Το όνειρο που έγινε πραγματικότητα
Θυμίζουν κάτι από τη Χώρα του Ποτέ του Πίτερ Παν, ενώ θα μπορούσαν να κλέβουν και λίγο από τη μαγεία των παιδιών που φαντάζονται μυστικούς κόσμους να γεννιούνται από το πουθενά. Στις ημέρες μας ακόμη και τα πιο τρελά σενάρια πραγματοποιούνται. Το όραμα της ουτοπίας, ή αλλιώς της ιδανικής πατρίδας, χάρη στις νέες τεχνολογίες φαίνεται ότι δεν αποτελεί άπιαστο όνειρο, αλλά ούτε και ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία. Τα τεχνητά νησιά είναι πλέον γεγονός και υπάρχουν σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Το μέγεθός τους ποικίλλει, ενώ το σχήμα τους βασίζεται στην αστείρευτη φαντασία των κατασκευαστών τους.
Αν και δεν είναι κάτι καινούργιο, καθώς κατά το παρελθόν χρησίμευαν κυρίως ως χώροι απομόνωσης, οι σύγχρονες κατασκευές εμφανίζουν την τάση να συνδυάζουν τον μοντέρνο σχεδιασμό με την απόλυτη χλιδή, δημιουργώντας οάσεις πολλών αστέρων. Η κατασκευή των πρώτων τεχνητών νησιών ξεκίνησε πάνω σε μικρούς υφάλους, οι οποίοι προϋπήρχαν μέσα σε λίμνες ή θαλάσσιες περιοχές.
Πλωτό οχυρό των Αζτέκων
Ηδη από το 1325 οι Αζτέκοι είχαν δημιουργήσει ένα τεχνητό νησί προκειμένου να κατασκευάσουν την απομονωμένη πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας τους, την οποία ονόμασαν Τενοτστίτλαν. Η πόλη άρχισε να χτίζεται πάνω στην ήδη υπάρχουσα νησίδα της μεγαλύτερης λίμνης της πεδιάδας του Μεξικού, Τεξκόκο. Στη συνέχεια επεκτάθηκε τόσο ώστε να χωράει περίπου 200.000 κατοίκους. Θεωρήθηκε μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της εποχής και συνδεόταν με την ξηρά με δρόμους μέσα στο νερό που κατέληγαν σε γέφυρες τις οποίες οι κάτοικοι μπορούσαν να απομακρύνουν σε περίπτωση επίθεσης.
Ολόκληρη η πόλη είχε κανάλια και έτσι βασικό μεταφορικό μέσο ήταν το κανό. Τα σπαρτά της πόλης φυτεύονταν στα «τσινάμπα», παρτέρια που κατασκεύαζαν οι ντόπιοι μέσα στο νερό, οριοθετώντας ένα μέρος του πυθμένα της λίμνης με καλάμια, το οποίο στη συνέχεια γέμιζαν με χώμα ως την επιφάνεια.
Η υπερσύγχρονη για την εποχή κατασκευή καταστράφηκε το 1521 από τους ισπανούς κατακτητές. Πάνω στα χαλάσματα της Τενοτστίτλαν ανηγέρθη η Πόλη του Μεξικού, η οποία αντιμετώπισε προβλήματα λόγω αλλεπάλληλων πλημμυρών. Αυτό οδήγησε, τέλος, στην αποστράγγιση της λίμνης.
Ιαπωνική καραντίνα των χριστιανών
Αλλη μια ιστορική περίπτωση είναι η νήσος Ντεσίμα, χτισμένη στη θαλάσσια περιοχή του Ναγκασάκι στην Ιαπωνία. Το 1634, κατόπιν διαταγής του ιάπωνα στρατηγού (σογκούν) Ιεμίτσου, άρχισε η κατασκευή της προκειμένου να απομακρυνθούν οι αλλοδαποί έμποροι, και συγκεκριμένα οι Ολλανδοί, από τα «ιερά» εδάφη της χώρας βάσει της πολιτικής «Σακόκου» περί περιορισμού του χριστιανισμού.
Με έκταση 9 τετραγωνικών χιλιομέτρων, το τεχνητό νησί συνδεόταν με την πόλη μέσω γέφυρας η οποία φυλασσόταν και από τις δύο πλευρές. Σύντομα το απομονωμένο νησί έγινε κέντρο ευρωπαϊκού πνεύματος και επιστημών, με αποτέλεσμα ιάπωνες σαμουράι να περνούν συχνά απέναντι προκειμένου να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους. Με την πάροδο των ετών οι εμπορικοί περιορισμοί κατά των Ολλανδών σταμάτησαν και οι εγκαταστάσεις της νήσου Ντεσίμα έκλεισαν το 1857.
