«I am living here for ten years». «The teacher put me a 15 on the test». «I am very interesting in theater». «It writes here that you have to turn left». Αναγνωρίζετε τα λάθη στις παραπάνω προτάσεις; Ή μήπως η γραμματική και η σύνταξή τους σας φαίνεται σωστή;
Αν αδυνατείτε να εντοπίσετε την εσφαλμένη διατύπωση, εν προκειμένω στα ρήματα, στα επίθετα και στους χρόνους, δεν φταίνε ούτε τα Αγγλικά σας, ούτε τα Ελληνικά, αλλά η… ανάμιξή τους. Η αιτία βρίσκεται σε μία γλώσσα η οποία ακούει στο όνομα «Gringlish» (σε ελεύθερη μετάφραση: «αγγλινικά») και η οποία βρίσκεται πίσω από τα κλασικά ελληνικά λάθη κατά τη χρήση της αγγλικής γλώσσας.
Πρόκειται για διατυπώσεις, λέξεις, μορφές σύνταξης και χρήσης των ρηματικών χρόνων, οι οποίες αποτελούν ακριβή μετάφραση αντίστοιχης ελληνικής διατύπωσης. Οι λέξεις είναι αγγλικές, όμως η χρήση τους δεν μεταδίδει κάποιο σαφές νόημα, δεν αποτελεί δείγμα γλωσσικής επάρκειας και ουκ ολίγες φορές «εκθέτει» τον Έλληνα ομιλητή σε συνομιλίες με άτομα που έχουν τα Αγγλικά ως μητρική γλώσσα.
Όταν ένας Έλληνας μιλά «Gringlish» οι λέξεις είναι αγγλικές. Το αποτέλεσμα του λόγου, όμως, δεν είναι Αγγλικά. Στην καλύτερη περίπτωση ο Αγγλος συνομιλητής σας δεν θα καταλάβει τι ακριβώς του λέτε. Μπορεί, όμως, και να τον ακούσετε να λέει με ένα μίγμα τρόμου και ειρωνίας: Καλά, εσύ που έμαθες Αγγλικά!
Αν πέφτετε κι εσείς στην παγίδα των Gringlish μπορείτε να παρηγορηθείτε στη σκέψη ότι δεν είστε μόνοι. Τα κλασικά ελληνικά «μαργαριτάρια» πηγάζουν από το μηχανισμό επίδρασης της μητρικής μας γλώσσας, κατά τη διαδικασία εκμάθησης μίας ξένης γλώσσας.
Γι’ αυτό άλλωστε τα δεινά τους κατατρύχουν τη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Η μελέτη των «Gringlish», ωστόσο, μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα χρήσιμη για οποιονδήποτε επιθυμεί να κατακτήσει την αγγλική γλώσσα, σύμφωνα με τρεις καθηγητές από τη Θεσσαλονίκη, τους κ.κ. Φίλιπ Χόλαντ, Μαργαρίτα Ζιγλίνα και Λαμπρινή Κουφάκη.
Μετά από δεκαπέντε χρόνια ενδελεχούς έρευνας και συστηματικής καταγραφής των κλασικών λαθών που κάνουν οι Έλληνες στα Αγγλικά, οι εν λόγω καθηγητές εξέδωσαν μία πρωτότυπη μέθοδο που κατηγοριοποιεί, ερμηνεύει και διορθώνει τα ελληνικά «μαργαριτάρια», φιλοδοξώντας να μας διδάξει την Αγγλική μέσα από… τα λάθη μας.
Συλλέκτης ελληνικών λαθών
Όλα ξεκίνησαν πριν δεκαπέντε χρόνια, όταν ο φιλόλογος από το Βερμόντ των ΗΠΑ, κ. Φίλιπ Χόλαντ, μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη και ξεκίνησε να εργάζεται ως καθηγητής Αγγλικών.
«Με το πέρασμα του χρόνου αντιλαμβανόμουν ότι οι μαθητές μου έκαναν διαρκώς τα ίδια λάθη. Αν και οι λέξεις που χρησιμοποιούσαν ήταν αγγλικές, η σύνταξη και ο τρόπος χρήσης τους φανέρωνε γλωσσική ανεπάρκεια. Τότε δεν μιλούσα ούτε λέξη ελληνικών και αδυνατούσα να αντιληφθώ το μηχανισμό πίσω από τα λάθη των μαθητών. Διέκρινα ωστόσο ότι σχετίζονταν με κάποιο τρόπο με αναφορές από τη μητρική τους γλώσσα», αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Χόλαντ.
