» Πρέπει να ενισχύσουμε το ενιαίο αμυντικό δόγμα «
Και η στρατιωτική προσέγγιση Ελλάδας – Τουρκίας είναι δυνατή. Το βεβαιώνει ο πλέον αρμόδιος ίσως έλληνας αξιωματούχος ο αρχηγός του ΓΕΕΘΑ στρατηγός Μανούσος Παραγιουδάκης. Σε συνέντευξή του στο «Βήμα» ο αρχηγός των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων για πρώτη φορά εκφράζει δημοσίως την προσδοκία του ότι θα υπάρξουν οι «κατάλληλες συνθήκες» και ότι με τον διάλογο για τα ΜΟΕ που διεξάγεται υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες θα δημιουργηθεί ένα «κλίμα εμπιστοσύνης» μεταξύ Αθήνας και Αγκύρας που «θα επιτρέψει στην Τουρκία να δει κάτω από διαφορετικό πρίσμα τις σχέσεις της με την Ελλάδα». Ο στρατηγός Παραγιουδάκης προειδοποιεί όμως ταυτοχρόνως ότι πέρασε ανεπιστρεπτί η εποχή της «διπλωματίας της κανονιοφόρου» και τονίζει ότι σήμερα είναι επιτακτική ανάγκη να αναπτυχθεί το δόγμα της «διακλαδικότητας». Ο αρχηγός του ΓΕΕΘΑ εξηγεί επίσης πώς, κατά τη γνώμη του, θα επιτευχθεί ένας «δίαυλος επικοινωνίας» με την Τουρκία, παρά τις συνεχιζόμενες προκλήσεις των Τούρκων στο Αιγαίο, αναφέρεται στις κινήσεις του «Πιρί Ρεΐς», βεβαιώνει ότι «δεν μειώνεται το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων» από τις περικοπές των στρατιωτικών δαπανών και μιλάει εν εκτάσει για τον «μετασχηματισμό των Ενόπλων Δυνάμεων».
Με τις προσπάθειες που γίνονται για προσέγγιση Αθήνας και Αγκυρας υπάρχει σε πολλούς η καχυποψία ότι το ενιαίο αμυντικό δόγμα πέρασε στις μη άμεσες προτεραιότητες της Ελλάδας. Καχυποψία η οποία εντείνεται καθώς ο κ. Ντενκτάς και η τουρκική στρατιωτική ηγεσία αυξάνουν τις απειλές τους, σε περίπτωση που η Κύπρος ενταχθεί στην ΕΕ. Εχει όντως εγκαταλειφθεί το δόγμα αυτό προς χάριν της ευρωπαϊκής προσέγγισης της Κύπρου ή ακόμη και της Τουρκίας;
«Από στρατιωτικής πλευράς το δόγμα είναι κατ’ αρχήν αποτρεπτικού χαρακτήρα και ισχυροποιεί τις συμβατικές υποχρεώσεις της Ελλάδας που απορρέουν από τη συνθήκη εγγύησης της Κυπριακής Δημοκρατίας του 1960 για την ασφάλεια και προστασία των νομίμων συμφερόντων του κυπριακού Ελληνισμού. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, από τη διακήρυξή του (Νοέμβριος 1993) και ως σήμερα έχει υλοποιηθεί σειρά ενεργειών-δραστηριοτήτων για την επαύξηση των δυνατοτήτων αντιμετώπισης οποιασδήποτε απειλής. Οι απειλές αυτές όχι μόνο δεν μας αφήνουν περιθώριο να εγκαταλείψουμε το ενιαίο αμυντικό δόγμα αλλά μας υποχρεώνουν να το ενισχύουμε με κάθε τρόπο. Σε αυτή την κατεύθυνση κινούμεθα. Οι προσπάθειες που γίνονται από την Ελλάδα για προσέγγιση με την Τουρκία δεν νομίζω ότι επηρεάζουν την αμυντική πολιτική μας. Οπως επανειλημμένα έχουν τονίσει τόσο ο Πρωθυπουργός της χώρας όσο και ο υπουργός Αμυνας, το ενιαίο αμυντικό δόγμα παραμένει πάντα στις άμεσες προτεραιότητές μας. Επομένως, το ενιαίο αμυντικό δόγμα όχι μόνο δεν έχει εγκαταλειφθεί, αλλά ισχύει και, όπως γνωρίζετε, δοκιμάζεται και εφαρμόζεται με αριθμό ασκήσεων κάθε χρόνο».