Για χρόνια παρέμεινε παραμελημένη, ωστόσο το 1996 ύστερα από απόφαση της ιαπωνικής κυβέρνησης η νήσος πέρασε σε πρόγραμμα αναστήλωσης που διήρκεσε συνολικά 10 χρόνια.
Η άτυχη Βενετία της Φλόριδας
Πέρα από τον ωκεανό, γύρω στο 1920, μέσα στην άνθηση της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ, λίγο έξω από την παραλία Biscayne Bay της Φλόριδας, δημιουργήθηκε ένα σύμπλεγμα επτά συνολικά τεχνητών νησιών. Ονομάστηκαν Venetian Islands.
Οι κατασκευαστικές εταιρείες δούλευαν πυρετωδώς. Πωλούσαν ακίνητες περιουσίες σε τεχνητά νησιά, τα οποία δεν υπήρχαν καν στον χάρτη. Η κατασκευαστική μανία μάλιστα ήταν τόσο μεγάλη που σύντομα η εταιρεία Shoreland ξεκίνησε εργασίες για την κατασκευή της νήσου Lolando.
Μετά το πέρασμα του καταστρεπτικού κυκλώνα του Μαϊάμι τον Σεπτέμβριο του 1926 στην αγορά ακινήτων παρατηρήθηκε ραγδαία πτώση και η εταιρεία κήρυξε πτώχευση. Το μεγαλεπήβολο σχέδιό της ναυάγησε, όχι όμως και οι βασικοί πυλώνες οι οποίοι ξεπροβάλλουν από τη θάλασσα ως και σήμερα.
Το απόλυτο θέρετρο
Και αν αυτές οι κατασκευές ήταν εντυπωσιακές, τότε τα σύγχρονα επιτεύγματα είναι εξωπραγματικά. Διαθέτουν άπειρους σχηματισμούς: από ψάρια ως φοίνικες. Στόχος των κατασκευαστών; Το απόλυτο θέρετρο, για διακοπές ή ακόμη και για μόνιμη κατοικία. Εμπλουτισμένα με πολυκαταστήματα, κέντρα διασκέδασης και αθλητικές εγκαταστάσεις, τα σύγχρονα τεχνητά νησιά σε χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Βασίλειο του Μπαχρέιν υπόσχονται τη ραγδαία αύξηση του τουρισμού, αλλά και την απόλυτη ευτυχία των μελλοντικών κατοίκων τους.
Ισως ένα από τα πιο γνωστά τεχνητά νησιά είναι αυτό πάνω στο οποίο στέκει το επιβλητικό ξενοδοχείο-έμβλημα του Ντουμπάι, το Burj al Arab. Πρόκειται για μοναδική αρχιτεκτονική δημιουργία, ύψους 321 μέτρων, που θυμίζει πανί ιστιοφόρου. Θεωρείται το υψηλότερο κτίριο στον κόσμο που χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως ξενοδοχείο, αλλά και το πρώτο ξενοδοχείο της κλίμακας των 7 αστέρων, αξίας 490 εκατ. ευρώ.
Το νησί βρίσκεται σε απόσταση 280 μέτρων από τα παράλια της περιοχής Jumeirah. Η βαριά κατασκευή (νησί και ξενοδοχείο) σταθεροποιείται πάνω σε 230 χοντρούς πυλώνες από μπετόν, οι οποίοι εισχωρούν στην άμμο (υποθαλάσσια) για 40 μέτρα. Με λίγα λόγια, το Burj al Arab δεν στηρίζεται σε γερά θεμέλια, αλλά στην άμμο, και πιο συγκεκριμένα στην τριβή που δημιουργείται μεταξύ αυτής και των πυλώνων.
Η ανύψωση ξηράς πάνω στους πυλώνες δεν ήταν απλή υπόθεση. Προβλημάτισε την κατασκευάστρια εταιρεία Atkins Middle East για περίπου τρία χρόνια.
