Οι μετανάστες οι οποίοι πήγαν για πρώτη φορά στην κάλπη, ασκώντας το δικαίωμα που τους δόθηκε με το πρόσφατο νομοσχέδιο, δεν ήταν όσοι αρχικά είχε εκτιμηθεί. Εξι από τους περίπου 12.500 που ψήφισαν μας μιλούν για τα κόμματα, το δικαίωμα της ψήφου, την ελληνική κρίση και το πώς έφτασαν ως εδώ.
«Οσον αφορά τα ελληνικά κόμματα, γνωρίζω μόνο τα ονόματα: Είναι το ΠαΣοΚ, η Νέα Δημοκρατία, ο ΛΑΟΣ, το ΚΚΕ, ο ΣΥΡΙΖΑ και άλλο ένα νομίζω που μου διαφεύγει τώρα. Γνωρίζω και το παλιό του Σαμαρά. Πώς λεγόταν; Πολιτική Ανοιξη; Ξέρω πάντως ότι τα βασικά κόμματα στην Ελλάδα είναι το ΠαΣοΚ και η ΝΔ – τα υπόλοιπα υπάρχουν και δεν υπάρχουν» λέει και συνεχίζει εξίσου εντυπωσιακά: «Με βάση βιβλία που έχω διαβάσει, ξέρω ότι Δημοκρατία είναι το σύστημα το οποίο δίνει το δικαίωμα στον απλό πολίτη να λέει ό,τι σκέφτεται και να ζητά ό,τι χρειάζεται. Αυτό το οποίο συμβαίνει στην πράξη δεν έχει βέβαια μεγάλη σχέση με αυτά που έχω διαβάσει, αλλά μπορώ να πω ότι στην Ελλάδα τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα από το Πακιστάν – κάνω αυτή τη σύγκριση, διότι μόνο σε αυτές τις δύο χώρες έχω ζήσει. Πιστεύω ότι εδώ υπάρχει κάτι από αυτό (σ.σ.: τη Δημοκρατία) διότι, όπως είναι γνωστό από την Ιστορία, η Δημοκρατία ξεκίνησε από την Ελλάδα – εγώ αυτό έμαθα στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο».
Ο 45χρονος Ασάν Ουλά Χαν γεννήθηκε, μεγάλωσε και σπούδασε (πολιτικές επιστήμες αλλά και βοτανολογία) στο Καράτσι του Πακιστάν. Εφυγε από εκεί στα 25 του, προτού αποκτήσει το τρίτο πτυχίο του («τότε σπούδαζα στη Νομική στο Πανεπιστήμιο του Καράτσι και επειδή, πολιτικά μιλώντας, τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα, σκέφτηκα να φύγω για λίγο για να ηρεμήσω» λέει), ήρθε στην Αθήνα για διακοπές και δεν γύρισε «πίσω, παρά μόνο για λίγο έπειτα από πέντε χρόνια». Σήμερα έχει συμπληρώσει 20 χρόνια ζωής στην Ελλάδα (πρώτα στον Πύργο και μετά στην Αθήνα), διαθέτει άδεια παραμονής αορίστου χρόνου (η διαμονή του έχει νομιμοποιηθεί από το 1998), μένει στην οδό Αχαρνών και εργάζεται ως ελαιοχρωματιστής αλλά και ως δημοσιογράφος σε πακιστανική εφημερίδα. Τώρα κάθεται απέναντί μου με το ριγέ πουλόβερ του, τα χέρια σταυρωμένα και την πλάτη ίσια και μιλάει για το δικαίωμα του εκλέγειν, το οποίο άσκησε τις περασμένες δύο Κυριακές για πρώτη φορά στη χώρα μας. «Είναι σημαντικό να ψηφίζεις ως μετανάστης, διότι αυτό σε κάνει να νιώθεις κομμάτι της χώρας, ότι δεν είσαι ξένος. Νιώθεις ότι και εσύ έχεις ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα που ζεις και μπορείς να μιλήσεις σαν να είσαι ντόπιος. Αυτό είναι το πιο βασικό, ότι με την ψήφο σου αποκτάς λίγη δύναμη» εξηγεί και συμπληρώνει ότι «δεν θα σας πω ποιον ψήφισα, αλλά θα σας πω ότι για να αποφασίσω κοίταξα ποιος συνδυασμός έχει πακιστανό υποψήφιο και από αυτό μπορείτε να συμπεράνετε ότι έκλινα προς την Αριστερά».
Ο Ασάν είναι ένας από τους συνολικά 12.583 ομογενείς και μετανάστες που τελικά ψήφισαν για πρώτη φορά στις εφετινές αυτοδιοικητικές εκλογές, κάνοντας χρήση του πρόσφατου κυβερνητικού νομοσχεδίου που θέσπισε το δικαίωμα της ψήφου των αλλοεθνών, με βασικές προϋποθέσεις την πενταετή, συνεχή και νόμιμη διαμονή στη χώρα αλλά και την κατοχή άδειας παραμονής. Ο αριθμός, βέβαια, των ανθρώπων που ανταποκρίθηκαν και τελικά τίμησαν την κάλπη είναι πολύ μικρός αναλογικά με όσους πληρούσαν τις προϋποθέσεις και είχαν δικαίωμα εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους (περίπου 190.000, απ’ ό,τι είχε εκτιμηθεί). Η πλειονότητα των νέων αυτών ψηφοφόρων ήταν άνδρες (9.559 έναντι 3.024 γυναικών), ενώ οι περισσότεροι εξ αυτών συγκεντρώθηκαν στον Δήμο Αθηναίων (1.898 – οι περισσότεροι προερχόμενοι από την Αλβανία, το Μπανγκλαντές και το Πακιστάν).
