ΜΠΑΖΩΝΟΝΤΑΙ, εκχερσώνονται, αποστραγγίζονται, «αξιοποιούνται» τουριστικά, χρησιμοποιούνται ως χωματερές,επιχωματώνονται,κατακερματίζονται από δρόμους, μετατρέπονται σε καλλιεργήσιμη γη.Πολύτιμοι υγροβιότοποι, μοναδικής σημασίας για το ημίξηρο νησιωτικό περιβάλλον του Αιγαίου,καταστρέφονται εξαιτίας της αδιαφορίας των αρμοδίων αρχών,θυσιάζονται
στον βωμό του κέρδους, χωρίς να υπολογίζονται οι συνέπειες για τον άνθρωπο και για το περιβάλλον. Σύμφωνα με στοιχεία του WWF Ελλάδος περισσότεροι από οκτώ στους δέκα υγροτόπους έχουν υποβαθμιστεί ή αλλοιωθεί σημαντικά. Σήμερα «Το Βήμα» παρουσιάζει εννέα χαρακτηριστικές περιπτώσεις υποβάθμισης υγροτόπων, οι οποίοι βρίσκονται σε έξι αιγαιοπελαγίτικα νησιά: στη Λήμνο, στη Λέσβο, σ την Πάρο, στην Ιο,στην Εύβοια και στην Κρήτη.

Oι υγροβιότοποι των ελληνικών νησιών παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση ενός μεγάλου αριθμού σπάνιων φυτών και ζώων. Είναι όμως σημαντικοί και για τις καλλιέργειες. Αν πάψουν να τροφοδοτούνται με γλυκό νερό ή αποξηρανθούν τα καλλιεργούμενα εδάφη των νησιών θα αχρηστευθούν. Αλλά και πολλές μαγευτικές αιγαιοπελαγίτικες παραλίες θα αλλοιωθούν, καθώς συχνά εξαρτώνται από την αλληλεπίδραση της χέρσου, του γλυκού και θαλασσινού νερού επί χιλιάδες χρόνια. Τα στοιχεία τα οποία έχει συλλέξει ο επιστημονικός συνεργάτης του WWF δασολόγος δρ Ν.Γεωργιάδης είναι αποκαλυπτικά. Σχεδόν όλοι οι υγροβιότοποι των νησιών του Αιγαίου και της Κρήτης- πάνω από 600- απειλούνται εξαιτίας της ρύπανσης από στερεά ή υγρά απόβλητα, των εκχερσώσεων και της απόθεσης υλικών από χωματουργικές εργασίες, της διάνοιξης δρόμων, της δόμησης, της επέκτασης των καλλιεργειών, της παράνομης άντλησης υδάτων.

Ηδη τις τελευταίες δεκαετίες εξαιτίας της επέκτασης των καλλιεργειών και των οικισμών, της τουριστικής ανάπτυξης, αλλά και της κατασκευής αεροδρομίων, έχουν… σβηστεί από τον ελληνικό χάρτη 18 νησιωτικοί υγρότοποιπέντε στην Κρήτη, δύο στην Εύβοια, δύο στην Πάρο, δύο στη Σκύρο και άλλοι εφτά σε Λέσβο, Σέριφο, Ιο, Αμοργό, Σκόπελο, Κω και Χίο.

Οι ελάχιστοι υγροβιότοποι που σήμερα διατηρούνται σε καλή οικολογική κατάσταση βρίσκονται σε βραχονησίδες ή σε απομακρυσμένες νησιωτικές περιοχές, οι οποίες δεν έχουν αναπτυχθεί τουριστικά. Παρ΄ ότι η πλειονότητα των υγροτόπων βρίσκεται εντός των ορίων προστατευόμενων περιοχών (Δίκτυο Φύση 2000, Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά, Καταφύγια Αγριας Ζωής, κ.ά.), μόνο δύο από αυτούς προστατεύονται ικανοποιητικά και έχουν σχετικά επαρκή περιβαλλοντική διαχείριση, οι Κουκουναριές της Σκιάθου και το Ψαλίδι της Κω.

ΕΥΒΟΙΑ
«SΟS» για Κοπανά
Οι απορρίψεις στερεών αποβλήτων και οι εκτενείς επιχωματώσεις έχουν αλλοιώσει το φυσικό περιβάλλον στην Αλυκή Κοπανά, έναν υγρότοπο κοντά στα Βασιλικά Ευβοίας. Οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις έχουν απασχολήσει πρόσφατα το WWF Ελλάς και στο παρελθόν την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και τον Συνήγορο του Πολίτη. Μάλιστα, από την παρέμβαση του Συνηγόρου, η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος είχε διενεργήσει αυτοψία και η Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Νομαρχίας Ευβοίας είχε επιβάλει πρόστιμο 2.000 ευρώ στον Δήμο Ληλαντίων. Οι παρεμβάσεις όμως συνεχίζονται. «Ο δήμος προχωρά σε επιχωματώσεις του υγροτόπου, χωρίς άδεια, με σκοπό, όπως υποστηρίζει, τη δημιουργία χώρου πρασίνου – και πάλι χωρίς άδεια. Οι φωτογραφίες όμως και η σχετική αλληλογραφία τον διαψεύδουν» επισημαίνει ο συντονιστής της νομικής ομάδας υποστήριξης πολιτών του WWF κ. Γ. Χασιώτης . Η οικολογική σημασία της Αλυκής Κοπανά επισημαίνεται σε μελέτη του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) για τις Αλυκές της Ελλάδας. Δεν είναι θεσμοθετημένος υγρότοπος, χωρίς αυτό να αναιρεί τη νομική του προστασία. ΠΑΡΟΣ
Πρώτα ο τουρισμός

