Τo 2008 εξελίσσεται τελικά σε μία τραυματική χρονιά. Η τρέχουσα κρίση, που ξεκίνησε από την αγορά στεγαστικών δανείων χαμηλής εξασφάλισης των ΗΠΑ πριν από περίπου 1,5 χρόνο, μεταλλάχτηκε στη διάρκειά του σε μία πρωτοφανούς μεγέθους πιστωτική καταιγίδα που έπληξε πρωτίστως τον χρηματοπιστωτικό κλάδο, ενώ τελικά πέρασε στις επιχειρήσεις, στα νοικοκυριά και στην πραγματική οικονομία.

Οι πιστωτικές αγορές, που υπολειτουργούσαν από τα μέσα του προηγούμενου έτους, πάγωσαν τελείως, προκαλώντας ασφυξία ακόμη και σε υγιείς επιχειρήσεις, οι οποίες δυσκολεύονταν να χρηματοδοτήσουν τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις τους, ενώ έντονοι τριγμοί εμφανίστηκαν και σε χώρες με υψηλή εξάρτηση στον εξωτερικό δανεισμό.

Καθώς λοιπόν οι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι ο βιομηχανικός κόσμος θα σημειώσει τη χαμηλότερη ανάπτυξη από το 1945, ενώ η παγκόσμια οικονομία δεν αναμένεται να επανέλθει στα επίπεδα της μακροχρόνιας τάσης ούτε το 2011, η ύφεση διεθνώς δείχνει να παίρνει δραματική μορφή. Οι δείκτες καταναλωτικής εμπιστοσύνης συνεχώς χειροτερεύουν, ο ρυθμός απώλειας των θέσεων εργασίας αυξάνει, οι επιχειρηματικές επενδύσεις μειώνονται, ενώ οι χρεοκοπίες αυξάνονται. Παράλληλα τα αυστηρότερα πιστωτικά κριτήρια οδηγούν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά σε συρρίκνωση των δραστηριοτήτων τους, ενώ το διεθνές εμπόριο μειώνεται.

Οταν όμως τα πράγματα πάνε άσχημα, είναι εύλογο οι διεθνείς επενδυτές να δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα και στις εγγενείς αδυναμίες της Ελλάδας, μερικές από τις οποίες φαίνονταν διατεθειμένοι να τις ξεχάσουν στις καλές ημέρες των αγορών. Η ανταγωνιστικότητα, η γραφειοκρατία, η παραοικονομία, η διαφθορά και η ποιότητα της δημόσιας διοίκησης αποτελούν, λένε τώρα, μία «μολότοφ» στα θεμέλια της κοινωνίας και της οικονομίας.

Η φυγή από τα ελληνικά κρατικά ομόλογα πιέζει το δημόσιο χρέος και κλονίζει τη φερεγγυότητα της χώρας, ενώ η έλλειψη διαρθρωτικών αλλαγών και οι απερίσκεπτες δαπάνες προβληματίζουν. Σε εταιρικό επίπεδο, οι συχνές εναλλαγές σε διοικήσεις εταιρειών συμφερόντων του Δημοσίου που στερούνται συγκροτημένης στρατηγικής, οι ξαφνικές αναθεωρήσεις των εταιρικών κερδών από εισηγμένες, ο παραγκωνισμός ορισμένων μετόχων μειοψηφίας αποτελούν επίσης σημεία αναφοράς. Καθώς λοιπόν η ελληνική οικονομία φλερτάρει με την ύφεση και δεδομένου ότι εξαρτάται από την εξωτερική χρηματοδότηση, όσο το διεθνές κλίμα παραμένει αρνητικό, το θολό τοπίο των εγχώριων μετοχών και των κρατικών ομολόγων μάλλον θα έχει διάρκεια.

mantik@dolnet.gr