ΤΟ ΒΗΜΑ – The New York Times
Αλλο ένα κομμάτι γκρεμίστηκε στο μεγάλο τείχος που χωρίζει την Ινδία από τον υπόλοιπο κόσμο. Προσφάτως, τα Starbucks και η Amazon ανακοίνωσαν ότι ενδέχεται να μπουν στην ινδική αγορά ακόμη και μέσα στο καλοκαίρι. Οπως έγραψε μια ινδική εφημερίδα, αυτό θα μπορούσε να είναι «η τελική σφραγίδα της παγκοσμιοποίησης».
Αλλά για εμένα, η άφιξη αυτών των δύο επιχειρήσεων, τόσο εμβληματικών του αμερικανικού καταναλωτισμού, είναι το τελευταίο επεισόδιο στην διαδικασία της αξιοσημείωτης αμερικανοποίησης της Ινδίας.
Μεγάλωσα στην αγροτική Ινδία, παιδί ινδού πατέρα και αμερικανίδας μητέρας. Πέρναγα πολλά καλοκαίρια (και καμιά φορά πολύ κρύους χειμώνες) στην αγροτική Μινεζότα. Πάντα θεωρούσα και τις δύο χώρες πατρίδα μου.
Στην πραγματικότητα, όμως, μια μεγάλη απόσταση χώριζε την Ινδία και την Αμερική της νιότης μου: ήταν αντίπαλες στον Ψυχρό Πόλεμο, και η καπιταλιστική αφθονία της Αμερικής ερχόταν σε τεράστια αντίθεση με τον αυστηρό σοσιαλισμό της Ινδίας. Για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου, τα δύο σπίτια μου ήταν κυριολεκτικώς – αλλά επίσης πολιτισμικώς, κοινωνικώς και βιωματικώς – σε απέναντι πλευρές του πλανήτη.
Ολα αυτά άρχισαν να αλλάζουν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με την φιλελευθεροποίηση της ινδικής οικονομίας.
Εφυγα για την Αμερική το 1991. Δύο χρόνια αργότερα, οι πόλεις της Ινδίας είχαν γεμίσει από εμπορικά κέντρα και γραφεία επιχειρήσεων. Στις πόλεις και στις επαρχίες, ένας προσφάτως απελευθερωμένος πληθυσμός ζούσε μια φρενίτιδα (κάποιοι το αποκαλούσαν όργιο) καταναλωτισμού και αυτο-έκφρασης.
Πριν από μισό αιώνα, ο Ρ. Κ. Νάραγιαν, ο μεγάλος χρονικογράφος μιας Ινδίας σε πιο απλούς καιρούς, έγραψε για τα ταξίδια του στην Αμερική. «Η Αμερική και η Ινδία είναι βαθιά διαφορετικές σε νοοτροπία και φιλοσοφία», έγραψε. «Η ινδική φιλοσοφία δίνει έμφαση στη λιτότητα και την απλή καθημερινή ζωή. Αντιθέτως, η Αμερική δίνει έμφαση στην απόκτηση υλικών αγαθών και στην άνευ ορίων αναζήτηση της ευημερίας».
Αλλά το 2003, όταν επέστρεψα από τις ΗΠΑ για να ζήσω μόνιμα στην Ινδία, οι παρατηρήσεις του Νάραγιαν ήταν ήδη παρωχημένες. Είχε συμβεί μια μεγάλη συμφιλίωση.
Υπάρχουν απτές και άυλες εκδηλώσεις αυτής της συμφιλίωσης – της αμερικανοποίησης της Ινδίας. Τα απτά σημάδια περιλαμβάνουν την αύξηση στην προσφορά αμερικανικών προϊόντων, και μια σημαντική παρουσία αμερικανών επιχειρηματιών και των εταιρειών τους στη χώρα.
Αλλά κάτι άυλο έχει αλλάξει, στο ίδιο το πνεύμα της χώρας. Η Ινδία στην οποία μεγάλωσα ήταν, από πολλές απόψεις, ένα απομονωμένο και κατηφές μέρος περιορισμένων ευκαιριών. Η χώρα διακρινόταν από ηθικολογική απόρριψη του καπιταλισμού και από μια ληθαργική, και συχνά καταθλιπτική, μοιρολατρία.
Τώρα βλέπω ενεργητικότητα, φιλοδοξίες και επιχειρηματικό πνεύμα, που μόνο στην Αμερική θα μπορούσαν να έχουν την πηγή της έμπνευσής τους.
Σε έρευνες για την παγκόσμια κοινή γνώμη, οι Iνδοί εμφανίζονται ανάμεσα στους πιο αισιόδοξους λαούς στον κόσμο.
Δημοσκόπηση του ινστιτούτου Pew, η οποία μετρά τις τάσεις της κοινής γνώμης σε μεγάλες χώρες, βρίσκει συστηματικά ότι οι ινδοί θαυμάζουν αξίες και προτερήματα, τα οποία συνδέουν με τις ΗΠΑ: τον καπιταλισμό της ελεύθερης αγορά, την παγκοσμιοποίηση, ακόμη και τις πολυεθνικές εταιρείες.
Μεγάλες πλειοψηφίες ταυτίζουν τους αμερικανούς με αξίες όπως η σκληρή δουλειά και η ευρηματικότητα. Ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ, οι γνώμες των ινδών για την Αμερική παρέμειναν σαφώς θετικές.
*Ο Ακάς Καπούρ είναι Ινδο-Αμερικανός, συγγραφεας του υπό έκδοση βιβλίου «India Becoming: A Portrait of Life in Modern India.»