Ο οικότοπος στην Πούντα της Πάρου έχει αρχίσει να «οργώνεται» και να μπαζώνεται για τη διάνοιξη δρόμων, την κατασκευή κτισμάτων κ.ά.

Η υπόθεση του υγροτόπου της Πούντας στην Πάρο ανακινήθηκε τον Ιούνιο του 2007 όταν ο Δήμος Πάρου με έγγραφό του ενημέρωσε την Κτηματική Υπηρεσία του νομού για μια περίπτωση απόρριψης μπαζών από ιδιώτες. Οπως τεκμηριώνεται από έγγραφο της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος του Δήμου, τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου, τα μπαζώματα, το «όργωμα» της γης- εκεί όπου τους χειμερινούς μήνες παρατηρείται λιμνάζον νερό- έχουν σχέση με την έντονη οικοδομική δραστηριότητα που παρατηρείται στην περιοχή για την κατασκευή παραθεριστικών κατοικιών. Επειτα από επίσκεψη ερευνητή του WWF Ελλάδος στην περιοχή, στο πλαίσιο του προγράμματος για τους νησιωτικούς υγροτόπους, διαπιστώθηκαν μια σειρά ενέργειες που υποβαθμίζουν το περιβάλλον, όπως παράνομοι δρόμοι μέσα στον υγρότοπο, κατασκευές, καταπατήσεις, κατασκευές τοίχων, μπαζώματα κ.ά. Ως σήμερα οι αρμόδιες αρχές δεν έχουν προχωρήσει στην αποκατάσταση των υποβαθμισμένων τμημάτων του υγροτόπου. Ο υγρότοπος της Πούντας που περιβάλλεται από μεσογειακές και θερμοατλαντικές αλόφιλες λόχμες είναι μια κλειστή λιμνοθάλασσα, έχει χαρακτηριστεί ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας και αποτελεί οικότοπο προτεραιότητας για την Ευρωπαϊκή Ενωση. ΙΟΣ
Παππάς χωρίς… έλος

Το προ διετίας παρθένο έλος Παππά στην Ιο έχει αλλάξει όψη σήμερα. Το τοπίο έχει αλλοιωθεί από περιφράξεις στην πλαγιά και ο δρόμος τέμνει τον υγρότοπο

Το έλος Παππά, όταν καταγράφηκε για πρώτη φορά το 2006 στο πλαίσιο του Προγράμματος Καταγραφής των Υγροτόπων του Αιγαίου, ήταν μια σχετικά παρθένα περιοχή, με τυπική υγροτοπική βλάστηση και παρουσία νερού όλο τον χρόνο. Τον Ιούνιο του 2008 έγινε επανάληψη της καταγραφής από ερευνητή του WWF Ελλάδος και διαπιστώθηκαν μια σειρά από παρεμβάσεις που αλλοιώνουν σημαντικά τη φυσιογνωμία της περιοχής όπως:

* Περίφραξη της πλαγιάς με ξερολιθιά σε μεγάλο μήκος και με ύψος μεγαλύτερο του ενός μέτρου σε μεγάλη έκταση και αποκλεισμός της παραλίας από την ενδοχώρα. * Κατασκευή δρόμου που καταλήγει στην παραλία και τέμνει τον υγρότοπο λίγο πριν από την εκβολή του.

* Εγκιβωτισμός του ρέματος. * Εκχέρσωση μέρους της φυσικής υγροτοπικής βλάστησης και μεγάλου τμήματος της νότιας πλαγιάς από τη φυσική μακκία και τα φρύγανα και αντικατάστασή τους με κυπαρίσσια, πλατάνια και φοινικοειδή σε γραμμικούς σχηματισμούς.

* Αντληση του γλυκού νερού από το ρέμα για τα φυτά.

Επιπλέον, πρόσφατη έκθεση αυτοψίας από το Πολεοδομικό Γραφείο Κυκλάδων (έκθεση αυτοψίας 36/08) πιστοποιεί μια σειρά από παραβάσεις πολεοδομικής νομοθεσίας. Το έλος Παππά έχει χαρακτηριστεί ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας. Ενέργειες όπως αυτές που καταγράφηκαν απαγορεύονται από τη σχετική εθνική και κοινοτική νομοθεσία.

