Ενας κοινός κωλικός νεφρού, ο οποίος διεγνώσθη από τον αγροτικό γιατρό της Ανάφης ως οξεία σκωληκοειδίτιδα που χρήζει άμεσης επέμβασης, ήταν η αιτία της εσπευσμένης μεταφοράς του 40χρονου Μ. Σ. και της συζύγου του από το κυκλαδίτικο νησί στο Ηράκλειο Κρήτης με ελικόπτερο του ΕΚΑΒ και της… διακοπής των θερινών διακοπών τους. Οι εξετάσεις ρουτίνας στις οποίες υποβλήθηκε έδειξαν ότι το πρόβλημα είχε δημιουργήσει μια μικρή πέτρα στο νεφρό του. Του συνέστησαν να πίνει πολύ νερό, να περπατάει αρκετά και τον έδιωξαν…


Η απουσία εξειδικευμένων γιατρών, προσωπικού, ιατρικών μηχανημάτων, εργαλείων και εργαστηρίων από τα Κέντρα Υγείας και τα Περιφερειακά Ιατρεία είναι ο βασικός λόγος που τα νησιά του Αιγαίου είναι ακάλυπτα από υγειονομικής πλευράς. Ο δεύτερος λόγος είναι η απειρία των αγροτικών γιατρών, οι περισσότεροι εκ των οποίων προσπαθούν να εφαρμόσουν μόνο ό,τι έχουν διδαχθεί… «Καλά είναι και τα ξένα πανεπιστήμια… Στην πρακτική άσκηση όμως, οι περισσότεροι νέοι γιατροί παίρνουν μηδέν» δηλώνει μιλώντας στο «Βήμα» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Γενικών Γιατρών κ. Μερκούριος Μποδοσάκης. «Οι γιατροί» προσθέτει «με το ζόρι πηγαίνουν σε αυτά τα νησιά. Πρέπει να δοθούν γενναία κίνητρα. Στα Περιφερειακά Ιατρεία, με έναν, άντε δύο γιατρούς, νοσηλευτικό και παραϊατρικό προσωπικό δεν υπάρχει, διότι τα Περιφερειακά Ιατρεία δεν έχουν οργανικές θέσεις. Προσωπικό «παίρνουν» από τα Κέντρα Υγείας στα οποία ανήκουν. Και αυτά όμως δεν είναι επαρκώς στελεχωμένα για να στείλουν γιατρούς και προσωπικό στα Περιφερειακά Ιατρεία». Αναφερόμενος στην υποδομή των Περιφερειακών Ιατρείων τονίζει ότι «είναι μηδενική». «Οπου υπάρχει κτίριο» σημειώνει «τα «όπλα» των γιατρών είναι ένα πιεσόμετρο και ένα ζευγάρι ακουστικά. Ούτε απινιδωτή έχουν, ούτε μικροβιολογικό εργαστήριο και χειρουργείο… Ακόμη και οι μικρές αεροπορικές εταιρείες έχουν απινιδωτές (σ.σ.: για την αντιμετώπιση συγκοπικών επεισοδίων)».


Οι διαπιστώσεις του κ. Μερκούριου Μποδοσάκη ενισχύονται και από τα αποτελέσματα έρευνας του υπουργείου Αιγαίου. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε πριν από τρία χρόνια. Η κατάσταση όμως στις υγειονομικές μονάδες των νησιών του Αιγαίου παραμένει ίδια.


Ειδικότερα είχε εξεταστεί η λειτουργία των 29 πολυδύναμων περιφερειακών ιατρείων των αιγαιοπελαγίτικων νησιών και είχε αποκαλυφθεί ότι συνολικά υπηρετούν μόνο τρεις γιατροί ειδικότητας και ένας-δύο αγροτικοί γιατροί σε καθένα από αυτά, ενώ σε 20 ιατρεία δεν υπάρχουν καν νοσηλευτές. Επίσης είχε αποκαλυφθεί η έλλειψη βασικών μηχανημάτων και εργαλείων: από θερμόμετρα και ακουστικά ως ακτινολογικά μηχανήματα και εξεταστικό κρεβάτι. Το δε ιατρείο του Κουφονησίου δεν διέθετε κλίβανο αποστείρωσης των ιατρικών εργαλείων.


Στη Θηρασιά, στη Σύμη, στους Λειψούς και στα Κουφονήσια δεν υπήρχε εξεταστικό κρεβάτι. Στα ιατρεία της Κύθνου, του Καστελόριζου (Μεγίστη) και της Σχοινούσας δεν υπήρχαν απλά θερμόμετρα και στα ιατρεία της Κέας (Τζια), του Καστελόριζου, της Σύμης, της Ηρακλειάς, της Φολεγάνδρου, της Κύθνου, των Λειψών και των Κουφονησίων δεν υπήρχαν ακουστικά για εξέταση. Σε 18 νησιά – ορισμένα από αυτά είναι η Τήλος, η Σίκινος, η Κύθνος, η Κίμωλος και η Αμοργός – δεν υπήρχε απινιδωτής. Επίσης στα περισσότερα ιατρεία (23) δεν υπήρχε ένα μηχάνημα που ονομάζεται Peak Flow, για αδρή εκτίμηση της αναπνευστικής λειτουργίας.


