Το πιο βρώμικο κράτος της Γης

Είχαν να δουν γαλάζιο ουρανό έναν μήνα. Τους σκέπαζε ένα νέφος τόσο βαρύ κι ασήκωτο που δεν τους άφηνε να πάρουν ανάσα. Ο κόσμος στο Πεκίνο πέρασε έναν εφιάλτη: δρόμοι και αεροδρόμια έκλεισαν, σχολεία άδειασαν και όσοι έπρεπε να βγουν έξω φορούσαν μάσκα. Πώς να ζήσεις έτσι; Αν αυτό είναι το τίμημα για την ιλιγγιώδη ανάπτυξη, μήπως πρέπει να αλλάξει το μοντέλο, προτού γίνει η μόλυνση της ατμόσφαιρας η μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια υγεία; Προς το παρόν, η εικόνα είναι ζοφερή: η Λαϊκή Κίνα έχει θρονιαστεί για τα καλά στη θέση του υπ’ αριθμόν 1 ρυπαντή παγκοσμίως, εκεί που κάποτε κάθονταν οι ΗΠΑ. Είναι το πιο ρυπογόνο, το πιο «βρώμικο» κράτος του κόσμου.

«Μας είχαν στο σκοτάδι για πολύ καιρό. Στην κυβέρνηση είναι τόσο γραφειοκράτες που δεν τους νοιάζει αν εμείς, ο απλός κόσμος, ζούμε ή πεθαίνουμε. Εμείς, ο λαός, πρέπει να τους πιέσουμε για να κάνουν επιτέλους κάτι» λέει ο Γιου Πινγκ, πατέρας ενός επτάχρονου αγοριού, ο οποίος άρχισε δημόσια εκστρατεία για την ποιότητα του αέρα στο Πεκίνο.

Αυτή η κρίση κράτησε τόσες ημέρες και πήρε τέτοιες διαστάσεις που η Λαϊκή Ημερησία, επίσημο όργανο του ΚΚΚ, σταμάτησε να μιλάει για «ομίχλη» και «έκτακτα καιρικά φαινόμενα». Δημοσίευσε, τελικά, κύριο άρθρο υπό τον τίτλο «Η όμορφη Κίνα θα αρχίσει να αναπνέει ξανά», αναλύοντας τα μέτρα που θα ληφθούν στον δρόμο προς τον «σοσιαλιστικό οικολογικό πολιτισμό».

Στο μεταξύ, το Πεκίνο έπαθε ασφυξία. Στις 12 Ιανουαρίου, η μόλυνση της ατμόσφαιρας έσπασε το απόλυτο ρεκόρ, παγκοσμίως: ήταν 755 στην κλίμακα 0-500 που έχει σχεδιάσει η Υπηρεσία Περιβάλλοντος των ΗΠΑ. Ασφαλές ημερήσιο επίπεδο θεωρείται το 25. Τα μαγαζιά ξεπούλησαν τις μάσκες και τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων γέμισαν με κόσμο που έβηχε. Οι κινέζοι χρήστες του Internet μίλησαν για «Airpocalypse» (σ.σ.: από τη μόλυνση του αέρα και την Αποκάλυψη).

Τα αίτια είναι πολλά και διάφορα: εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, βιομηχανίες που καίνε άνθρακα, κατασκευαστικά έργα, καυσαέρια οχημάτων, κεντρικές θερμάνσεις κτιρίων, όλα εκπέμπουν ρύπους στην ατμόσφαιρα της μεγαλούπολης των 22 εκατ. κατοίκων.

Στο Πεκίνο η ποιότητα του αέρα αλλάζει μαζί με τον καιρό. Οταν φυσάει βοριάς το νέφος μεταφέρεται προς τη θάλασσα. Αλλά οι νότιοι άνεμοι το παγιδεύουν ανάμεσα στα βουνά, βυθίζοντας την πρωτεύουσα σε μια σκοτεινή αιθαλομίχλη. Αυτό έγινε, επί ημέρες, τον Ιανουάριο, προκαλώντας έκρηξη οργής για τα ανεπαρκή μέτρα από τον γραφειοκρατικό και συχνά διεφθαρμένο μηχανισμό. Οι αρμόδιοι δεν έκαναν συστηματικές και αξιόπιστες μετρήσεις, ούτε ανακοίνωναν τα αποτελέσματα με διαφάνεια. Ακόμη χειρότερα: μερικές φορές τα αλλοίωναν για να ωραιοποιούν την κατάσταση.

Οι Αρχές κινητοποιήθηκαν αφότου η πρεσβεία των ΗΠΑ στο Πεκίνο άρχισε να μεταδίδει στο twitter τις δικές της, καθημερινές, μετρήσεις. Φάνηκε ότι οι Κινέζοι δεν μετρούσαν καν το όζον και τα επικίνδυνα μικροσωματίδια PM2,5 που μπαίνουν βαθιά στους πνεύμονες.

Μόνο όταν οι δείκτες χτύπησαν κόκκινο το καθεστώς κάλεσε τους πολίτες να μείνουν στα σπίτια τους και απαγόρευσε την κυκλοφορία στους δρόμους. Οι πτήσεις είχαν παραλύσει, λόγω κακής ορατότητας και δυσφήμησης: «Θέλετε να έρθετε στο Πεκίνο και να γίνετε ανθρώπινες ηλεκτρικές σκούπες;» έγραφαν μπλόγκερ στο Internet.

Η αλήθεια είναι ότι το Πεκίνο πήρε μέτρα κόστους 10 δισ. δολαρίων για τη μείωση των καυσαερίων εν όψει των Ολυμπιακών, το 2008. Αλλά δεν είναι νησί και μοιράζεται τον αέρα του με έξι γειτονικές επαρχίες, που δεν ακολουθούν τις ίδιες προδιαγραφές. Τοπικοί αξιωματούχοι του Κόμματος είναι συχνά ανεξέλεγκτοι και διαπλέκονται με ισχυρά συμφέροντα από τη βιομηχανία και τις επιχειρήσεις.