Από την επομένη των τελευταίων εκλογών και με βάση τις δημοσκοπήσεις πολλοί προβλέπουν το τέλος του «Δικομματισμού». Κάποιοι τον «ξορκίζουν» και καθημερινά διατυπώνονται σενάρια για τη «διαδοχή» του… με αποκλεισμό των συνεργα
σιών! Ο «Δικομματισμός», στον οποίο οφείλουμε την πολιτική σταθερότητα για 34 χρόνια- τη μακροβιότερη του κοινοβουλευτισμού από το 1844-,
έχει τη «δική του ιστορία». Η αφήγηση και η υπενθύμιση αυτής της ιστορίας με το ανάγνωσμα που δημοσιεύει «Το Βήμα» και το οποίο θα συνεχισθεί και τις επόμενες ημέρες προσφέρουν μιαν άλλη οπτική των πολιτικών εξελίξεων.

Σε κοινή τους διακήρυξη Παπανδρέου και Τσουδερός τονίζουν ότι ο Συναγερμός είναι «η κοινοβουλευτική και δημοκρατική οργάνωσις με σαφώς καθορισμένας απόψεις υπέρ του Ελληνικού Λαού εν τω συνόλω του»

Ηαρχή του τέλους της τελευταίας κυβέρνησης του Κέντρου άρχισε να γράφεται με την αρρώστια του Πλαστήρα. Στις 10 Μαρτίου 1952 ιατρικό ανακοινωθέν αναφέρει ότι «τα ημιπληγικά φαινόμενα του αριστερού ημιμορίου του σώματος εμφανίζονται καταφανώς εγκατεστημένα». Τα καθήκοντα του πρωθυπουργού ανατίθενται στον αντιπρόεδρο Βενιζέλο. Η συνεχής όμως επιδείνωση της υγείας του Πλαστήρα και η εμμονή του να διατηρεί το αξίωμα του πρωθυπουργού, η επιδείνωση της οικονομίας που προκαλεί συνεχείς απεργίες και οι πιέσεις των Αμερικανών για ψήφιση νέου εκλογικού νόμου για την καθιέρωση του πλειοψηφικού και προσφυγή σε εκλογές «σφίγγουν τη θηλιά» στον λαιμό της κυβέρνησης. Μέσα σε όλα αυτά αποχωρεί από την ΕΠΕΚ ο βουλευτής Καβάλας Κ. Βενέτης. Η κυβέρνηση μένει με την πλειοψηφία ενός βουλευτή. Αρχίζουν νέες κινήσεις για μεταβατική κυβέρνηση με πρόεδρο τον γνωστό οικονομολόγο Κυριάκο Βαρβαρέσο. Ο Βενιζέλος αποδέχεται την πρόταση. Ακόμη και ο Γ. Καρτάλης συμφωνεί εάν θα έχει τη στήριξη και των τριών κομμάτων. Πίστευε ότι μια κυβέρνηση ευρείας αποδοχής μπορούσε να λάβει ριζικά μέτρα για την ανάκαμψη της οικονομίας και την αναπροσαρμογή της δραχμής. Ο μόνος που διαφωνεί είναι ο Παπάγος. Εχει σαφή μηνύματα ότι έρχεται η σειρά του. Με τα Ανάκτορα έχουν βελτιωθεί οι σχέσεις και οι Αμερικανοί έχουν πείσει τον Πλαστήρα να υιοθετήσει το πλειοψηφικό.

Η ισχυροποίηση της κίνησης Παπάγου προκαλεί ρήγματα στο Κέντρο. Αρχίζουν οι «διαρροές» και οι προσχωρήσεις στον Συναγερμό. Πρώτος ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο οποίος είχε μείνει εκτός Βουλής, θα «κλείσει συμφωνία» για υποψηφιότητα στην Αχαΐα. Ο Γ. Παπανδρέου, μετά τη συμφωνία με τον Παπάγο, στρέφεται εναντίον των πρώην «συμμάχων». Ζητεί παραίτηση της κυβέρνησης, υπηρεσιακή κυβέρνηση και εκλογές. Θα ακολουθήσει ο Εμμ. Τσουδερός, συνιδρυτής με τον Πλαστήρα της ΕΠΕΚ, ο οποίος επίσης δεν είχε εκλεγεί το 1951.

