Η Ναόμι Κλάιν τα βάζει με τη ρύπανση και τους… οικολόγους

Το εξώφυλλο του νέου βιβλίου της Ναόμι Κλάιν με τίτλο «This Changes Everything: Capitalism vs The Climate» («Αυτό αλλάζει τα πάντα: Καπιταλισμός εναντίον κλίματος»)

Η διάσημη καναδή δημοσιογράφος Ναόμι Κλάιν είναι η αδιαμφισβήτητη σταρ της νέας αμερικανικής Αριστεράς. Η 44χρονη συγγραφέας, αρθρογράφος και ακτιβίστρια μόλις κυκλοφόρησε, την περασμένη Τρίτη, το νέο βιβλίο της με τίτλο «This Changes Everything: Capitalism vs The Climate» («Αυτό αλλάζει τα πάντα: Καπιταλισμός εναντίον κλίματος»), με το οποίο ελπίζει να συμβάλει στον προβληματισμό για τις ριζικές αλλαγές που θεωρεί απαραίτητες ώστε να αποφευχθεί μια διεθνής περιβαλλοντική καταστροφή και παράλληλα να αντιμετωπιστεί η αχαλίνωτη καπιταλιστική ανάπτυξη.

Η Κλάιν λέει, σε συνέντευξή της στον «Guardian», ότι όλοι αντιμετωπίζουμε την περιβαλλοντική κρίση με λανθασμένο τρόπο. «Το ζήτημα είναι ο καπιταλισμός και όχι ο άνθρακας, δηλαδή η ακραία εκδοχή του που καταλύει κάθε ρύθμιση από τη δεκαετία του ’80 και μετά και η οποία μάς έχει βάλει σε έναν δρόμο καταστροφής και αυξανόμενων ανισοτήτων» ισχυρίζεται.

Η Κλάιν έχει ήδη γράψει δύο μπεστ σέλερ, το «No Logo» (εκδόθηκε το 2000) για την εκμετάλλευση των ασιατών εργατών από τις πολυεθνικές φίρμες (και κατά προέκταση από τους καταναλωτές των προϊόντων αυτών), το οποίο έγινε η βίβλος των διαδηλωτών κατά της παγκοσμιοποίησης. Επτά χρόνια αργότερα, το 2007, έγραψε το πιο διάσημο και πολυδιαβσμένο ως τώρα έργο της, το περίφημο «Shock Doctrine» (στα ελληνικά με τίτλο «Το δόγμα του Σοκ»), για την «παρανοΐκή», όπως λέει, οικονομική Σχολή του Σικάγου υπό τον Μίλτον Φρίντμαν και για τα σαρωτικά μέτρα της αχαλίνωτης «ελεύθερης αγοράς» που επιβάλλονται με πρόσχημα πολέμους ή φυσικές καταστροφές, οδηγώντας στην εξαθλίωση ολόκληρα κράτη.

«Οδεύουμε προς την καταστροφή» λέει. Πριν από 25 χρόνια, όταν ο πρώτος περιβαλλοντικός επιστήμονας κλήθηκε να καταθέσει στο Κογκρέσο για την υπερθέρμανση του πλανήτη, ίσως υπήρχε ακόμη ο καιρός να διορθωθεί η κατάσταση. Αλλά οι κυβερνήσεις της εποχής πίστευαν ότι δεν έπρεπε να τεθούν περιορισμοί στη βιομηχανία.

Η απεσταλμένη της βρετανικής εφημερίδας συνάντησε την Κλάιν στο σπίτι της στο Τορόντο. Ο σύζυγός της, σκηνοθέτης Αβι Λιούις, γυρίζει μια συνοδευτική προς το βιβλίο ταινία που θα κυκλοφορήσει τον Ιανουάριο.

