Η ΑΝΤΙΛΗΨΗ της Ιστορίας, σύμβολο του χάσματος που χωρίζει την Ουκρανία από τη Ρωσία, έχει αναδειχθεί ένα ακόμη θέμα που προκαλεί τριβές μεταξύ Κιέβου και Μόσχας. Ο ουκρανός πρόεδρος Βίκτορ Γιουστσένκο, που επιθυμεί να διακόψει κάθε σχέση με την επίσημη σοβιετική ιστοριογραφία, όρισε το 2008 ως έτος μνήμης του λιμού του 1932-33 που προκάλεσε 5-6 εκατ. νεκρούς (αριθμός για τον οποίο συμφωνούν οι περισσότεροι ιστορικοί), δηλαδή το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Ουκρανίας. Το 1932, δύο χρόνια μετά την κολεκτιβοποίηση, η ουκρανική επαρχία γέμισε στρατιώτες και μέλη της ΟGΡΟu (προδρόμου της ΚGΒ) που ήταν επιφορτισμένοι με την κατάσχεση οτιδήποτε τρωγόταν. Χωρίς φαγώσιμα και εξαντλημένοι από τους φόρους και τις επιτάξεις, οι αγρότες πέθαιναν μαζικά.

Από τη Δυτική Ουκρανία ως το Καζαχστάν, περνώντας από τον Βόλγα και το Κουμπάν (Ρωσία), εκατομμύρια άτομα ήταν πιασμένα στη φάκα. Ο ιταλός πρόξενος του Χαρκόφ έγραψε: «Υπάρχει ιατρικό προσωπικό που κάνει την “επιλογή”. Οσοι δεν έχουν ακόμη πρηστεί και έχουν μια πιθανότητα να ανακάμψουν κατευθύνονται προς παραπήγματα όπου,πάνω στ΄ άχυρα,χαροπαλεύουν 8.000 ψυχές,κυρίως παιδιά.Οσοι έχουν πρησμένη κοιλιά μεταφέρονται με ένα τρένο εμπορευμάτων στην εξοχή και εγκαταλείπονται σε απόσταση 50-60 χλμ.από την πόλη,για να πεθάνουν χωρίς να τους βλέπουμε».

Σύμφωνα με τις αρχές του Κιέβου, πρόκειται για «γενοκτονία», μια εσκεμμένη πράξη του σταλινικού συστήματος εναντίον των ουκρανών αγροτών. Λάθος, απαντάει η Μόσχα, διότι αποδεκατίστηκαν και εκατομμύρια ρώσοι χωρικοί από τον Βόλγα και το Κουμπάν (τους σιτοβολώνες της Ρωσίας). Στις 2 Απριλίου 2008 ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν εξέφρασε την οργή του για το θέμα. Την ίδια ημέρα η Δούμα δήλωσε ότι ο λιμός δεν μπορεί να αποτελεί αντικείμενο «πολιτικού καιροσκοπισμού» : «Οι λαοί της ΕΣΣΔ πλήρωσαν σημαντικό τίμημα για την οικονομική πρόοδο που επιτεύχθηκε εκείνη την εποχή».

Στο Κίεβο εξετάζουν εξονυχιστικά τη σταλινική περίοδο, στη Μόσχα την ευτελίζουν. Στο νέο βιβλίο Ιστορίας για μαθητές λυκείου και καθηγητές, που έχει την υποστήριξη του Κρεμλίνου, οι εκκαθαρίσεις του 1937, οι απελάσεις και τα γκουλάγκ περιγράφονται σαν ένας επώδυνος αλλά αναγκαίος σταθμός στον δρόμο προς την πρόοδο. Σύμφωνα με τους συγγραφείς του βιβλίου, οι «μεταρρυθμίσεις» που επέτυχε ο Στάλιν «από επάνω προς τα κάτω» είναι παραπλήσιες με εκείνες του Μεγάλου Πέτρου.