Ο Γουλιέλμος Μαρκόνι γεννήθηκε στις 25 Απριλίου 1874 στην Μπολόνια της Ιταλίας. Ο συνδυασμός των γονιδίων του, εκρηκτικός: Ιταλός ο πατέρας, η μητέρα Ιρλανδή * Τις βασικές σπουδές του τις έκανε στην Μπολόνια και στη Φλωρεντία. Αργότερα γράφτηκε σε τεχνική σχολή όπου σπούδασε φυσική * Αρχίζει τις έρευνες για την τεχνική εκμετάλλευσης των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στις επικοινωνίες * Το 1894 έκανε το πρώτο πείραμά του για την ασύρματη εκπομπή μηνυμάτων σε μεγάλη απόσταση * Δύο χρόνια αργότερα, σε ηλικία 22 ετών, πήγε στο Λονδίνο, όπου βρήκε την υποστήριξη του τεχνικού διευθυντή της ταχυδρομικής υπηρεσίας, σερ Γουίλιαμ Πρις * Στην Αγγλία πήρε και το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, επιτυγχάνοντας να στείλει σήματα σε απόσταση μεγαλύτερη των 6,5 χλμ. σε πεδινή περιοχή και μεγαλύτερη των 15 χλμ. σε θαλάσσια * Επέστρεψε στην Ιταλία και τον Ιούνιο του 1897 εγκατέστησε τον πρώτο του επίγειο σταθμό επικοινωνιών στη Λα Σπέτσια. Τα πολεμικά πλοία των Ιταλών μπορούσαν πλέον να επικοινωνούν σε απόσταση μεγαλύτερη των 22 χλμ. * Για εμπορική χρήση της εφεύρεσής του βεβαίως ούτε λόγος, τουλάχιστον ώσπου ένας εξάδελφός του, ο Τζέιμσον Ντέιβις, πρακτικός μηχανικός, να αποφασίσει να χρηματοδοτήσει τα πειράματα και τις έρευνές του και να τον βοηθήσει στην ίδρυση της Εταιρείας Ασύρματης Τηλεγραφίας και Σηματοδοσίας (Wireless Telegraph and Signal Company Ltd), η οποία μετονομάστηκε σε Εταιρεία Ασύρματης Τηλεγραφίας Μαρκόνι (Marconi’s Wireless Company Ltd) το 1900 * Το ενδιαφέρον του κόσμου όμως για τις δυνατότητες της ραδιοτηλεγραφίας δεν το κέντρισε η ασύρματη επικοινωνία του Πολεμικού Ναυτικού αλλά ο… αθλητισμός * Τον Σεπτέμβριο του 1899 ο Μαρκόνι είχε εξοπλίσει δύο αμερικανικά πλοία τα οποία παρακολουθούσαν έναν ιστιοπλοϊκό αγώνα του Κυπέλλου Αμερικής και ενημέρωνε τις εφημερίδες της Νέας Υόρκης για την εξέλιξή του πριν από αυτούς για αυτούς! Το γεγονός προκάλεσε παγκόσμιο σάλο αλλά οδήγησε στην ίδρυση της Αμερικανικής Εταιρείας Μαρκόνι (American Marconi Company) και της Διεθνούς Εταιρείας Ναυτικών Επικοινωνιών Μαρκόνι (Marconi International Marine Communication Company Ltd) * Η ευρεσιτεχνία υπ’ αριθμόν 7777 «για τη βελτίωση στις συσκευές ασύρματης τηλεγραφίας» είχε πλέον κατοχυρώσει την εφεύρεσή του * Η στιγμή της μεγάλης δόξας όμως ήρθε όταν ο Γουλιέλμος Μαρκόνι, σε πείσμα όσων υποστήριζαν ότι η καμπυλότητα της επιφάνειας της Γης θα περιόριζε την επικοινωνία με ραδιοκύματα σε απόσταση μεγαλύτερη των 100-200 μιλίων, κατάφερε να στείλει τα σήματά του από την Αγγλία στη Νέα Γη * Το 1902 εφηύρε τον μαγνητικό φωρατή. Ποια είναι η αρχή λειτουργίας της νέας του συσκευής; Ο μαγνητισμός μιας ταινίας που αποτελείται από σιδερένια σύρματα μεταβαλλόταν όταν ελάμβανε το σήμα κάποιου σήματος, με αποτέλεσμα να προκαλείται ήχος («κλικ») στον τηλεφωνικό δέκτη που συνδεόταν με τη συσκευή * Το 1910 ο Μαρκόνι κατάφερε να λάβει σήματα από την Ιρλανδία στο Μπουένος Αϊρες, δηλαδή σε απόσταση 6.000 μιλίων * Ο ασύρματός του είχε πλέον κατακτήσει τη ναυτιλία αλλά η φαντασία του δεν είχε εξαντληθεί * Το 1916, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, παρατήρησε τα πλεονεκτήματα που είχε η χρήση μικρότερου μήκους κύματος, το οποίο επέτρεπε τη χρήση ανακλαστήρων γύρω από την κεραία. Η πρακτική αξία της παρατήρησης αυτής ήταν ότι η νέα μέθοδος εκπομπής έβαζε φρένο στις υποκλοπές των σημάτων εκ μέρους του εχθρού * Η ανάπτυξη της ασύρματης επικοινωνίας με βραχέα κύματα είχε αρχίσει και οι βάσεις όλων των σύγχρονων συστημάτων επικοινωνίας για μεγάλες αποστάσεις είχαν τεθεί * Το 1909 τιμήθηκε με το Νομπέλ Φυσικής για την ανάπτυξη της ασύρματης τηλεγραφίας * Το 1930 εξελέγη πρόεδρος της Ιταλικής Βασιλικής Ακαδημίας * Χρησιμοποιώντας υπερβραχέα κύματα, το 1932 ο Μαρκόνι εγκατέστησε ένα ραδιοτηλεφωνικό σύστημα επικοινωνίας στο Βατικανό * Πέθανε στις 20 Ιουλίου 1937 και κηδεύτηκε με τιμές από την ιταλική κυβέρνηση * Ετάφη, σύμφωνα με την επιθυμία του, στη «γη των ονείρων και της φαντασίας» του, την Μπολόνια.