Φοίνικες της θάλασσας
Λίγο πιο πέρα φοίνικες ξεπροβάλλουν από τα γαλαζοπράσινα νερά. Τα Palm Islands θεωρούνται τα τρία μεγαλύτερα τεχνητά νησιά στον κόσμο. Εντοπίζονται στον Περσικό Κόλπο, στο Ντουμπάι, και η κατασκευή τους από την εταιρεία Nakheel Properties άρχισε το 2001. Πρώτο στη σειρά δημιουργίας ήταν το Palm Jumeirah, ενώ το 2002 ξεκίνησαν οι εργασίες για το δεύτερο νησί, το Palm Jebel Ali. Τρίτο ήταν το Palm Deira, το 2004, το οποίο υπολογίζεται ότι θα ξεπερνά σε έκταση το Παρίσι και θα είναι το μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος.
Η τεχνική που χρησιμοποιήθηκε κατά την κατασκευή των νησιών βασιζόταν στη συλλογή άμμου από το σκάψιμο του πυθμένα του Περσικού Κόλπου, η οποία στη συνέχεια στοιβαζόταν φθάνοντας ως την επιφάνεια της θάλασσας. Το κάθε νησί διαθέτει ένα προστατευτικό «περίβλημα» υπό μορφή ενός γιγάντιου κυματοθραύστη από βράχους. Συγκεκριμένα, για την κατασκευή του κυκλικού κυματοθραύστη μήκους 11 χιλιομέτρων, που περιβάλλει το Palm Jumeirah, χρησιμοποιήθηκαν συνολικά βράχοι 7 εκατομμυρίων τόνων.
Η ολοκλήρωση του συμπλέγματος υπολογίζεται για το 2015, ωστόσο ακόμη δεν έχει γνωστοποιηθεί το πότε θα ολοκληρωθεί η συνολική οικοδομική ανάπτυξη των «φοινίκων». Το σίγουρο είναι ότι και τα τρία θέρετρα μελλοντικά θα διαθέτουν έναν μοναδικό αέρα χλιδής, και αυτό γιατί στα άμεσα οικοδομικά σχέδια βρίσκονται οι μονάδες γνωστών υπερπολυτελών ξενοδοχείων, εμπορικών καταστημάτων, κατοικιών, καθώς και πρωτότυπων κέντρων άθλησης, ψυχαγωγίας και χαλάρωσης.
«Κερασάκι» 60 ορόφων»
Το κερασάκι στην τούρτα βέβαια θα αποτελεί το «Trump International Hotel and Tower» του Ντόναλντ Τραμπ. Ενα κτίριο 60 ορόφων στα πρότυπα υπερσύγχρονου ουρανοξύστη και συνολικού κόστους περίπου 400 εκατ. ευρώ. Η τελική μορφή του στα σχέδια άλλαξε. Από εντυπωσιακή χρυσή τουλίπα μεταμορφώθηκε σε έναν φουτουριστικό πύργο που στέκει χωρισμένος στα δύο. Οσον αφορά το τελικό αποτέλεσμα, δεν αποκλείεται και εκεί να υπάρξουν εκπλήξεις, παρ’ όλα αυτά δεν έχει ακόμη προσδιορισθεί το πότε αναμένεται να ολοκληρωθεί.
Το Ντουμπάι παραμένει ο πυρήνας των τεχνητών νησιών. Αλλο ένα σύμπλεγμα 300 μικρότερων νησιών που το καθένα αντιπροσωπεύει μια χώρα του κόσμου και στο σύνολό τους σχηματίζουν τις πέντε ηπείρους είναι τα World Islands. Μητέρα αυτών επίσης η εταιρεία Nakheel Properties.
Το μέγεθος του κάθε νησιού κυμαίνεται από 23 ως 83 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ η μεταξύ τους απόσταση περιορίζεται στα 100 μέτρα. Για τους ενδιαφερομένους, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της κατασκευάστριας εταιρείας, τα ιδιωτικά νησάκια ξεκινούν από 7 εκατ. ευρώ, ενώ μπορούν να φθάσουν ως τα 33 εκατ. ευρώ. Μάλιστα, πρώτος ιδιοκτήτης ενός εκ των Νήσων του Κόσμου, και συγκεκριμένα της Αρκτικής, είναι ο πιλότος της Φόρμουλα 1 Μίχαελ Σουμάχερ. Το νησί ήταν το δώρο του πρίγκιπα του Ντουμπάι, σεΐχη Μοχάμεντ βιν Ρασίντ αλ Μακτούμ, προς αυτόν ως δείγμα του απέραντου θαυμασμού του. Φημολογείται μάλιστα ότι και ο βρετανός ρόκερ Ροντ Στιούαρτ, ανήκει στην οικογένεια των ιδιοκτητών νησιών, μετά την αγορά της μίνι έκδοσης της Βρετανίας, αντί 25 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της Nakheel, παρ’ ότι η κατασκευή των World Islands δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, το 40% των νησιών έχει ήδη πουληθεί.
