Βία, αίµα, καταστολή, αµέτρητες χιλιάδες νεκροί, αλλά και αλλαγή, ελπίδα και προσδοκίες: σε αυτές τις λέξεις θα µπορούσαν να συνοψιστούν τα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα που διαδραµατίζονται εδώ και έναν χρόνο στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, γνωστά µε τον όρο «Αραβική Ανοιξη».
«Ανοιξη» ή µάλλον χειµώνας: όλα ξεκίνησαν στις 17 ∆εκεµβρίου 2010, όταν ο Μοχάµεντ Μπουαζίζι, ένας 26χρονος πλανόδιος πωλητής φρούτων στην Τυνησία, αυτοπυρπολήθηκε στην πόλη Σίντι Μπουζίντ για «ασήµαντη» αφορµή – οι δηµοτικές αρχές κατέσχεσαν το καρότσι του. Θα του το επέστρεφαν µόνο αν πλήρωνε πρόστιµο τεσσάρων ευρώ – ένα ολόκληρο µεροκάµατο όταν οι δουλειές πήγαιναν καλά.
Η συσσωρευµένη δυσαρέσκεια της κοινωνίας περίµενε µόνο µία αφορµή για να ξεσπάσει. Ο επί 23 χρόνια δικτάτορας Ζίνε ελ Αµπιντίν Μπεν Αλί «έπεσε» και πολύ γρήγορα ένα τσουνάµι αντικαθεστωτικών διαδηλώσεων σάρωσε τον αραβικό κόσµο: Αίγυπτος, Λιβύη, Συρία, Υεµένη, Μπαχρέιν, Αλγερία, Ιορδανία, Μαρόκο είναι µόνο µερικές από τις χώρες που µπήκαν στον χορό της επανάστασης. Είναι απλοϊκή η σύγκριση µε τις επαναστάσεις στην Ανατολική Ευρώπη το 1989, µε τη διαδοχική πτώση των κοµµουνιστικών καθεστώτων και τον εκδηµοκρατισµό των κρατών-δορυφόρων της Σοβιετικής Ενωσης. Ούτε πρόκειται για ένα πρωτοφανές φαινόµενο στον αραβικό κόσµο: οι νέοι, δικτυωµένοι ακτιβιστές της αιγυπτιακής εξέγερσης, π.χ., θα µπορούσαν να θεωρηθούν η «µετενσάρκωση» των αραβικών εθνικιστικών δικτύων που διακήρυσσαν την απειθαρχία κατά των ευρωπαίων αποικιοκρατών στον Μεσοπόλεµο.
Υπάρχουν ξεχωριστά εθνικά χαρακτηριστικά στις επί µέρους εξεγέρσεις. Ενώ στην Τυνησία οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν από τις φτωχές αγροτικές περιοχές και εξαπλώθηκαν στην πρωτεύουσα συµπαρασύροντας το καταπιεσµένο εργατικό κίνηµα, στην Αίγυπτο η επανάσταση υπήρξε κατά κύριο λόγο υπόθεση των νέων, µορφωµένων κατοίκων των αστικών κέντρων που χρησιµοποίησαν τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στη Λιβύη η υποστηριζόµενη από τη ∆ύση εξέγερση ξεσκέπασε τις φυλετικές διαιρέσεις που ταλανίζουν τη χώρα εδώ και δεκαετίες.
Η «Αραβική Ανοιξη» µπορεί να οδήγησε στην ανατροπή ή στην αντικατάσταση τριών κυβερνήσεων (Τυνησία, Αίγυπτος, Λιβύη), ωστόσο η αλλαγή νοοτροπίας διακυβέρνησης µπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Οι εκλογές στην Αίγυπτο έχουν πνιγεί στο αίµα και η χούντα που διαδέχθηκε τον Χόσνι Μουµπάρακ δεν προωθεί την κοινωνική και πολιτική φιλελευθεροποίηση. Για αυτά ίσως χρειαστούν περισσότερες εποχές από µία Ανοιξη.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