Αν και δεν μπορούσε να προσδιορίσει με σαφήνεια τις αιτίες πίσω από τα λάθη των μαθητών του, ο Αμερικανός καθηγητής συνέχισε να τα μελετά με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
«Άρχισα να φτιάχνω λίστες, να κατηγοριοποιώ τα λάθη σε τομείς όπως οι χρόνοι, οι προθέσεις, η σύνταξη και ούτω καθεξής. Αργότερα ζήτησα από τους συναδέλφους καθηγητές Αγγλικών να καταστρώσουν και αυτοί τέτοιες λίστες και να μου τις παραχωρήσουν. Με το πέρασμα των χρόνων, το αρχείο μου μεγάλωνε ώσπου ένιωσα ότι είχε έρθει η ώρα να αξιοποιήσω όλο αυτό τον πλούτο… λαθών για να βοηθήσω τους Έλληνες να μιλήσουν καλύτερα Αγγλικά», προσθέτει.
Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα για το βιβλίο που τιτλοφορείται «Better English για Έλληνες» και το οποίο κυκλοφόρησε τον περασμένο Νοέμβριο από τις εκδόσεις «Ελληνοεκδοτική».
Πρόκειται για έναν εύχρηστο οδηγό στον οποίο παρουσιάζονται, κατηγοριοποιούνται και προσεγγίζονται θεωρητικά τα συνηθέστερα λάθη των ελληνόφωνων κατά την εκμάθηση και χρήση της αγγλικής γλώσσας. Απευθύνεται σε σπουδαστές επιπέδου Pre-Lower και άνω, σε ομιλητές επιπέδου Proficiency, σε διδάσκοντες, σε μεταφραστές, αλλά και σε όλους τους ελληνόφωνους χρήστες της αγγλικής γλώσσας που επιθυμούν να ξεφύγουν από τα «Gringlish».
Τα ελληνικά και ο μηχανισμός του λάθους
Για την κατά μέτωπο επίθεση ενάντια στα «Gringlish», ο κ. Χόλαντ αναζήτησε τη βοήθεια καταρτισμένων ατόμων που θα μπορούσαν να αποδομήσουν αυτή την εσφαλμένη «γλώσσα» στα εξ ων συνετέθη.
Ο ίδιος ανέλαβε το σκέλος των Αγγλικών, η Ελληνίδα φιλόλογος κυρία Λαμπρινή Κουφάκη ανέλαβε το σκέλος των Ελληνικών και η Ελληνίδα καθηγήτρια Αγγλικών και μετάφρασης κυρία Μαργαρίτα Ζιγλίνα ανέλαβε να γεφυρώσει τους δύο κόσμους.
«Το πρώτο στοιχείο που μου κίνησε το ενδιαφέρον στο εν λόγω εγχείρημα ήταν ότι εγώ η ίδια κάνω τα περισσότερα από τα λάθη που περιέχονται στο βιβλίο!» ομολογεί μιλώντας στο «Βήμα» η κυρία Κουφάκη.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι στο προοίμιο του βιβλίου οι συγγραφείς δηλώνουν ευθαρσώς ότι «δεν υπάρχει σχεδόν κανένα δείγμα γραπτού ή προφορικού λόγου από Έλληνα ομιλητή της αγγλικής που να μην περιλαμβάνει έστω και ένα από αυτά τα λάθη!»
«Ξεκινώντας το συσχετισμό των λαθών με τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα της ελληνικής γλώσσας, το υλικό άρχισε να διαμορφώνεται υπό μία εντελώς νέα σκοπιά. Οι περισσότεροι από εμάς δεν καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για λάθη, ακριβώς επειδή το ελληνικό γλωσσικό φαινόμενο είναι τόσο ισχυρό στο μυαλό μας», αναφέρει η κυρία Κουφάκη.
Ποια είναι, όμως, τα βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής γλώσσας που μας οδηγούν στην… παγίδα των «Gringlish»;
«Υπάρχουν πολλές κατηγορίες λαθών, η κάθε μία με τη δική της επεξήγηση που συνδέεται με αντίστοιχα φαινόμενα της ελληνικής γλώσσας. Ένα στοιχείο που ξεχωρίζει είναι χωρίς αμφιβολία το γεγονός ότι η ελληνική γλώσσα είναι κλιτή, συνεπώς με τις πτώσεις μπορούμε να δείξουμε ποιο είναι το υποκείμενο, ποιο το αντικείμενο και ούτω καθεξής. Αντιθέτως, στα Αγγλικά επειδή οι λέξεις δεν κλίνονται, η θέση κάθε λέξης μέσα στην πρόταση μπορεί να αλλάξει το νόημα. Άρα η σύνταξη είναι πολύ σημαντικό ζήτημα στα Αγγλικά. Επίσης, η αντιστοίχηση των ρηματικών χρόνων ανάμεσα στα Αγγλικά και στα Ελληνικά δεν είναι τόσο απλή υπόθεση όσο συχνά παρουσιάζεται. Ο πιο δύσκολος τομέας, πάντως, είναι χωρίς αμφιβολία οι προθέσεις. Εκεί γίνονται και τα περισσότερα λάθη», καταλήγει η κυρία Κουφάκη.
