Δέκα χρόνια αποτυχημένων προσπαθειών για ένα μεγάλο deal που θα λειτουργούσε ως καταλύτης για την αναδιάρθρωση του εγχώριου τραπεζικού συστήματος συμπληρώνονται εφέτος. Παρά την εκπεφρασμένη από τους ίδιους τους τραπεζίτες ανάγκη για μεγαλύτερη συγκέντρωση του κλάδου, όλες οι απόπειρες, επίσημες και κρυφές, δεν είχαν ευτυχή κατάληξη. Ακόμη και υπό το βάρος της πρωτοφανούς μεγέθους κρίσης που πλήττει σήμερα την ελληνική οικονομία, οι διοικήσεις των μεγαλύτερων τραπεζών δεν κατάφεραν να βρουν τη «χρυσή τομή», όπως καταδεικνύει το «ναυάγιο» της συγχώνευσης Alpha Bank – Eurobank, που επισημοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα, αλλά και η αποτυχία λίγους μήνες νωρίτερα να προχωρήσει η συνένωση της Εθνικής με την Alpha.
Το πρώτο κύμα ουσιαστικής ανασυγκρότησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος, που αποδείχθηκε καθοριστική για τη μετέπειτα δομή του, καταγράφηκε την εποχή του χρηματιστηριακού «πυρετού» στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Μέσα σε τρία χρόνια τέθηκαν οι βάσεις για τη δημιουργία των σημερινών τεσσάρων μεγαλύτερων τραπεζικών σχημάτων, με την απορρόφηση της Κτηματικής Τράπεζας από την Εθνική, την εξαγορά της Ιονικής από την Πίστεως για τη δημιουργία της Alpha Bank, τη συγχώνευση της Eurobank με την Ergasias, που απετέλεσε το καθοριστικό βήμα για τη μεγέθυνση του ομίλου τα επόμενα χρόνια, και τη διαμόρφωση ενός ισχυρού πόλου από την Τράπεζα Πειραιώς με την εξαγορά μικρότερων ιδρυμάτων, διαδικασία που ολοκληρώθηκε το 2003 με την απόκτηση της ΕΤΒΑ.
Τα επόμενα χρόνια οι τραπεζίτες είχαν πάντοτε στο μυαλό τους τις προοπτικές συνεργασίας τους, ωστόσο η προσοχή τους ήταν στραμμένη στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους εκτός Ελλάδος. Πράγματι, οι ελληνικοί όμιλοι πέτυχαν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να δημιουργήσουν ένα δεύτερο τραπεζικό σύστημα στο εξωτερικό, κυρίως στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, που ακόμη και σήμερα παράγει κέρδη.

Το στοίχημα των Βαλκανίων
Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το στοίχημα των Βαλκανίων κερδήθηκε σε ένα περιβάλλον υπερβάλλουσας ρευστότητας και φθηνού χρήματος, που έκανε τους τραπεζίτες να αισθάνονται ανίκητοι, κάτι σαν… μικροί θεοί. Ετσι, υπό συνθήκες ευφορίας, όσες φορές βρέθηκαν κάποιοι όμιλοι κοντά σε «γάμο», πάντα στο τέλος κάτι πήγαινε στραβά, οδηγώντας στην ακύρωση της αρχικής συμφωνίας.
Τα πράγματα ωστόσο πλέον έχουν σοβαρέψει. Ο κίνδυνος της κρατικοποίησης μετά την καταγραφή σημαντικών ζημιών από το PSI είναι υπαρκτός. Οπως σημειώνει στο «Βήμα της Κυριακής» κορυφαίος έλληνας τραπεζίτης, «οι συγχωνεύσεις είναι μονόδρομος, καθώς αποτελούν τον μόνο τρόπο για την παραγωγή αξίας που θα επιτρέψει την επιστροφή της βοήθειας που θα λάβουμε στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Διαφορετικά, θα χαθεί ο έλεγχος για πάντα». Τραπεζικοί κύκλοι σημειώνουν ότι η διαδικασία της συγκέντρωσης μπορεί να ξεκινήσει από τις μικρότερες τράπεζες, καθώς κάτι τέτοιο είναι πιο εύκολο, για να ακολουθήσουν στη συνέχεια τα μεγαλύτερα σχήματα. Καλά πληροφορημένες πηγές αναφέρουν ότι σχεδιάζεται η τριπλή συνένωση Proton Bank, Probank και Millennium, ώστε να δημιουργηθεί ένα βιώσιμο σχήμα, το οποίο θα μπορούσε να δώσει λύση στα προβλήματα κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας που αντιμετωπίζει η καθεμία ξεχωριστά, μέσω από τις συνέργειες.
Σημαντικό ρόλο στην ανασυγκρότηση του συστήματος είναι πιθανόν να παίξουν και ξένοι τραπεζικοί όμιλοι, οι οποίοι ενδιαφέρονται κυρίως για τα δίκτυα των ελληνικών τραπεζών στο εξωτερικό. Σε κάθε περίπτωση η ανάγκη για συμμαχίες είναι δεδομένη. Μάλιστα, ορισμένοι κύκλοι υποστηρίζουν ότι η έλευση των ξένων είναι αναπόφευκτη, εκτιμώντας ότι αποτελούν τη μοναδική διέξοδο για να μπορέσουν να επιστρέψουν σύντομα τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα στις αγορές και να απεμπλακούν από τη χρηματοδότηση του ευρωσυστήματος. Βέβαια αυτό θα εξαρτηθεί και από τη στάση που θα τηρήσει η ΕΚΤ ως προς την επιστροφή των περίπου 100 δισ. ευρώ που έχει χορηγήσει στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