Μαργαριτάρια του Μπαχρέιν
Και στο Μπαχρέιν τα τεχνητά νησιά φαίνεται ότι χρόνο με τον χρόνο κερδίζουν έδαφος. Ηδη βρίσκεται στα σκαριά η κατασκευή του Durrat al Bahrain ή αλλιώς του «Μαργαριταριού του Μπαχρέιν». Πρόκειται για ένα συγκρότημα 13 νησιών συνολικής έκτασης 20.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Αυτό που κάνει το συγκεκριμένο συγκρότημα ιδιαίτερα ξεχωριστό είναι ο εντυπωσιακός σχηματισμός των νησιών: ένα μεγαλύτερο νησί φιγουράρει στο κέντρο φέροντας το σχήμα της ισλαμικής ημισελήνου, ενώ στη θαλάσσια περιοχή γύρω από αυτό απλώνονται έξι άλλα νησιά σε σχήμα κοραλλιού (Atoll Islands) και άλλα πέντε που θυμίζουν ψάρι (Petal Islands).
Οπως τα Palm Islands, έτσι και τα «Μαργαριτάρια», αξίας περίπου 2 δισ. ευρώ, θα διαθέτουν όλες τις ανέσεις για τους μελλοντικούς παραθεριστές ή κατοίκους. Από πολυτελή ξενοδοχεία ως εμπορικά κέντρα, σχολείο, ισλαμικό τέμενος, πυροσβεστική υπηρεσία, νοσοκομειακές εγκαταστάσεις, γήπεδα γκολφ και ψυχαγωγικό πάρκο με νεροτσουλήθρες. Οι πολυδάπανες επαύλεις, οι οποίες συνολικά θα φθάνουν στις 2.000, θα είναι κατασκευασμένες προκειμένου οι ιδιοκτήτες τους να απολαμβάνουν το απέραντο γαλάζιο, ενώ μεταξύ άλλων, η καθεμία θα περιλαμβάνει και ιδιωτική μαρίνα . Απέχει μόλις 54 χιλιόμετρα από το διεθνές αεροδρόμιο της χώρας, με το οποίο θα συνδέεται απευθείας μέσω μιας ειδικά κατασκευασμένης λεωφόρου. Το Durrat al Bahrain αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2009.
Ανυπολόγιστο οικολογικό κόστος
Οσο για το περιβαλλοντικό κόστος, από όσο εκτιμούν οι ειδικοί, είναι μάλλον ανυπολόγιστο. Ηδη στα σημεία όπου χτίστηκαν ή συνεχίζουν να χτίζονται τέτοιες γιγάντιες κατασκευές η υποβρύχια ζωή έχει δεχθεί ανεπανόρθωτο πλήγμα. Το σκάψιμο του βυθού για τη συλλογή άμμου, ειδικά στον Περσικό Κόλπο, καταστρέφει κοραλλιογενείς υφάλους και θαλάσσια είδη σημαντικά για το υποθαλάσσιο οικοσύστημα. Ως σήμερα μάλιστα υπολογίζεται μια μείωση κατά 35% της υδρόβιας ζωής στην περιοχή, η οποία οφείλεται στα συγκεκριμένα έργα που διαταράσσουν την οικολογική ισορροπία. Αν και οι κατασκευάστριες εταιρείες υπόσχονται να φτιάξουν τεχνητό βυθό με κοράλλια και σπάνια είδη ψαριών, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες των εκατομμυριούχων μελλοντικών αγοραστών, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις υποστηρίζουν ότι κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε ολοκληρωτική καταστροφή.
Το όνειρο ενός επίγειου παραδείσου θα κατατρύχει αιώνια τον άνθρωπο. Αυτό βέβαια στις ημέρες μας ίσως υλοποιείται μέσω της ανθρώπινης παρέμβασης στη φύση, σε συνδυασμό πάντοτε με την υψηλή τεχνολογία και το πρωτοποριακό ντιζάιν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανθρώπινης απερισκεψίας απέναντι στο περιβάλλον και των απρόσμενων μελλοντικών καταστρεπτικών εξελίξεων είναι το Ντουμπάι, όπου πέραν της τεχνητής πόλης, η οποία παραπέμπει σε χάρτινο σκηνικό υπερπαραγωγής του Χόλιγουντ, τώρα και τα παράλια από ψηλά θυμίζουν ψηφιδωτό.