Η Κλάιν λέει ότι δεν πρόκειται να βγάλει τα πλαστικά ή τα ορυκτά καύσιμα από τη ζωή της. Ούτε να προσυπογράψει την άποψη ότι η κλιματική αλλαγή είναι το κορυφαίο ζήτημα όλων. «Οι οικολόγοι είναι καμιά φορά ανυπόφορα αυτάρεσκοι, λέγοντας ότι «Αυτό το ζήτημα ξεπερνά όλα τα άλλα» ή «Το ζήτημά σου δεν έχει σημασία διότι τίποτε δεν έχει σημασία αν ψηθεί η Γη»». Διευκρινίζει όμως ότι το βιβλίο της δεν απευθύνεται στους οικολόγους. «Γράφτηκε για τους ανθρώπους που δεν θα διάβαζαν ποτέ ένα βιβλίο για την κλιματική αλλαγή αλλά αγωνιούν για την οικονομική δικαιοσύνη».

Παραδέχεται ότι παρά τη φήμη της ως συγγραφέα πνευματώδους οικονομικής ανάλυσης και την κορυφαία ερευνητική ομάδα που διαθέτει, της πήρε τρία χρόνια για να γράψει το βιβλίο. Η ιδέα τής ήρθε το 2009, στη σύνοδο για το κλίμα στην Κοπεγχάγη –που έμεινε στη Ιστορία για την αποτυχία της διεθνούς διπλωματίας. Η Κλάιν πήγε στη σύνοδο με στόχο να γράψει για τη διαμάχη μεταξύ πλούσιων και φτωχών κρατών και για την ιστορική ευθύνη των ΗΠΑ και της Ευρώπης στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής.

«Εχουμε ανάγκη την ιδεολογική διαμάχη»

Κάποια στιγμή πίστεψε ότι η σύνοδος θα κατέληγε σε μια συμφωνία που θα αποζημίωνε την Αφρική και την Ασία για την αποικιοκρατία. Αλλά ήταν πλήρης αποτυχία. Οι ηγέτες της Αφρικής και των μικρών νησιωτικών κρατών του Νότιου Ειρηνικού, που εξαφανίζονται λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, επιθυμούσαν πιο επιθετική δράση για να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Αλλά οι ηγέτες των πλούσιων κρατών θεώρησαν ότι η πρόταση αυτή θα έπληττε τις επιχειρήσεις και την απέρριψαν.

Η Κλάιν γράφει επίσης στο βιβλίο ότι κάποια στιγμή συνειδητοποίησε πως τελικά ήθελε παιδιά, για τους αγώνες της στο «εργοστάσιο γονιμότητας», όπως το αποκαλεί, και για τις αποβολές προτού μείνει έγκυος. Ο γιος της, Τόμα, έγινε δύο ετών το καλοκαίρι. Το βιβλίο είναι αφιερωμένο σε αυτόν.

Λίγο προτού ολοκληρωθεί το βιβλίο η Κλάιν εγχειρίστηκε για καρκίνο του θυρεοειδούς. Δηλώνει ότι δεν πρόκειται να συζητήσει περαιτέρω το θέμα.

Πιστεύει ότι το χάσμα ανάμεσα στο 1% και στους υπόλοιπους και η αδυναμία των κυβερνήσεων να πάρουν τον έλεγχο αποτελούν συνέπειες του παγκόσμιου κεφαλαίου. Οτι οι περιβαλλοντικές οργανώσεις έχασαν χρόνο προσπαθώντας να πείσουν μεγάλες εταιρείες και δισεκατομμυριούχους να υιοθετήσουν περιβαλλοντικά μέτρα. Εν τω μεταξύ οι οικονομίες συνεχίζουν να ρυπαίνουν.

«Εχουμε ανάγκη την ιδεολογική διαμάχη. Σήμερα, για παράδειγμα, θεωρείται ακόμη πολιτικά ανήκουστη η εισαγωγή ποινικών μέτρων κατά όσων ρυπαίνουν –ειδικά στις ΗΠΑ». Σύμφωνα με την Κλάιν, οι οικολόγοι θα έπρεπε να είχαν κηρύξει τον πόλεμο στην ηθική του καπιταλισμού.