Τo κάντιο «δάκρυ»
Στην Κάτω Μηλιά,πάνω στον δρόμο που ακολουθεί τη συμβολή του Ολύμπου με τα Πιέρια Ορη και πηγαίνει προς τον Αγιο Δημήτριο,τα καζάνια του Γιώργου Μαλάμου «γουργουρίζουν» ευτυχισμένα.Και αυτή την ευτυχία τη μεταδίδουν στη βρύση που σταλάζει το «δάκρυ»,το κάντιο μακεδονικό τσίπουρο, και στη συνέχεια στα ποτήρια και μετά στη διάθεση των θαμώνων του καζανιού.Ετσι προκύπτει καμιά φορά και η παραδοσιακή γκάιντα και η ευθυμία γίνεται μελωδική.Εδώ γνωρίζουν πολύ καλά τα μυστικά του καλού τσίπουρου,με ή χωρίς γλυκάνισο.

Ακούς λοιπόν τα πάντα.Αυτός που καζανεύει τούτη τη στιγμή,βράζουν δηλαδή τα δικά του τσίπουρα (στέμφυλα) μέσα στο καζάνι και ο ατμός τους περνά μέσα από νερό για να υγροποιηθεί και να γίνει το «νερό της χαράς»,γεμίζει κάθε τόσο ένα ποτηράκι από το ρέον ζεστό ποτό,το μυρίζει,αλλά δεν το πίνει.Με μια κίνηση ταχυδακτυλουργού σκορπά το τσίπουρο πάνω στο καζάνι, βάζοντάς του ταυτόχρονα φωτιά με τον αναπτήρα του.Αν ανάψει,τότε το καζάνεμα συνεχίζεται αφού τα στέμφυλα έχουν ακόμη αρκετό οινόπνευμα να δώσουν.Αν δεν ανάψει, τότε η παραγωγή τελείωσε…Ακούς λοιπόν εδώ από το ποιο ξύλο είναι το πιο κατάλληλο να καίει στη φωτιά κάτω από το καζάνι για να βγει το τσίπουρο καλό μέχρι ποιος είναι ο πιο καλός μεζές για να το συνοδεύσει.Λένε ότι το ξύλο από πλατάνι είναι το καλύτερο. Οι τόποι του Μοσχάτου

Καθώς κατεβαίνεις από τις στροφές του Δομοκού την ώρα του ηλιοβασιλέματος, η θέα του κάμπου της Καρδίτσας είναι εντυπωσιακή. Ενα παζλ από διαφορετικές καλλιέργειες απλώνεται στα πόδια των θεσσαλικών Αγράφων που πίσω τους κρύβουν δύο τεχνητές λίμνες, του Σμοκόβου και του Πλαστήρα, και πολλές άλλες ομορφιές. Εκεί όπου οι πλαγιές ηρεμούν και γίνονται κάμπος, κάποια κομμάτια του παζλ είναι πιο έντονα. Τα αμπέλια απλώνονται κατά γειτονιές από τον Κέδρο μέχρι πάνω τον ονομαστό για τα κρασιά του Μεσενικόλα. Υπάρχουν λοιπόν στα αγγειά πολλά στέμφυλαπατημένες ρόγες του σταφυλιού, η πρώτη ύλη για το τσίπουρο- για να πάρουν τα καζάνια φωτιά.

Στη Φίλια, αριστερά του δρόμου προς Καρδίτσα στο ύψος των Σοφάδων, ένα χωριό περιτριγυρισμένο από αμπέλια, λειτουργεί το καζάνι του Βάιου Ξανά (τηλ. 6971895196) και του Χριστόφορου Χριστοφόρου. Ο Βάιος παρακολουθεί το καζάνι, ο Χριστόφορος γραδάρει το τσίπουρο που ρέει στο δοχείο και ο Αποστόλης παρακολουθεί το αρνί και το κοκορέτσι που γυρίζουν στην ψησταριά. Εδώ αποστάζουν, απαραιτήτως σε σταθερή φωτιά, κυρίως μοσχάτο που έχει πολύ ωραίο άρωμα. Αλλά το μυστικό του τσίπουρου δεν είναι και πολύ μυστικό. Είναι ο καλός μεζές. Αντίθετα απ΄ ό,τι νομίζαμε, δεν έχουν τελικά τα κρέατα τον πρώτο λόγο δίπλα στα μικρά ποτηράκια του τσίπουρου, αλλά τα ψαρικά. Η επιρροή του Βόλου είναι φανερή. Η ποικιλία των παστών ψαριών και γενικώς οι θαλασσινοί μεζέδες είναι ό,τι καλύτερο. Αυτούς συναντά το τσίπουρο στα μαγαζιά ολόκληρης της περιοχής, από τους Σοφάδες ως την Καρδίτσα και πάνω τα χωριά της λίμνης Πλαστήρα.