ΛΗΜΝΟΣ
Σκουπίδια και πουλιά

Στους βάλτους της Κοντιάς, ενός από τους σημαντικότερους υγροβιότοπους της Λήμνου, δίπλα στα μπάζα κολυμπούν τα φοινικόπτερα

Η συστηματική απόρριψη στερεών αποβλήτων (οικιακών απορριμμάτων ή απορριμμάτων μεγάλου όγκου, αδρανών υλικών, ηλεκτρονικού/ ηλεκτρικού εξοπλισμού, νεκρών ζώων, αυτοκινήτων, κ.ά.) υποβαθμίζει υγροτόπους του νησιού, όπως τις περιοχές «Αλυκή», «Ασπρολίμνη», «Κοντιά» και «Χορταρόλιμνη». Η Λήμνος θεωρείται το σημαντικότερο νησί όσον αφορά τους υγροτόπους στο Αιγαίο. Το φυσικό περιβάλλον της περιλαμβάνει υγροτόπους, ιδιαίτερα μεγάλους σε έκταση, με βιολογικό πλούτο, οι οποίοι βρίσκονται σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης.

Καρέκλες, λάστιχα, σαγιονάρες και άλλα υλικά αποτελούν πλέον τα… ενδημικά είδη της Ασπρολίμνης στη Λήμνο

Παρ΄ ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου και της Λήμνου διαβεβαιώνουν ότι η δομή και η οργάνωση του συστήματος διαχείρισης στερεών αποβλήτων της Λήμνου έχει αναπτυχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, δεν προχωρά η απομάκρυνση των απορριμμάτων και η αποκατάσταση της περιοχής από τους αρμόδιους φορείς.

Το πρόβλημα, σύμφωνα με τον κ. Χασιώτη, εντοπίζεται στο πώς θα οργανωθεί η αποκομιδή των απορριμμάτων και θα προχωρήσει η αποκατάσταση των περιοχών. Πρέπει δηλαδή να επιλυθούν συγκεκριμένα ζητήματα όπως είναι οι αρμοδιότητες των υπηρεσιών, καθώς και οι ελλείψεις ειδικών χώρων (π.χ. Χώροι Υγειονομικής Ταφής αδρανών), συστήματος συντονισμού για τη μεταφορά του υλικού (αποκομιδή και μεταφορά σε εργοστάσια ανακύκλωσης ηλεκτρονικών/ ηλεκτρικών αποβλήτων), σχετικών μελετών, κτλ.

ΚΡΗΤΗ
Υποβάθμιση του Αλμυρού
Η συστηματική υποβάθμιση του σημαντικού υγρότοπου του Αλμυρού, κοντά στο Ηράκλειο της Κρήτης, συνεχίζεται με μπαζώματα, επιχωματώσεις για επέκταση καλλιεργειών και δόμηση κατοικιών, αθλητικών κέντρων και ξενοδοχείων σε όλη την περιοχή.

Και αυτό παρ΄ ότι πρόκειται για μια υφάλμυρη πηγή η οποία σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες μπορεί να δώσει λύση στο υδατικό πρόβλημα του Ηρακλείου. Για μια μικρή χειμερινή περίοδο παρέχει ποσότητες γλυκού νερού κατάλληλου για ανθρώπινη κατανάλωση, μεγαλύτερες ακόμη και από τις συνολικές ανάγκες του Ηρακλείου, εγγυημένες στα τέσσερα από τα πέντε χρόνια.

ΛΕΣΒΟΣ
Μπαζώματα και ρύπανση στο έλος Ντίπι

Το έλος Ντίπι-Λάρσος στο έλεος της ρύπανσης από δραστηριότητες όπως η επεξεργασία μπετόν και οι καλλιέργειες

Μπαζώματα και ρύπανση από παρακείμενες δραστηριότητες (επεξεργασία μπετόν, καλλιέργειες, κτλ.) απειλούν το έλος «Ντίπι-Λάρσος» στη Λέσβο. Πέρα από τη σύγχυση των αρμοδιοτήτων και την καθυστέρηση ανταπόκρισης των υπηρεσιών, ένας από τους βασικούς λόγους ελλιπούς προστασίας της περιοχής είναι και η μη ολοκλήρωση της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης.

Το πρώτο σχέδιο της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης παρουσιάστηκε το 1997, αλλά εξαιτίας της έντονης αντίδρασης των κατοίκων πάγωσε και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, παρ΄ ότι κοινοτικά κονδύλια δεσμεύτηκαν για τον σκοπό αυτό.

Ο κόλπος της Γέρας, το έλος Ντίπι και η Χαραμίδα περιλαμβάνονται στις ζώνες ειδικής προστασίας της ορνιθοπανίδας για την ελλιπή προστασία των οποίων καταδικάστηκε η Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το 2004 και στις 15.10.2008 παραπέμφθηκε ξανά για μη συμμόρφωση.