Τους τελευταίους μήνες δεν υπήρξε καμία πρόοδος στα στρατιωτικά ΜΟΕ. Η Αγκυρα επιμένει σε απαράδεκτες για οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση αξιώσεις (λ.χ. στην αποστρατοποίηση των νησιών ή του FIR Αθηνών, στον αφοπλισμό αεροσκαφών κτλ.), ενώ η Αθήνα για να σώσει απλώς τον «διάλογο» υπέβαλε 12 προτάσεις δευτερευούσης σημασίας, όπως τη συνεργασία στρατιωτικών νοσοκομείων των δύο χωρών κ.ά. Νομίζετε ότι είναι εφικτή ή ευκταία μια ελληνοτουρκική στρατιωτική προσέγγιση και αν ναι υπό ποιους όρους;
«Το θέμα κατ’ αρχήν δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητές μου ως αργηγού του ΓΕΕΘΑ. Αλλά αφού θέτετε το ερώτημα μπορώ να σας εκθέσω ορισμένες σκέψεις. Ως γνωστόν η διαδικασία που ακολουθείται είναι χρονοβόρα, επομένως δεν αναμενόταν ουσιαστική πρόοδος σε σύντομο χρονικό διάστημα. Εχει αποκατασταθεί ένας δίαυλος επικοινωνίας στο επίπεδο μονίμων αντιπροσώπων στο ΝΑΤΟ υπό την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ λόρδου Ρόμπερτσον και παράλληλα με τα ήδη συζητούμενα μέτρα, τα οποία ως γνωστόν είναι δύσκολα, πολύπλοκα και ευαίσθητα, η Ελλάδα (σε συνεργασία ΥΠΕΘΑ-ΥΠΕΞ) πρότεινε αριθμό μέτρων τα οποία δεν είναι καθόλου δευτερεύουσας σημασίας. Για παράδειγμα, σας αναφέρω την παράταση του μορατόριουμ (από το Μνημόνιο Παπούλια-Γιλμάζ του 1988), την κατάργηση απαγορευμένων περιοχών στο Αιγαίο, την αναλογική σχέση μεταξύ δεσμευμένων – ενεργοποιούμενων περιοχών ασκήσεων κ.ά. Ολα αυτά είναι ουσιαστικά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Μέσα από αυτά τα μέτρα, αλλά και από άλλα που προτάθηκαν, πιστεύω ότι θα δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες και θα αποκατασταθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης το οποίο θα επιτρέψει στην Τουρκία να δει κάτω από διαφορετικό πρίσμα τις σχέσεις της με την Ελλάδα».
Τουρκικά αεροσκάφη εξακολουθούν να παραβιάζουν συνεχώς τον εθνικό εναέριο χώρο Ελλάδας και Κύπρου. Το «Πιρί Ρεΐς», παρά τις διαβεβαιώσεις του κ. Τζεμ, βγήκε τελικά στο Αιγαίο και όχι βεβαίως για να «κάνει απλώς βόλτες στα τουρκικά λιμάνια». Πώς μπορεί να αναχαιτιστεί η τουρκική επιθετικότητα; Η απόκρυψη τέτοιων ειδήσεων από τις υπηρεσίες ενημέρωσης των Ενόπλων Δυνάμεων νομίζετε ότι συνεισφέρουν στην επίτευξη «καλού κλίματος» ανάμεσα στις δύο χώρες;
«Είναι γεγονός ότι οι παραβάσεις των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας (ΚΕΚ) στο FIR Αθηνών και Λευκωσίας και οι παραβιάσεις του ΕΕΧ Ελλάδας και Κύπρου συνεχίζονται με μικρές μειώσεις τον τελευταίο καιρό στο FIR Αθηνών. Είναι γνωστό ότι η τουρκική πολεμική αεροπορία χρησιμοποιείται ανάλογα με τα μηνύματα που θέλει κάθε φορά να δώσει η Αγκυρα. Αυτό που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι έχουν ελαχιστοποιηθεί οι επικίνδυνες σκληρές εμπλοκές. Οσον αφορά το «Πιρί Ρεΐς», αυτό βγήκε από τον κόλπο της Σμύρνης στις 7 Ιουλίου 2001 και κινήθηκε προς νότο και κατόπιν ανατολικά της Ρόδου εκτός Αιγαίου, προς τη θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρέττας για εκτέλεση «επιστημονικών ερευνών». Μέχρι στιγμής δεν διαπιστώθηκε ότι οι κινήσεις του θίγουν κυριαρχικά μας δικαιώματα. Το ερώτημά σας για το πώς θα αντιμετωπισθεί η τουρκική επιθετικότητα δεν μπορεί να απαντηθεί, νομίζω, με απαρίθμηση μέτρων. Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα επιδιώκει την ειρηνική συνύπαρξη με τη γείτονα. Παράλληλα, βελτιώνει στρατιωτικά την αποτρεπτική της ικανότητα, με τους υπερσύγχρονους εξοπλισμούς, την αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ) και την Αμυντική Στρατιωτική Αναθεώρηση (ΑΣΑ).
Οσον αφορά την απόκρυψη τέτοιων ειδήσεων από τις υπηρεσίες ενημέρωσης των ΕΔ, δεν νομίζω ότι επιχειρείται κάτι τέτοιο. Η ενημέρωση είναι πλήρης, λαμβάνοντας όμως υπόψη πάντα και την εθνική ασφάλεια».
