ΒΕΡΟΛΙΝΟ, ΙΟΥΝΙΟΣ Ως φίλαθλος είναι Γερμανός ως το μεδούλι. Ως φιλόσοφος όμως ο Γκύντερ Γκεμπάουερ είναι καθαρός Βραζιλιάνος. Τα γραπτά του καθηγητή Φιλοσοφίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου για τον αθλητισμό είναι σκέτη σάμπα και ρούμπα. Ακόμη περισσότερο μπρίο έχουν οι αναλύσεις του για το ποδόσφαιρο. Κανείς άλλος δεν περιγράφει τόσο ανάγλυφα τον έρωτα του ποδιού με την μπάλα. Και ουδείς έτερος επίσης ξέρει να φωτίζει τόσο καλά το μυστήριο της σχέσης τους: από τη μία την ακατανίκητη έλξη μεταξύ τους, από την άλλη τη ζήλια και τους καβγάδες τους, όπως αυτοί ξεσπούν την ώρα του παιχνιδιού, χωρίς να γίνονται βέβαια συνήθως αντιληπτοί από τους θεατές.
Για τους φιλάθλους όλα αυτά είναι φυσικά υψηλή φιλοσοφία ή, αν θέλετε, ψιλά γράμματα. Αυτοί ενδιαφέρονται πριν απ΄ όλα για φάσεις και γκολ, για παίκτες και προπονητές, με το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου μάλιστα να βρίσκεται σε εξέλιξη στη Νότια Αφρική. Αλλά και γι΄ αυτά έχει άποψη ο κ. Γκεμπάουερ. «Περιμένω πολλούς νεωτερισμούς από το Μουντιάλ 2010» λέει. «Οι περισσότεροι θα έρθουν από την Ισπανία, την Αργεντινή, αλλά κυρίως από τις χώρες της Αφρικής,όπως η Γκάνα». «Μια ιδέα γι΄ αυτό», προσθέτει, «έχουν πάρει ήδη οι ευρωπαίοι θεατές από τους 1.000 και πλέον αφρικανούς άσους που είναι διεσπαρμένοι στα πρωταθλήματα της Ευρώπης. Στη Νότια Αφρική όμως η δύναμη και η φαντασία τους θα είναι συμπυκνωμένες. Και εκεί θα φανεί οριστικά ότι το μελλοντικό προφίλ του ποδοσφαίρου θα είναι αφρικανικό».
Διανοούμενοι που ξινίζουν τα μούτρα τους όταν ακούνε για μπάλα, ξενοδοχεία, όπως το baxmax στο Βερολίνο, που προσφέρουν «ελεύθερες από ποδόσφαιρο ζώνες», επισκέψεις σε μουσεία και θέατρα; Οχι για τον μάγο της συγγραφικής ντρίμπλας. Ο κ. Γκεμπάουερ βρίσκεται ήδη στη Νότια Αφρική. «Θα δω όσο περισσότερα παιχνίδια γίνεται» λέει. «Κυρίως εκείνα της Εθνικής Γερμανίας».
Και τι θ΄ αφήσει πίσω του σε αυτό το διάστημα στη Γερμανία; Αυτά που συμβαίνουν συνήθως και σε άλλα Μουντιάλ: Το ποσοστό της σύλληψης παιδιών πέφτει, η κατανάλωση μπίρας ανεβαίνει, η διαφήμιση με το ποδόσφαιρο οργιάζει. Το οικονομικό αποτέλεσμα «καπελώνει» το αθλητικό. Και τι μας λέει ο φιλόσοφος γι΄ αυτό; «Από πρώτη ματιά, το ποδόσφαιρο αποτελεί οικονομικό νάνο. Ο τζίρος του δεν ξεπερνά εκείνον του κλάδου της επιπλοποιίας. Αν όμως συνυπολογίσει κανείς την επενέργεια της διαφήμισης, τότε ο νάνος μεταβάλλεται σε γίγαντα.Το κοινό αγοράζει οτιδήποτε του συνιστούν οι παίκτες» είναι η απάντησή του. «Οι επιχειρήσεις-κολοσσοί επενδύουν όλο και μεγαλύτερο μέρος των διαφημιστικών δαπανών τους σε τηλεοπτικές μεταδόσεις αγώνων».
Η διαφήμιση και ο επαγγελματισμός είναι οι δύο μεγάλες πηγές διαφθοράς στο σύγχρονο ποδόσφαιρο:
«Εχουμε να κάνουμε με τον συνδυασμό του υπερσύγχρονου καπιταλισμού με τον Μεσαίωνα» παρατηρεί. «Οι ΠΑΕ χρησιμοποιούν τις πιο εξελιγμένες μεθόδους μάρκετινγκ, ταυτόχρονα όμως πουλούν και αγοράζουν τους παί κτες σαν σκλάβους». «Το κράτος», προσθέτει, «ανέχεται τις πιο σκοτεινές συναλλαγές στο όνομα της κοινωνικής σημασίας του αθλήματος». Ο επαγγελματισμός έχει βέβαια και τα καλά του, αφού επιτρέπει τη συγκέντρωση των καλύτερων παικτών σε μια ομάδα και την ανάπτυξη νέων προπονητικών μεθόδων, καθώς και όλο πιο εξεζητημένων συστημάτων τακτικής. Ωστόσο η σχεδόν καθημερινή προσφορά αγώνων από τις επαγγελματικές συνομοσπονδίες βλάπτει, αφού οδηγεί στο πρόωρο «κάψιμο» των παικτών και στον κορεσμό. «Αν γιορτάζαμε κάθε βδομάδα Χριστούγεννα, θα χάναμε κάθε όρεξη γι΄ αυτά» τονίζει.