Στη διαδρομή Καρδίτσα- Νεοχώρι ο περιηγητής θα συναντήσει το τσίπουρο στον Μεσενικόλα, στο Μοσχάτο και στο Μορφοβούνι και στη διαδρομή Καρδίτσα- Μουζάκι στο Ανθοχώρι, στην Κρυοπηγή και στο Μουζάκι.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ
Η Καρδίτσα απέχει από την Αθήνα 305 χλμ.και από τη Θεσσαλονίκη 212 χλμ.

ΔΙΑΜΟΝΗ
Στην Καρδίτσα, στο νεοκλασικό «Domotel Αrni» (τηλ.24410 73080), στα ξενοδοχεία «Κιέριον» (τηλ. 24410 22986) και «Αριστον» (τηλ.24410 23552).

ΦΑΓΗΤΟ
Στην Καρδίτσα, στα τσιπουράδικα «Ούζο Μέλαθρο» στην πλατεία Δημαρχείου για παστό σκουμπρί, γαύρο μαρινάτο, χόρτα, στο «Κοράλι» στην πλατεία Δικαστηρίων, στον Κοντοζήση, στον δρόμο για τη ΔΕΗ, ο οποίος παράγει δικό του τσίπουρο, στον Μαστρογιάννη, στο κέντρο, για γλώσσα μοσχαρίσια και αρνίσια, λουκάνικο, σπετζοφάι, τυροκαυτερή. Στους Σοφάδες, στο «Οξυγόνο» στην κεντρική πλατεία, για σπέσιαλ σαρδέλα στον φούρνο, πατάτα γεμιστή κ.ά.

Η ιεροτελεστία του τσίπουρου

Κυριακή μεσημέρι, στην παραλία του Βόλου, στην κλασική «Ναυτιλία». Μια χαρακτηριστική παρέα φανατικών του τσίπουρου τρώνε και πίνουν αργά, απολαυστικά, με φόντο μια ψαρόβαρκα και έναν κατάλευκο γλάρο που «πετά» στον τοίχο πίσω τους. Ο λαχειοπώλης τούς διακόπτει και ένας από την παρέα, αυτός που δείχνει ότι το απολαμβάνει περισσότερο, τον αποπέμπει αυστηρά: «Δεν σου έχω πει να μη μας ενοχλείς όταν πίνουμε τσίπουρο;»…

Μικρά ποτηράκια, καραφάκια, μικρά πιατάκια, μεγάλη απόλαυση. Μια ιεροτελεστία έγινε θεσμός και μετά ζωντανή παράδοση. Την έφεραν οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στον Βόλο με την ανταλλαγή του 1922. Οσοι δούλευαν στο λιμάνι και στη θάλασσα μαζεύονταν το μεσημέρι στα καφενεδάκια, «κουτσόπιναν» και «κουτσότρωγαν». Μετά τους ακολούθησαν οι εργάτες, όλο και περισσότεροι κάτοικοι και μετά εμείς, οι επισκέπτες αυτής της τόσο γευστικής πόλης και των «προαστίων» της, των φημισμένων κωμών του Πηλίου και των χωριών της ακτής του Παγασητικού.

Οι άνθρωποι από την Ιωνία είχαν μια ιδιαίτερη φινέτσα σε ό,τι έκαναν. Ετσι ήθελαν να κάνουν και το απλό προσφάι τους, την παστή σαρδέλα, τις ελιές, το ψωμί, όσο μπορούν πιο ευχάριστο και απολαυστικό. Αυτή συνεχίζει να είναι και τώρα η φιλοσοφία της παρέας γύρω από το τσίπουρο και τους μεζέδες του. Τρώμε και πίνουμε απολαυστικά και ευχάριστα. Βέβαια τώρα μόνο στον πρώτο μεζέ που πάει μαζί με το τσίπουρο εμφανίζονται οι ελιές και οι παστές σαρδέλες, τιμητικά ίσως. Μετά, όσο έρχονται τα καραφάκια τόσο τα πιάτα γίνονται πιο μεγάλα και πολύπλοκα σε γεύσεις: χταπόδι ψητό, χταποδοκεφτέδες, κυδώνια, ψητές κόκκινες πιπεριές γεμιστές με φέτα, γυαλιστερές, μαριδάκι και σαφρίδια τηγανιτά, «μπρασκαρές» (ουρές ψαριών), γαρίδες σαγανάκι, ότι μπορεί να πεθυμήσει η ψυχή σου, και φυσικά τσιτσίραβλα, το ωμό αλμυρό χόρτο του Πηλίου. Ολα σχεδόν από τα ψαράδικα τρεχαντήρια που είναι αραγμένα απέναντι, στο λιμάνι.

Αυτή η οικειότητα του Βόλου με τη θάλασσα τον έκανε ίσως ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο. Γιατί ο τόπος δεν καλοδέχτηκε από αλλού μόνο την ιεροτελεστία του τσίπουρου και την έκανε δική του, αλλά και ένα σωρό άλλα πράγματα που τα βλέπεις στην ίδια την πόλη και τους οικισμούς πίσω της, στο Βουνό των Κενταύρων.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ
Ο Βόλος απέχει από την Αθήνα 324 χλμ.και από τη Θεσσαλονίκη 216 χλμ.