Εξάσκηση, εξάσκηση, εξάσκησηΠόσο εφικτό είναι για έναν Έλληνα να αποβάλει τις επιρροές της ελληνικής γλώσσας κατά την άρθρωση πρωτότυπου λόγου στα Αγγλικά; Μήπως εν τέλει η μάχη ενάντια στα «Gringlish» είναι μια μάχη ενάντια στην ίδια μας τη φύση και συνεπώς εκ προοιμίου χαμένη;
«Για να κατορθώσει κάποιος να εκφράζεται χωρίς λάθη στα Αγγλικά, πρέπει να φτάσει να σκέφτεται στα Αγγλικά κι όχι να μεταφράζει τις αντίστοιχες διατυπώσεις από τα Ελληνικά. Για να επιτευχθεί αυτό, ωστόσο, απαιτείται αυξημένη έκθεση στην αγγλική γλώσσα, με ακούσματα και καθημερινή επικοινωνία με ανθρώπους που την έχουν ως μητρική», εξηγεί η τρίτη εκ των συγγραφέων του βιβλίου, η καθηγήτρια Αγγλικών κυρία Μαργαρίτα Ζιγλίνα.
Μια τέτοια προσέγγιση, ωστόσο, απαιτεί μία νέα φιλοσοφία σχετικά με την εκμάθηση της γλώσσας. «Παλαιότερα η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών μου ενδιαφέρονταν κυρίως για τα πτυχία Αγγλικών. Προτιμούσαν να εξασκηθούν στην εξεταστική μορφή ενός πτυχίου, για λόγους όπως το να μαζέψουν μόρια για την πρόσληψη σε θέση στο Δημόσιο, παρά στο να μάθουν ουσιαστικά τη γλώσσα. Έλεγαν «ας έχω το πτυχίο στο βιογραφικό μου, και ας μη μάθω να μιλάω με άνεση»» αναφέρει η κυρία Ζιγλίνα.
Προσθέτει, ωστόσο ότι τα τελευταία χρόνια το τοπίο έχει αρχίσει να μεταβάλλεται. «Το θετικό είναι ότι ελέω κρίσης οι Έλληνες έχουν αρχίσει να μεταβάλουν την αντίληψη τους και να θέλουν να μάθουν να χειρίζονται την ξένη γλώσσα με μαεστρία, να μπορούν να την αναπαράγουν. Βλέπω ότι όλο και περισσότεροι επιθυμούν να βιώσουν τη γλώσσα σε ένα κοινωνικό και εργασιακό περιβάλλον. Αυτό σίγουρα σχετίζεται και με τη φυγή πολλών μορφωμένων εργαζομένων και επιστημόνων για το εξωτερικό εξαιτίας της κρίσης. Έτσι, μπορεί μετά από μεγάλη εξάσκηση, υπομονή και αρκετό χρόνο να κατορθώσουν να μορφοποιούν τη σκέψη τους κατευθείαν στα Αγγλικά, χωρίς να περνούν από τη μετάφραση των ελληνικών», τονίζει η κυρία Ζιγλίνα.
Top 10… ελληνικών «μαργαριταριών»
ΛΑΘΟΣ ΣΩΣΤΟ
It worths doing… (Αξίζει να…) It is worth doing…
I am living here since… (Ζω εδώ από…) I have lived here since…
Most of the times… (Τις περισσότερες φορές…) Most of the time…
I did a mistake… (Έκανα λάθος…) I made a mistake…
Thanks God! (Δόξα τω Θεώ!) Thank God!
We discussed about… (Συζητήσαμε για…) We talked about…
I speak very well English. (Μιλάω πολύ καλά Αγγλικά.) I speak English very well.
It writes here that… (Εδώ γράφει ότι…) It says here that…
I understood! (Κατάλαβα!) I understand! / I see!
See you the other week. (Τα λέμε την άλλη εβδομάδα.) See you next week.