Είναι δυνατόν να συντονίσεις τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα του εγκεφάλου σου στη «συχνότητα» ενός άλλου ανθρώπου και να επικοινωνείς μαζί του «ασύρματα» αλλά χωρίς τηλεφωνία ή επιστολές; Ναι. Δεν πρόκειται για απάντηση κάποιου σύγχρονου «μεταφυσικού» ή «παραψυχολόγου» της μόδας. Δόθηκε περίπου πριν από έναν αιώνα από έναν νομπελίστα φυσικό που πίστευε ακράδαντα ότι αρκεί να αφήσεις τη φαντασία σου να κάνει ταξίδια στο άπειρο για να συνειδητοποιήσεις τις άπειρες δυνατότητές σου. Ηταν ο άνθρωπος που είχε βάλει προσωπικό στοίχημα να ενώσει μέσω της μεταφοράς μηνυμάτων τις πιο απομακρυσμένες μεταξύ τους περιοχές.
1894. Ενας νεαρός Ιταλός με ιρλανδικό αίμα δεν έχει κλείσει καλά καλά τα 20 χρόνια του παίζει τρελά παιχνίδια φαντασίας. Ξημεροβραδιάζεται κάνοντας πειράματα στην ύπαιθρο, στα κτήματα του πατέρα του στην Μπολόνια. Δεν χρειάζεται πολύπλοκες συσκευές. Αρκεί ένας πομπός (ένα επαγωγικό πηνίο που πολλαπλασιάζει την ηλεκτρική τάση και αποφορτίζεται με σπινθήρες ακολουθώντας τον κώδικα του Μορς) και ένας δέκτης. Είναι σίγουρος ότι κάποια στιγμή θα καταφέρει να στείλει τα μηνύματά του από την Μπολόνια στην άλλη άκρη της Γης. Η σκέψη του δεν είναι «πρωτογενής». Εχουν προηγηθεί οι μικρές και μεγάλες επαναστάσεις άλλων επιστημόνων, οι οποίοι έκαναν τις πιο τρελές σκέψεις που πέρασαν από το μυαλό τους εκατοντάδες χρόνια πριν, αυτονόητο του δικού μας αιώνα.
Εχουν περάσει 600 χρόνια από την κατασκευή του πρώτου καθρέφτη (1291), σχεδόν 300 χρόνια από τότε που διαπιστώθηκε ότι η Γη είναι ένας τεράστιος μαγνήτης (1600), 234 χρόνια από τότε που διαπιστώθηκε η ύπαρξη του στατικού ηλεκτρισμού (1660), 111 χρόνια από την πρώτη πτήση αερόστατου (1783) και 110 χρόνια από την ανακάλυψη ότι υδρογόνο και οξυγόνο μαζί μάς δίνουν το νερό. Ενενήντα επτά χρόνια νωρίτερα (1797) είχε εφευρεθεί το αλεξίπτωτο και 94 χρόνια πριν (1800) είχε επινοηθεί ο φωτισμός με φωταέριο, την εποχή που η «εξαγωγή» της βιομηχανικής επανάστασης από την Ευρώπη την Αγγλία ειδικότερα στην Αμερική είχε συμπληρώσει τα τρίτα «γενέθλιά» της. Ενενήντα τρία χρόνια πριν από τα πειράματα του Γουλιέλμου Μαρκόνι στα πατρικά κτήματα είχε ανακαλυφθεί η ύπαρξη των φωτεινών κυμάτων και της υπεριώδους ακτινοβολίας (1801). Εβδομήντα πέντε χρόνια πριν (1819) το πρώτο ατμόπλοιο είχε διαπλεύσει τον Ατλαντικό. Εβδομήντα έξι χρόνια πριν (1820) είχε μελετηθεί το φαινόμενο του ηλεκτρομαγνητισμού και 75 χρόνια πριν, την εποχή της δικής μας απελευθερωτικής Επανάστασης (1821), είχε διαπιστωθεί ότι από τις ηλεκτρικές δυνάμεις μπορεί να παραχθεί κίνηση.