Σε κάθε περίπτωση, κάποιοι θα μιλήσουν για ένα δημοκρατικό δικαίωμα που θα έπρεπε να έχει θεσπιστεί νωρίτερα και άλλοι θα υποστηρίξουν ότι καλό θα ήταν να έχει καθυστερήσει λίγο ακόμη ώστε να προηγηθεί μια «εκστρατεία» ενημέρωσης των μεταναστών περί των ελληνικών κομμάτων, της ιστορίας που φέρει το καθένα ή ακόμη και… περί Δημοκρατίας και εκλογικής διαδικασίας γενικότερα. «Εμείς, που ήρθαμε από τη Βουλγαρία, ξέρουμε τι είναι κόμμα, εκλογές, ψηφοφορία. Πιστεύω λοιπόν ότι οι μετανάστες από τη Βουλγαρία καταλαβαίνουν πολύ καλά τι κάνουν και νομίζω ότι καθένας που θέλει να μένει εδώ και να είναι μέλος της κοινωνίας πρέπει να ενδιαφέρεται για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα» θα απαντήσει από την πλευρά της η 53χρονη Βαλεντίνα Ζαγκόροβα, από την πόλη Σούμεν, κοντά στη Βάρνα, της γειτονικής μας χώρας, η οποία μένει στα Σεπόλια τα τελευταία εννέα χρόνια. Μας εξηγεί το πώς βρέθηκε εδώ: «Στη χώρα μου σπούδασα βουλγαρική και ρωσική φιλολογία και αργότερα δημοσιογραφία. Στη Βουλγαρία είχα δουλέψει για το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Οταν αλλάζει το καθεστώς, όπως σε εμάς που από τον σοσιαλισμό μπήκαμε σε ένα νέο σύστημα το οποίο κανείς δεν ήξερε τι ακριβώς είναι, μπορεί να χάσεις τη δουλειά σου και ύστερα να μην μπορείς να εργαστείς ούτε ως καθαρίστρια. Αντιμετώπισα τέτοιο πρόβλημα και αυτό έπαιξε ρόλο στην απόφασή μου να φύγω. Ο σύζυγος με τους τρεις γιους μας έμειναν πίσω – είμαστε η μόνη “διασπορά” που έχουμε περισσότερες γυναίκες από άνδρες».
Τι θα ήθελαν να αλλάξει άραγε στην Αθήνα – και στην Ελλάδα ευρύτερα; Οι περισσότεροι θα απαντήσουν απλοϊκά και ταυτόχρονα όμοια με πολλούς Ελληνες. «Θα ήθελα να είναι καλύτερη η ποιότητα ζωής για όλους – το σημαντικότερο για εμένα είναι να διορθωθεί η οικονομική κατάσταση της χώρας. Οσο για τους μετανάστες, πρέπει να νομιμοποιηθούν οι παράνομοι για να ξέρουν και εκείνοι και το κράτος σε ποια κατάσταση βρίσκονται» λέει ο 58χρονος Σαρβάρ Γουλάμ από το Πακιστάν, ο οποίος μένει στην Αθήνα εδώ και 36 χρόνια και σήμερα διατηρεί δύο παντοπωλεία, ένα στο Αιγάλεω και ένα στα Μέγαρα. «Αυτό που φοβάμαι τώρα περισσότερο από όλα είναι η οικονομία. Θέλω να πηγαίνουν καλά τα πράγματα για να περνάμε όλοι, Ελληνες και μετανάστες, όμορφα» συμπληρώνει ο 25χρονος Νουναμπί Καζί από το Μπανγκλαντές, που έχει ήδη συμπληρώσει 12 χρόνια διαμονής στη χώρα μας και σήμερα έχει, μαζί με τον αδελφό του, ένα μίνι μάρκετ στην οδό Ολυμπίας, κοντά στην οδό Αχαρνών. Πολλοί ψήφισαν υπέρ επίσημων υποψηφίων με το ΠαΣοΚ ή συνδυασμών που υποστηρίζονταν από αυτό – είτε νιώθοντας ότι «η κυβέρνηση μας υποστήριξε με τη θέσπιση του νόμου» είτε συνδέοντας (από μια δική τους οπτική) την επιλογή τους με την κρίση και το μνημόνιο, όπως ο Μουσταφά Μαλσούφ από την Καζαμπλάνκα του Μαρόκου, μετανάστης από… έρωτα, που αρχικά (πριν από 17 χρόνια) ήρθε στην Αθήνα για διακοπές αλλά δεν γύρισε στην πατρίδα του ποτέ: «Ψηφίζω το ΠαΣοΚ για να βγάλει τη χώρα από την κρίση, μπας και είμαστε καλύτερα από το 2012». Κάποιοι θα θυμίσουν ότι οι εκλογές ήταν αυτοδιοικητικές και θα μιλήσουν για τοπικά κριτήρια, όπως ο 43χρονος Μούντεστ Σάφι από το Καμερούν, δημότης Ζωγράφου, ο οποίος, αν και δεν μπορεί ακόμη να πει λέξη στα ελληνικά, είναι ο μόνος από όσους συναντήσαμε που έθεσε αυτήν την παράμετρο: «Ξέρετε, σε αυτές τις εκλογές επιλέγουμε δήμαρχο και όχι πολιτικά κόμματα. Στην παρούσα πολιτική και οικονομική συγκυρία ο κόσμος ψήφισε με πολιτικά/κομματικά κριτήρια, αλλά εγώ ψήφισα εκείνον που θεωρώ πιο ικανό να προστατέψει το περιβάλλον και να κάνει το καλύτερο για την περιοχή μου».
Δημοσιεύθηκε στο BHMagazino, τεύχος 527, σελ. 58-62, 21/11/2010.