Προσαρμογή στα νέα δεδομένα
Πίεση για συνενώσεις αναμένεται να ασκήσει η Τράπεζα της Ελλάδος, αλλά και η τρόικα, ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία της εξοικονόμησης πόρων και της δημιουργίας οικονομιών κλίμακας που θα επιτρέψουν την προσαρμογή του λειτουργικού κόστους στα νέα δεδομένα της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα μας. Σε κάθε περίπτωση, υπογραμμίζει έμπειρος τραπεζικός, «έρχονται δύο κρίσιμα χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων θα φανεί αν ο κλάδος θα μπορέσει να σταθεί στα πόδια του ή όχι», προσθέτοντας ότι δεν νοείται κρατικοποιημένο τραπεζικό σύστημα στο σημερινό παγκόσμιο περιβάλλον.

10 χρόνια απόπειρες για deal
* Μόνο το deal Εθνικής – Alpha Bank έφθασε τρεις φορές, εκ των οποίων τη μία ανεπίσημα, κοντά στην υλοποίηση. Η πρώτη ήταν επί διοίκησης του Θεόδωρου Καρατζά, η δεύτερη, χωρίς ωστόσο να φθάσει σε σημείο να ανακοινωθεί, επί προεδρίας Τάκη Αράπογλου και η τελευταία και πιο πρόσφατη με την προσέγγιση που επιχειρήθηκε από τον σημερινό διευθύνοντα σύμβουλο της Εθνικής κ. Απόστολο Ταμβακάκη.
* Ωστόσο η «πολύφερνη νύφη» του Γιάννη Κωστόπουλου παραμένει ως και σήμερα ανεξάρτητη. Συζητήσεις, που έφθασαν σε προχωρημένο στάδιο, έγιναν από τον κ. Αράπογλου και με τον πρόεδρο της Τράπεζας Πειραιώς κ. Μιχάλη Σάλλα, ωστόσο ούτε και σε αυτή την περίπτωση υπήρξε ευτυχής κατάληξη.
* Από την άλλη πλευρά, ο κ. Σάλλας προσπάθησε το καλοκαίρι του 2010, μετά την είσοδο της χώρας στον μηχανισμό στήριξης ΕΕ – ΔΝΤ, να ανοίξει έναν νέο κύκλο συγχωνεύσεων με την υποβολή συνδυαστικής πρότασης για την εξαγορά του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και της Αγροτικής Τράπεζας, αλλά δεν «περπάτησε» ούτε αυτή.
* Είχαν προηγηθεί επιθετικές κινήσεις μεταξύ των Marfin Popular Bank, Τράπεζας Κύπρου και Τράπεζας Πειραιώς, χωρίς ωστόσο να υπάρξει κάποια εξέλιξη, καθώς εν τέλει όλες οι πλευρές δέχθηκαν την ανακωχή.

Ερχεται «μαύρο» τραπεζικό καλοκαίρι
Η συρρίκνωση της αγοράς από τα υψηλά της περασμένης δεκαετίας μπορεί να φθάσει σωρευτικά το 40%
Ενας κύκλος βίαιης προσαρμογής του τρόπου και του κόστους λειτουργίας των τραπεζών αναμένεται να ξεκινήσει από το ερχόμενο καλοκαίρι, παράλληλα με τα πλάνα ανακεφαλαιοποίησης που θα «τρέξουν» οι τράπεζες για την επαναφορά των δεικτών κεφαλαιακής τους επάρκειας στα ελάχιστα επιτρεπτά επίπεδα. Από το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης, οι ελληνικές τράπεζες έχουν περιορίσει τις λειτουργικές δαπάνες τους κατά 15%, ωστόσο στο νέο περιβάλλον όπου καλούνται να δραστηριοποιηθούν η μείωση αυτή δεν είναι αρκετή.
Οπως τονίζουν κορυφαία τραπεζικά στελέχη, από τα μέσα της εφετινής χρονιάς ως και το φθινόπωρο του 2013 θα επιχειρηθεί η συρρίκνωση του δικτύου και η μείωση του αριθμού των εργαζομένων με στόχο την υποχώρηση του λειτουργικού κόστους τους στην Ελλάδα κατά ένα επιπλέον ποσοστό που μπορεί να φθάσει ακόμη και το 30%.
Η επιχείρηση αυτή θα ξεκινήσει τους επόμενους μήνες με μια μεσοσταθμική μείωση των αποδοχών των εργαζομένων κατά 10%-15%, για να ακολουθήσει κλείσιμο καταστημάτων και απόλυση εργαζομένων, με τις δυνατότητες που δίνει ο νέος εργασιακός νόμος.
«Ως σήμερα έχουμε κλείσει καταστήματα, ωστόσο ο αριθμός των τραπεζικών υπαλλήλων που έχει αποχωρήσει δεν είναι ανάλογος των «λουκέτων» που έχουν μπει» τονίζουν τραπεζικοί κύκλοι, προσθέτοντας ότι «πλέον οι παρεμβάσεις αναμένεται να είναι πιο δραστικές, περιλαμβάνοντας και απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό». Αν επαληθευθούν οι εκτιμήσεις αυτές, η συρρίκνωση του τραπεζικού συστήματος από τα υψηλά της περασμένης δεκαετίας μπορεί να φθάσει σωρευτικά ακόμη και το 40%.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