Εν τω μεταξύ η κυβέρνηση χάνει την πλειοψηφία μετά την αποχώρηση του Φιλελεύθερου βουλευτή Κοζάνης Μανέντη. Τον ακολουθούν δύο ακόμη βουλευτές των Φιλελευθέρων, οι Στ. Χούτας και Δ. Ιωάννου, καταγγέλλοντας την κυβέρνηση ότι ακολουθεί «την πολιτική των αριστερών της ΕΠΕΚ». Σχεδόν ταυτόχρονα προσχωρούν στην ΕΠΕΚ οι βουλευτές της ΕΔΑ Μιχ. Κύρκος και Λεωνίδας Καραμαούνας. Ο Πιουριφόι όμως αποφαίνεται ότι οι δύο αυτοί βουλευτές «ανήκουν εις την αντιπολίτευσιν, διότι εξελέγησαν με κομμουνιστικάς ψήφους»!

Θα προχωρήσει και στα σενάρια της επόμενης μέρας. Σε συνέντευξή του στο «Βήμα» και στην ερώτηση αν θα συνεχίσει τις προσπάθειες για τριμερή κυβέρνηση, απαντά: «Το ζήτημα τούτο θεωρείται κεκλεισμένον. Νομίζω, όμως, ότι θα πρέπει να διευκρινισθή το ταχύτερον δυνατόν ένα άλλο ζήτημα, δηλαδή ποιον θέλει ο Ελληνικός Λαός ως κυβερνήτην: τον στρατάρχην Παπάγον ή τον στρατηγόν Πλαστήραν; Τούτο θα πρέπει να διευκρινισθή το ταχύτερον διά της προσφυγής εις εκλογάς με πλειοψηφικόν σύστημα. Η εφετινή βοήθεια θα επαρκέση διά τας ανάγκας της χώρας εάν ευρεθή εις την αρχήν ισχυρά κυβέρνησις».

Οι παρεμβάσεις των Αμερικανών είναι η μία πλευρά. Η άλλη είναι η επιδείνωση της υγείας του Πλαστήρα και η ανικανότητα των στελεχών να διατηρήσουν την ενότητα της ΕΠΕΚ και η αφέλεια του στρατηγού, που πίστευε ότι με το πλειοψηφικό θα σάρωνε στις εκλογές! Το βράδυ της 22ας Αυγούστου γίνεται ψηφοφορία στη Βουλή ύστερα από πρόταση μομφής του Συναγερμού. Η κυβέρνηση Πλαστήρα επιβιώνει με 127 ψήφους έναντι 118. Εχει χάσει όμως την πλειοψηφία. Εμφανή και τα σημεία αποδιοργάνωσης και διάλυσης…

Η εμμονή των Αμερικανών στην αντιπληθωριστική πολιτική, που έχει προκαλέσει κοινωνική αναστάτωση, οδηγεί τον Γ. Καρτάλη σε παραίτηση. Ο Πλαστήρας προτείνει το υπουργείο Συντονισμού στον Ι. Ζίγδη- ήταν υπουργός Βιομηχανίας. Ο Ζίγδης του απαντά: «Οχι τώρα που βρισκόμαστε στη μέση του ποταμού».

Τα Ανάκτορα και οι Αμερικανοί έχουν ορίσει το τέλος της κυβέρνησης Πλαστήρα μετά την ψήφιση του πλειοψηφικού. Και ενώ ο πρωθυπουργός απευθύνει έκκληση στις φιλικές εφημερίδες να σταματήσουν τις επιθέσεις κατά του Πιουριφόι, τα Ανάκτορα τον αγνοούν και αλληλογραφούν με τον Βενιζέλο! Σε επιστολή με ημερομηνία 30 Αυγούστου και υπογραφή του Γ. Βεντήρη, διευθυντή του Πολιτικού Γραφείου του βασιλιά, η Α.Μ. ζητεί από τον Βενιζέλο, μετά την ψήφιση του εκλογικού νόμου, «να θέση τέρμα εις την περίοδον της κρίσεως, ήτις υφίσταται μετά την αποσκίρτησιν των Φιλελευθέρων βουλευτών»! Φθάνουμε τον Οκτώβριο και ένα «επεισόδιο»- ανάλογο με εκείνο των Ιουλιανών όταν ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος αρνήθηκε να ορκίσει τον Γ. Παπανδρέου υπουργό Εθνικής Αμυνας- θα οδηγήσει την κυβέρνηση σε παραίτηση και σε νέες εκλογές. Ο βασιλιάς αρνείται να ορκίσει τον Σάββα Παπαπολίτη υπουργό Παιδείας! Στις 10 Οκτωβρίου διαλύεται η Βουλή, προκηρύσσονται εκλογές για τις 16 Νοεμβρίου και ορκίζεται υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Δ. Κιουσόπουλο.