ΔΙΑΜΟΝΗ
Στον Βόλο, «Volos Ρalace Ηotel» (τηλ. 24210 76501-5, volospalace.gr), «Χenia Volou» (τηλ.24210 92700, domotel.gr), «Παρκ» (τηλ.24210 36511-5, amhotels.gr), «Φίλιππος» (τηλ.24210 37607, philippos.gr).

ΦΑΓΗΤΟ
Στον Βόλο, στα τσιπουράδικα «Ναυτιλία», στην παραλία, στον Παπαδή, κοντά στο ξενοδοχείο «Φίλιππος» στο κέντρο, στον Κάβουρα, στο κέντρο, στον Μονοσάνδαλο, στην παραλία, για κοντά 70 διαφορετικά πιάτα που είθισται να συνοδεύουν το τσίπουρο, στο «πειραγμένο» τσιπουράδικο «Σκάρος» (Μικρασιατών και Θουκιδίδου) για μπάτζο σαγανάκι, σπετζοφάι, φάβα, όστρακα στον φούρνο, καβουρμάς σαγανάκι. Στην Αγριά, στο τσιπουράδικο «Τζίμης», στην προκυμαία. Στη Νέα Ιωνία, στα τσιπουράδικα «Καρακατσάνης» και «Χαλκιάς».

Νέκταρ θεών και μουσών

Αναζητείται μεζές για το τσίπουρο. Ετσι βγήκαμε στον δρόμο για τις Μηλιές, οι οποίες μοιάζουν να σκαρφαλώνουν στα Πιέρια. Η Κάτω Μηλιά, στην περιοχή της οποίας λειτουργούν περίπου δέκα καζάνια για τσίπουρο, είναι πάνω στον δρόμο, η παράκαμψη του οποίου ανηφορίζει προς τη Μηλιά και «ορειβατεί» ως την Ανω Μηλιά, στην άκρη της οποίας υπάρχει ορειβατικό καταφύγιο (1.100 υψόμετρο).

Η Μηλιά αφήνει μια γλυκιά γεύση φιλοξενίας, καθώς το όνομά της λέει ότι εδώ ωριμάζουν πολλά μήλα. Από αυτά, «από τα δικά μας,τα άγρια φιρίκια, τα νόστιμα» όπως λέει, η κυρία Δέσποινα κάνει γλυκό, το οποίο δοκιμάζουμε (και το γλυκό δαμάσκηνο επίσης) κάθε φορά που περνάμε από το ζεστό δωμάτιό της με την ξυλόσομπα-φούρνο και κάθε φορά το βρίσκουμε όλο και καλύτερο. Γενικώς το χωριό αποπνέει ζεστασιά, καθώς σε προδιαθέτουν τα συσσωρευμένα ξύλα στις αυλές, έτοιμα να αντιμετωπίσουν τον χειμώνα που εδώ πάνω είναι επιθετικός. Το υψόμετρο όμως έχει και τα καλά του. Οταν φτάσεις τελικά στην Ανω Μηλιά μέσα στα χρώματα του χειμώνα, η θέα προς τον Ολυμπο σε αφήνει άφωνο. Η ομίχλη πότε ανεβαίνει ως τις κεραμοσκεπές του χωριού και κάποιες φορές κατεβαίνει χαμηλά κάτω στις χαράδρες του Ολύμπου. Οι κορυφές μένουν ασκεπείς- ανάμεσα σε δύο στρώσεις βαμβάκι- να λάμπουν και να διαφημίζουν τη μεγαλοπρέπειά τους.

Να όμως που εδώ πάνω συναντήσαμε μια απάντηση στο ερώτημα ποιος μπορεί να είναι ο καλύτερος μεζές για το τσίπουρο. Το τζάκι που τριζοβολούσε μας κάλεσε να μπούμε στην ταβέρνα «Αγνάντι» του Κώστα Νατσιού για απολαύσεις έξω- την απίθανη θέα – και μέσα, πάνω στο τραπέζι με το νόστιμο φαγητό. Δοκιμάσαμε και λέμε λοιπόν: γίδα στη γάστρα, πηχτή, μελιτζάνα γεμιστή, γαύρος ξιδάτος, πατάτες από αυτές που φυτεύονται εδώ στα ψηλά, γίγαντες, παϊδάκια…

ΠΡΟΣΒΑΣΗ
Η Κατερίνη απέχει από την Αθήνα 440 χλμ.και από τη Θεσσαλονίκη 70 χλμ.Η Κάτω Μηλιά απέχει 15 χλμ.από την Κατερίνη,η «μεσαία» Μηλιά απέχει 3 χλμ.από την Κάτω Μηλιά και η Ανω Μηλιά από τη «μεσαία» 7 χλμ.

ΔΙΑΜΟΝΗ
Στην Κατερίνη, στο «Μediteranean Resort» (στην παραλία, τηλ.23510 61134). Στην Ανω Μηλιά στον ξενώνα «Αγνάντι» (τηλ. 23510 78840 και 6979692174). Στον Αγιο Δημήτριο, στον ξενώνα «Δημάτης» (τηλ.23510 84202, 23510 84350).