Εργασίες στο νησί Palm Jebel Ali, του οποίου η κατασκευή άρχισε το 2002. Η πιο διαδεδομένη μέθοδος για την κατασκευή ενός σταθερού νησιού θεωρείται το «dumping», κατά τo οποίo άμμος από το σκάψιμο του πυθμένα της θάλασσας χρησιμοποιείται για τη δημιουργία λοφίσκων που φθάνουν ως την επιφάνεια της θάλασσας. Οσο απλή όμως ακούγεται, τόσο πολυδάπανη είναι. Αυτό δεν σημαίνει ωστόσο ότι μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις περιπτώσεις. Για τεχνικούς λόγους δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολύ μεγάλα βάθη, ενώ ακόμη και μετά την κατασκευή των λοφίσκων πρέπει να κατασκευαστούν ειδικά στηρίγματα από βράχους και μπετόν, τα οποία θα αποτρέψουν τη μελλοντική διάβρωση του εδάφους.
Πλωτά αεροδρόμια
Οι επιθαλάσσιες κατασκευές δεν προορίζονται μόνο για υπερπολυτελή θέρετρα, αλλά χρησιμεύουν και ως… αεροδρόμια. Οσο περίεργο και αν φαίνεται, κράτη όπως η Ιαπωνία και η Κίνα έχουν προχωρήσει στη μερική ή ολοκληρωτική κατασκευή θαλάσσιων αεροδρομίων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το διεθνές αεροδρόμιο Centrair στην Ιαπωνία, το οποίο χτίστηκε εξ ολοκλήρου μέσα στη θάλασσα, νοτιοδυτικά του Τόκιο, έξω από την κεντρική πόλη Ναγκόγια. Οι εργασίες του κολοσσιαίου έργου ύψους 5 δισ. ευρώ ξεκίνησαν το 2000 και ολοκληρώθηκαν πέντε χρόνια αργότερα, ακριβώς όπως προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός.
Το νησί κατασκευάστηκε από την εταιρεία Penta-Ocean Construction Co Ltd. και ήταν ήδη έτοιμο από το 2003, ωστόσο χρειάζονταν ακόμη να γίνουν οι κατάλληλες προσαρμογές στην αρχική τσιμεντένια κατασκευή προκειμένου να μπορέσει να στηθεί επάνω του ένα ολόκληρο αεροδρόμιο. Το Centrair ανήκει σε μια κοινοπραξία της ιαπωνικής κυβέρνησης, με πάνω από 200 εταιρείες, γνωστή και ως Εταιρεία Κεντρικού Διεθνούς Ιαπωνικού Αεροδρομίου.
Το αεροδρόμιο καλύπτει έκταση περίπου 8 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Πρόκειται για μια υπερσύγχρονη κατασκευή, η οποία συνδυάζει την ιαπωνική ευρηματικότητα με τον μοναδικό σχεδιασμό. Το 2005 μάλιστα απέσπασε συνολικά τρία βραβεία, ανάμεσά τους αυτό του καλύτερου σχεδιασμού. Πράγμα διόλου τυχαίο, αφού το κεντρικό κτίριο περιλαμβάνει αρκετά αξιοθέατα.
Στη δυτική πλευρά του υπάρχει ένας γιγάντιος γυάλινος τοίχος, προκειμένου το κτίριο να έχει όσο το δυνατόν περισσότερο φυσικό φωτισμό. Το Tenbo Buro (που σημαίνει «μπάνιο με θέα»), το σπα του αεροδρομίου, διαθέτει απεριόριστη θέα στους αεροδιάδρομους αλλά και στη θάλασσα. Πέραν των αμέτρητων καταστημάτων και εστιατορίων, το αεροδρόμιο διαθέτει και έναν πανέμορφο εσωτερικό κήπο όπου τελούνται γάμοι.
Ωστόσο οι Ιάπωνες δεν επαναπαύονται. Υπάρχουν ήδη μελλοντικά σχέδια επέκτασης. Μεταξύ αυτών που άρχισαν να υλοποιούνται από τον Απρίλιο του 2006 είναι και η βελτίωση του κεντρικού κτιρίου επιβατών έκτασης 222.000 τετραγωνικών μέτρων, η οποία προβλέπει μεγαλύτερη έμφαση στα καταστήματα και στον χώρο αφίξεων προκειμένου να μπορεί να εξυπηρετεί συνολικά περίπου 20 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως.
