Τώρα που όλοι βλέπουν ότι η αποτυχία των δύο μνημονίων των κυβερνήσεων Παπανδρέου οφείλεται όχι μόνο στη μη εφαρμογή των μέτρων και των πολιτικών που περιέχει η σταθερή συνταγή λιτότητας του ΔΝΤ, αλλά στις λανθασμένες προβλέψεις και τη δοσολογία των μέτρων που σκότωσαν την ελληνική οικονομία, πολύτιμο θα είναι να προλάβουμε το δεύτερο λάθος.

Οπως επισημαίνουν εμπειρογνώμονες του υπουργείου Οικονομικών μετά το λάθος με τους πολλαπλασιαστές η Ελλάδα βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με το δεύτερο λάθος το οποίο έγκειται στο ότι κανείς δεν μέτρησε τις επιπτώσεις στην κατανάλωση από τη δραματική αύξηση της φορολογίας (άμεσης και έμμεσης) και τη συμπεριφορά των νοικοκυριών. Δηλαδή αυτό που αποτυπώνεται στη μεγάλη μείωση των φορολογικών εσόδων τον Ιανουάριο και προβλέπεται να συνεχιστεί και τον Φεβρουάριο, αν όσοι χρωστούν στο δημόσιο δεν σπεύσουν να ρυθμίσουν την οφειλή τους.
Σ΄αυτό αποσκοπεί και η «εκστρατεία» συγκέντρωσης εσόδων που κήρυξε ο μόνιμος γενικός γραμματέας εσόδων Χάρης Θεοχάρης με «όπλο» τις κατασχέσεις όχι μόνο περιουσίας και των καταθέσεων αλλά ακόμη και μισθών και συντάξεων.
Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας
Στο μεγαλύτερο «ανοιχτό οικονομικό πανεπιστήμιο» του κόσμου, όπως έχει εξελιχθεί η Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια, ίσως είναι χρήσιμο περισσότερο από κάθε άλλη φορά ένα μικρό σημείωμα για το πώς οι ειδικοί του ΔΝΤ έκαναν περισσότερο πολιτική, παρά ασκούσαν οικονομική πολιτική, και πώς έπεσαν έξω.
Ο πρώην υπουργός καθηγητής Νίκος Χριστοδουλάκης ο οποίος υποστηρίζει ότι «έφθασε η ώρα να φύγει το ΔΝΤ από την Ελλάδα» γράφει για την «ασυμμετρία του πολλαπλασιαστή» τα εξής:
Πολλαπλασιαστής (μ) είναι ένας παράγων που δείχνει πόσες φορές μεγεθύνεται σε όλη την οικονομία μία μεταβολή στις δημόσιες δαπάνες ή τους φόρους.
Παράδειγμα: Αν οι δημόσιες δαπάνες αυξηθούν κατά 100 εκατ. € και το ΑΕΠ αυξηθεί κατά 150 εκατ. €, τότε ο πολλαπλασιαστής είναι ίσος με μ=1.5.
Αν μειωθούν οι δαπάνες κατά 50 εκατ. € και το ΑΕΠ μειωθεί κατά 60 εκατ. €, ο πολλαπλασιαστής είναι μ=60/50=1.20.
Οριακή ροπή κατανάλωσης (γ) είναι το ποσοστό από μια μεταβολή του διαθέσιμου εισοδήματος που κατευθυνθεί σε ανάλογη μεταβολή της κατανάλωσης. Αν το διαθέσιμο εισόδημα ενός νοικοκυριού αυξηθεί κατά 10.000 € και η δαπάνη κατανάλωσης αυξηθεί κατά 7.500 €, τότε η οριακή ροπή κατανάλωσης είναι γ=0.75.
Αποδεικνύεται η εξής σχέση μεταξύ πολλαπλασιαστή και οριακής ροπής:
Πολλαπλασιαστής = 1/[1-ροπή]
Δηλαδή αν γ=0.75, τότε μ=4, κ.ο.κ.
Αρχική Υπόθεση ΔΝΤ: μ=0.50.
Δηλαδή αν γίνουν περικοπές κατά 4 δισ. ευρώ, τότε το ΑΕΠ θα μειωνόταν κατά 2 δις €, δηλαδή η ύφεση θα ήταν περίπου 1%.
Πρόσφατη μελέτη ΔΝΤ: World Economic Outlook, Oct. 2012, σελ. 43

Ο πολλαπλασιαστής για τις οικονομίες G20 είναι από 0.90 έως 1.70, δηλαδή από 2 έως 3,5 φορές μεγαλύτερος. Μάλιστα, η Ελλάδα βρίσκεται στην πιο ακραία θέση.
Σύμφωνα με τις νεότερες εκτιμήσεις η ύφεση λόγω της ως άνω περικοπής θα ήταν 2 έως 3.5% του ΑΕΠ. Πώς εξηγείται η απόκλιση;
Ερμηνεία (κατά Blanchard): Ο πολλαπλασιαστής είναι πολύ μεγαλύτερος κατά την ύφεση, από ότι είναι στην άνθηση.
Και τονίζει:
«Ηδη όμως από το 1936, ο Κέυνς είχε προειδοποιήσει ότι η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος λόγω ύφεσης και αβεβαιότητας, κάνει τα νοικοκυριά να δαπανούν περισσότερο μέρος του σε κατανάλωση, δηλαδή αυξάνεται η οριακή ροπή κατανάλωσης. (Keynes, 1936, Η Γενική Θεωρία Απασχόλησης: «… the propensity to consume may be sharply affected by the development of extreme uncertainty concerning the future and what it may bring forth…»).




Αρα στην ύφεση, αυξάνεται ενδεχομένως ΠΟΛΥ ο πολλαπλασιαστής».


Συμπέρασμα: Οι περικοπές φέρνουν πολύ μεγαλύτερη ύφεση, από ό,τι ανάπτυξη θα έφερνε μια ισόποση δημοσιονομική επέκταση.
Επίσημες προβλέψεις του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την ονομαστική ανάπτυξη κατά τη διετία 2012-13 και η τρέχουσα πραγματικότητα της ύφεσης.
Το σφάλμα πρόβλεψης το 2010 ξεπερνούσε το -20%. Ακόμα όμως και το 2012, το σφάλμα ήταν -7%.