εκείνους που πληρώνουν τους φόρους τους όσο και για εκείνους που δεν τους πληρώνουν διότι αυξάνεται η φοροδιαφυγή. Επίσης πρέπει να μειώσει το κόστος της πολιτικής. Οι αμοιβές των πολιτικών παραμένουν απαράδεκτα υψηλές».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