Το ποδόσφαιρο ως συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα. Ο αργεντινός δάσκαλος της μπάλας Σέζαρ Λουίς Μενότι – πρακτικός φιλόσοφος αυτός- το χωρίζει μάλιστα σε «αριστερό» και «δεξιό». «Το πρώτο, το επιθετικό», λέει, «διακρίνεται για τη γενναιοδωρία του, το δεύτερο,το αμυντικό,για την τσιγκουνιά του». Ο κ. Γκεμπάουερ συμφωνεί μόνο επί μέρους με αυτό: «Δεν υπάρχει τέτοια διάκριση» σημειώνει. «Γεγονός είναι όμως ότι οι αριστεροί προτιμούν το ανοιχτό, επιθετικό ποδόσφαιρο επειδή αυτό συμπίπτει με την αντίληψη της ανοιχτής κοινωνίας. Οι δεξιοί, αντίθετα, είναι πιο σφιχτοί,επειδή κοιτάζουν περισσότερο το αποτέλεσμα».
Το πραγματικό νόημα της μπάλας βρίσκεται βέβαια αλλού, το ζητούμενό της είναι άλλο. «Το ποδόσφαιρο πρέπει να ξαναφέρει την αγάπη στη ζωή μας,τον σεβασμό προς τον άνθρωπο» λέει ο κ. Μενότι. Αυτό το συνυπογράφει και με τα δύο χέρια ο κ. Γκεμπάουερ, που εδώ από Βραζιλιάνος γίνεται για λίγο Αργεντινός. «Ο αθλητισμός είναι η ουτοπία για μια καλύτερη ζωή» τονίζει. «Και η μπάλα είναι το πιο συναρπαστικό κομμάτι της».
ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΝΤΡΙΜΠΛΕΣ
Μπάλα,γένουςαρσενικού
«Το ποδόσφαιρο είναι πολιτιστικό αγαθό, δεν συγκρίνεται όμως με τα προϊόντα της υψηλής κουλτούρας. Και αυτό, πρώτον, επειδή ως πραγματικός και όχι απλώς συμβολικός αγώνας εμπεριέχει πάντα ένα κομμάτι βρισιάς και βίας· δεύτερον,επειδή είναι αντρικό άθλημα· τρίτον,επειδή περιορίζεται στη χρήση του ποδιού· τέταρτον, επειδή κάνει χρήση της ωμής βίας (που μετατρέπεται σε σωματική επιδεξιότητα) και, πέμπτον, επειδή είναι ομαδικό, αντιπροσωπευτικό άθλημα. Η μπάλα είναι “αντρίκειο” σπορ και πάντως όχι για αρσακειάδες. Στην ουσία πρόκειται για αντικουλτούρα,η οποία έχει όμως και αυτή θέση στον πολιτισμό μας».
Κόκκινη κάρτα στην «Βild»
«Η πρόσφατη καμπάνια κατά της Ελλάδας στο θέμα της βοήθειας από τα γερμανικά ταμπλόιντ,όπως η “Βild”,ήταν γεμάτη φάουλ.Οι κανόνες του fair play παραβιάστηκαν κατάφωρα. Και το χειρότερο;Η κυβέρνηση Μέρκελ ήταν ο χειρότερος δυνατός διαιτητής.Λυπάμαι πολύ γι΄ αυτό,όπως εξάλλου και πολλοί άλλοι Γερμανοί.Οι Ελληνες αξίζουν άλλη μεταχείριση.Οχι μόνο ως ευρωπαίοι εταίροι αλλά και ως εφευρέτες του αθλητισμού.Χώρια που δεν μπορεί να γράφει κανείς έτσι βλακωδώς για εκείνους που κέρδισαν το ποδοσφαιρικό Εuro 2004».
Η ζωή,ένας αγώνας ποδοσφαίρου
«Το ποδόσφαιρο αποτελεί τον καθρέφτη της κοινωνικής ζωής.Στο γήπεδο δεν γίνεται μόνο παιχνίδι αλλά και αγώνας για εξουσία και επιρροή, κέρδος και χασούρα, δύναμη και αδυναμία. Στα στάδια δημιουργούνται εθνικές ταυτότητες και θρησκευτικά υποκατάστατα.Στο γήπεδο και στις εξέδρες διοργανώνονται τελετουργίες προς τιμήν της ανδροπρέπειας και του ηρωισμού. Ο κώδικας του ποδοσφαίρου εμφανίζεται ως αντανάκλαση των κοινωνικών κανόνων που ακολουθούμε,αλλά και που παραβιάζουμε- επικυρώνοντας ταυτόχρονα την παραβίασή τους. Η μπάλα κρύβει και αποκαλύπτει όλα τα μυστικά της κουλτούρας μας».