Μετά την προκήρυξη των εκλογών, τον δρόμο που είχαν χαράξει ο Παπανδρέου και ο Τσουδερός ακολουθούν 24 πρώην υπουργοί και στελέχη του Κέντρου, κυρίως των Φιλελευθέρων. Σε κοινή διακήρυξή τους τονίζουν ότι η χώρα χρειάζεται ισχυρή κυβέρνηση και ότι ο Συναγερμός είναι «η κοινοβουλευτική και δημοκρατική οργάνωσις με σαφώς καθορισμένας απόψεις υπέρ του Ελληνικού Λαού εν τω συνόλω του και με ευρείαν κοινωνικήν πολιτικήν υπέρ των καθέκαστα εργαζομένων τάξεων εις όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας». Είναι σαφής η προσπάθειά τους να μην ταυτιστούν πολιτικά με τον Παπάγο και να δικαιολογήσουν την προσχώρησή τους στον Συναγερμό ως αναγκαιότητα για να αποκτήσει η χώρα ισχυρή κυβέρνηση για να προχωρήσει στην ανασυγκρότηση της οικονομίας και να αντιμετωπίσει τα οξύτατα κοινωνικά προβλήματα. Τους 24 ακολούθησαν και άλλα 11 λιγότερο γνωστά στελέχη του Κέντρου, γεγονός που αποδεικνύει ότι οι ομαδικές αυτές προσχωρήσεις στον Συναγερμό δεν υπέκρυπταν προσωπικές φιλοδοξίες. Οι παρεμβάσεις των Αμερικανών ήσαν δημόσιες και απροκάλυπτες. Στην τριετία 1951-52 οι πολιτικές δυνάμεις του Κέντρου σπατάλησαν την πλειοψηφία της Βουλής σε άγονες και αντιπαραγωγικές προσωπικές, κυρίως, και πολιτικές διαφωνίες και δημόσιες αλληλοκατηγορίες και αντεγκλήσεις. Στα τρία αυτά χρόνια είχαμε έξι κυβερνήσεις! Τις εξής, κατά χρονολογική σειρά: – Σοφοκλή Βενιζέλου – Νικολάου Πλαστήρα – Σοφ. Βενιζέλου- Γ. Παπανδρέου – Σοφ. Βενιζέλου- Κ. ΤσαλδάρηΓ. Παπανδρέου – Σοφ. Βενιζέλου- Γ. Παπανδρέου – Ν. Πλαστήρα- Σοφ. Βενιζέλου Πλέον της κυβερνητικής αστάθειας και της πολιτικής αβεβαιότητας οι δυνάμεις του Κέντρου δεν μπόρεσαν να δώσουν και σαφές ιδεολογικό στίγμα. Ο μόνος που είχε σαφή και αμετακίνητη ιδεολογική στρατηγική ανάμεσα στη Δεξιά και στην Αριστερά ήταν ο Ν. Πλαστήρας. Και ήταν ο μόνος που πίστευε και προσπαθούσε να κάνει πράξη την πολιτική της λήθης και της ειρηνικής συμφιλίωσης. Ηταν σχεδόν και ο μόνος στόχος του ΚΚΕ. Οταν ορκίστηκε πρωθυπουργός, στις 15 Απριλίου 1950, το ΚΚΕ τον «στόλισε» με τους χαρακτηρισμούς «απατεώνα, ψευτοδημοκράτη, διάδοχο του Τσώρτσιλ» και στις εκλογές του 1952 τον πολέμησε με το «ιστορικό» σύνθημα «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος» για να «διευκολύνει» την πορεία του Παπάγου στην εξουσία…

Οι Σοφ. Βενιζέλος και Γ. Παπανδρέου «αλληθώριζαν» προς τα δεξιά. Δεν δίστασαν να «εξοβελίσουν» τον Πλαστήρα και να σχηματίσουν κυβέρνηση με τον αρχηγό του Λαϊκού Κόμματος Κ. Τσαλδάρη!