Ο δρόμος για τον Γουλιέλμο Μαρκόνι ήταν ανοιχτός. Ο ηλεκτρομαγνήτης είχε ήδη εφευρεθεί (1823), είχαν τεθεί τα θεμέλια της θερμοδυναμικής (1824), είχε επινοηθεί η ηλεκτρογεννήτρια (1831) και ο κώδικας Μορς (1838), το πρώτο μήνυμα με τηλέγραφο είχε ήδη σταλεί (1844), το ηλεκτρικό φως είχε μπει ήδη σε χρήση (1879), είχε θεμελιωθεί η στατική μηχανική και οι σκέψεις πλέον καταγράφονταν με στυλό (1884), ο μετασχηματιστής ήταν γεγονός (1885). Οταν ο Μαρκόνι ήταν ένα 13χρονο αγόρι (1888) είχαν ανιχνευθεί τα ραδιοκύματα και η πρώτη φωτογραφική μηχανή Κόντακ απαθανάτιζε εικόνες της ζωής, ενώ ο κινηματογράφος βρισκόταν στα «γεννοφάσκια» του. Ο νεαρός Γουλιέλμος είχε επηρεασθεί από τη διατύπωση της θεωρίας που συσχέτιζε τη θερμοκρασία με το μήκος κύματος (1893) και ήταν αποφασισμένος να γράψει το δικό του όνομα στη χρυσή λίστα των μεγάλων εφευρετών. Ηταν αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει τη σκέψη του Χερτζ που απέδειξε την ύπαρξη ραδιοκυμάτων και να τα χρησιμοποιήσει για τη μετάδοση μηνυμάτων σε μεγάλες αποστάσεις. Σε αυτή την περίπτωση τα καλώδια θα ήταν περιττά. Ο δικός του τρόπος επικοινωνίας θα ήταν ασύρματος. Φυσικά για να γίνει αυτό έπρεπε να «πατήσει» σε έναν ευαίσθητο ανιχνευτή ραδιοκυμάτων (όχι πλέον του Χερτζ), τον οποίο είχε επινοήσει ο γάλλος φυσικός Εντουάρ-Εζέν Μπρανλί (έναν φωρατή, ένα δοχείο με ρινίσματα μετάλλου τα οποία ήταν ελεύθερα να κινηθούν). Το ηλεκτρικό ρεύμα που μπορούσε να διέλθει από το δοχείο υπό κανονικές συνθήκες ήταν ελάχιστο αλλά αυξανόταν σημαντικά με την έκθεση του δοχείου σε ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Ο Μπρανλί μπορούσε να εντοπίσει ραδιοκύματα σε απόσταση περίπου 140 μέτρων από την πηγή εκπομπής τους. Ο βρετανός φυσικός Ολιβερ Τζόζεφ Λοτζ όμως βελτίωσε τη συσκευή και πειραματίστηκε με την εκπομπή και λήψη ραδιοκυμάτων που είχαν τη μορφή συνδυασμών σύντομων και παρατεταμένων σημάτων αποτελούμενων από τελείες και παύλες: εξέπεμπε και λάμβανε δηλαδή μηνύματα με σήματα Μορς. Τότε λοιπόν ποια ήταν η καινοτομία του Μαρκόνι;
Ο «πιτσιρικάς» Ιταλός διαπίστωσε ότι, αν συνδεθεί με τον πομπό ένα μεγάλου μήκους κατακόρυφο καλώδιο (και ένα άλλο παρόμοιο καλώδιο με τον δέκτη), τα σήματα γίνονται πολύ ισχυρά και η λήψη τους πολύ εύκολη. Τα καλώδια αυτά δεν ήταν τίποτε παραπάνω από τις σημερινές κεραίες, που βαφτίστηκαν έτσι επειδή ακριβώς θυμίζουν κεραίες (εντόμου). Αυτό ήταν όμως μόνο η αρχή. Το σημαντικότερο πείραμα έγινε επτά χρόνια αργότερα.
12 Δεκεμβρίου 1901. Ο Γουλιέλμος Μαρκόνι χρησιμοποιώντας αερόστατα προκειμένου να ανυψώσει την κεραία του όσο το δυνατόν ψηλότερα εκπέμπει ραδιοκύματα από το νότιο άκρο της Αγγλίας. Τα σήματά του φθάνουν στη Νέα Γη. Εκείνη την ημέρα επινοήθηκε η ραδιοεπικοινωνία. Και ο Μαρκόνι ήταν ο εφευρέτης της. Ο προφήτης και ο μάγος των επικοινωνιών.
Φωτογραφίες: Associated Press, Apeiron