Επαρκώς εξοπλισμένα δεν είναι όμως ούτε τα Κέντρα Υγείας μεγάλων νησιών. Το παράδειγμα που ακολουθεί αποδεικνύει τη γύμνια τους. Πέρυσι το καλοκαίρι η 50χρονη Π.Π. που παραθέριζε στη Σαντορίνη τραυματίστηκε στο κεφάλι. Για να διαπιστωθεί αν ο τραυματισμός ήταν σοβαρός, έπρεπε να υποβληθεί σε αξονική τομογραφία. Το Κέντρο Υγείας είχε αξονικό τομογράφο, ο οποίος όμως είχε βλάβη λόγω παλαιότητας. Ετσι η γυναίκα μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο της Αθήνας.


Η έρευνα του υπουργείου Αιγαίου δείχνει επίσης ότι στα 29 περιφερειακά ιατρεία ήταν κενές οι 46 από τις 49 οργανικές θέσεις γιατρών (υπηρετούσαν μόνο τρεις ειδικευμένοι γιατροί και 40 αγροτικοί που εναλλάσσονταν). Επίσης ήταν κενές οι 33 από τις 39 οργανικές θέσεις νοσηλευτικού προσωπικού (απασχολούνταν μόνο έξι μόνιμες νοσηλεύτριες και άλλες 11 που βρίσκονταν σ’ αυτές τις θέσεις με απόσπαση), καθώς και οι 16 θέσεις βοηθητικού και λοιπού προσωπικού. Μόνο στο Αγαθονήσι και στους Λειψούς είχαν αποσπαστεί από άλλες υπηρεσίες δύο άτομα που ανήκουν στο βοηθητικό προσωπικό και εκτελούσαν χρέη νοσηλευτή. Προνομιούχο μπορεί να θεωρηθεί το ιατρείο της Αστυπάλαιας, καθώς έχει λιγότερες ελλείψεις από άλλα. Διαθέτει έναν ειδικευμένο γιατρό, δύο αγροτικούς, μία νοσηλεύτρια και ασθενοφόρο! Επίσης, από έναν ειδικευμένο γιατρό – χωρίς αγροτικούς – είχαν τα ιατρεία της Αντιπάρου και της Τήλου. Στην Αντίπαρο δεν υπήρχε νοσηλευτής αλλά στην Τήλο υπηρετούσαν δύο μόνιμοι νοσηλευτές (επειδή στο νησί λειτουργούν δύο ιατρεία).


Την έλλειψη ιατρικού, νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού στις μονάδες υγείας της περιφέρειας και ιδίως των νησιών του Αιγαίου έχουν επισημάνει και άλλες μελέτες. Μεταξύ αυτών, η μελέτη ομάδας επιστημόνων με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής κ. Ι. Τούντα, στην οποία βασίστηκε το σχέδιο για τη μεταρρύθμιση στο ΕΣΥ. Σύμφωνα με τη μελέτη, οι περισσότεροι γιατροί είναι συγκεντρωμένοι στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, όπου παρατηρείται αναλογία γιατρών ανά 10.000 κατοίκους 64,52 και 61,35 αντίστοιχα. Αντίθετα, η χαμηλότερη αναλογία γιατρών ανά 10.000 κατοίκους παρατηρείται στις περιφέρειες της Στερεάς Ελλάδας και Ευβοίας (13,99), των Νήσων Αιγαίου (17,33), της Μακεδονίας – πλην Θεσσαλονίκης – (19,08), της Θεσσαλίας (20,70) και της Θράκης (20,79). «Η υψηλή συγκέντρωση των γιατρών στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη» συμπεραίνουν οι συντάκτες της μελέτης «θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα της έλλειψης κινήτρων και συνεπώς της άρνησης των γιατρών να στελεχώσουν τις μονάδες υγείας στην επαρχία, όπου ταυτόχρονα παρατηρούνται και σημαντικές ελλείψεις στην υλικοτεχνική υποδομή».


ΜΕΛΕΤΕΣ Οι ελλείψεις σε νοσηλευτικό προσωπικό


Σύμφωνα με τα συμπεράσματα μελέτης του οικονομολόγου, διοικητή του νέου νοσοκομείου Χαϊδαρίου κ. Ν. Πολύζου: Τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, του Ιονίου και της Πελοποννήσου έχουν τις σημαντικότερες ελλείψεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Σε ό,τι αφορά το νοσηλευτικό προσωπικό και στις τρεις περιοχές η αναλογία είναι μία νοσηλεύτρια για 1,7 κρεβάτια. Πιο πρόσφατη μελέτη του καθηγητή κ. Γ. Κυριόπουλου και των επιστημονικών συνεργατών της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κκ. Μπ. Οικονόμου και Γ. Καραλή δείχνει επίσης ότι γιατροί και νοσηλευτές προτιμούν τα μεγάλα αστικά κέντρα, καθώς το κράτος δεν τους παρέχει επιστημονικά και οικονομικά κίνητρα ως δέλεαρ για τη μετάβασή τους σε πόλεις της επαρχίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την υγειονομική ερήμωση της υπαίθρου. Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, αν εξαιρεθούν η Αττική, η Κρήτη, η Μακεδονία και σε ορισμένες περιπτώσεις η Ηπειρος, οι υπόλοιπες περιοχές βρίσκονται κάτω από τον μέσο όρο της Ελλάδας σε ό,τι αφορά τον αριθμό νοσοκομειακών κλινών, γιατρών και νοσηλευτών.