Η διακλαδικότητα που επιχειρήθηκε στις Ενοπλες Δυνάμεις αυξάνει την επιχειρησιακή ετοιμότητα και το αξιόμαχό τους, σύμφωνα με τις σύγχρονες μεθόδους άμυνας ή ακόμη με τις διεθνείς στρατιωτικές υποχρεώσεις της χώρας;
«Η διακλαδικότητα που επιχειρείται στις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις με την Αμυντική Στρατηγική Αναθεώρηση (ΑΣΑ) αυξάνει σημαντικά την επιχειρησιακή ετοιμότητα και το αξιόμαχο των ελληνικών ΕΔ και στηρίζεται τόσο στις σύγχρονες μεθόδους άμυνας όσο και στις ανάγκες συμμετοχής της χώρας μας σε στρατιωτικές υποχρεώσεις στα πλαίσια των δραστηριοτήτων διεθνών οργανισμών, όπως των ΟΗΕ, ΟΑΣΕ, ΝΑΤΟ και ΕΕ. Αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των απειλών και στην ενίσχυση της ασφάλειας της χώρας, καθώς επίσης και στη διαμόρφωση, στην προετοιμασία και στον μετασχηματισμό των ΕΔ με τη χρησιμοποίηση της νέας τεχνολογίας, της συνεργασίας των κλάδων και τη χρήση νέων στρατηγικών-επιχειρησιακών δογμάτων.
Η αντίληψη των διακλαδικών επιχειρήσεων αποκτά ιδιαίτερη σημασία για ιδιόμορφο επιχειρησιακό περιβάλλον, όπως αυτό της Ελλάδας (χερσαίος, θαλάσσιος, νησιωτικός χώρος), όπου είναι απαραίτητη η ταυτόχρονη χρήση ή ο συνδυασμός μονάδων όλων των κλάδων υπό την διοίκηση διακλαδικού διοικητή. Οι σύγχρονες μέθοδοι άμυνας απαιτούν τη δημιουργία διακλαδικών σχηματισμών και επιτελείων που θα ανταποκρίνονται πλήρως στις απαιτήσεις του σύγχρονου θεάτρου επιχειρήσεων. Τέλος, η συμμετοχή της χώρας μας σε αποστολές διεθνών οργανισμών αποτελεί μια συνεχή δοκιμασία εξέτασης δυνατοτήτων και ικανοτήτων των ελληνικών ΕΔ και η εμπειρία που αποκτάται αυξάνει σημαντικά την ετοιμότητα και την αποτελεσματικότητά τους.
Με την ευκαιρία πρέπει να σας πω ότι η κυβέρνηση και ο υπουργός Εθνικής Αμυνας δίδουν ιδιαίτερη σημασία στο θέμα της διακλαδικότητας και στην προώθηση γενικά της ΑΣΑ, δίδοντας οδηγίες και κατευθύνσεις και θεσπίζοντας σειρά μέτρων (πρόσφατη απόφαση ΚΥΣΕΑ). Το ΓΕΕΘΑ, τα Γενικά Επιτελεία και το ΕΠΥΕΘΑ εργάζονται εντατικά στην κατεύθυνση αυτή, προκειμένου να υλοποιήσουν το ταχύτερο δυνατό το δόγμα «ισχυρές και ευέλικτες Ενοπλες Δυνάμεις σε έναν σύγχρονο κόσμο»».
Δεν πλήττεται το αξιόμαχο των ενόπλων δυνάμεων
Η κυβερνητική απόφαση για περικοπή των στρατιωτικών δαπανών νομίζετε ότι θα επηρεάσει το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων, τη στιγμή μάλιστα που ήδη έχουν αποσυρθεί πολλά αεροσκάφη λόγω παλαιότητας και ορισμένα άλλα ετοιμάζονται για προσωρινή απόσυρση για να εκσυγχρονιστούν; Δεν είστε και εσείς υπέρ του δόγματος ότι η Πολεμική Αεροπορία μιας χώρας μπορεί να συνεισφέρει στην εξωτερική πολιτική της;
«Πιστεύω ότι το θέμα της περικοπής των στρατιωτικών δαπανών και οι τυχόν αρνητικές επιπτώσεις τους έχει διεξοδικά απαντηθεί από τον υπουργό στις σχετικές δηλώσεις του οποίου και σας παραπέμπω. Σαφώς το αξιόμαχο των ΕΔ δεν επηρεάζεται από τα παραπάνω. Αλλωστε, τα πρωτοφανή για τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις δύο ΕΜΠΑΕ 1996-2000 και 2001-2005, συνολικού ύψους 8 τρισ. δρχ., φέρνουν τις ΕΔ στο επίπεδο των πλέον σύγχρονων στρατών. Ειδικότερα, σχετικά με τις αποσύρσεις πολλών αεροσκαφών λόγω παλαιότητας ή εκσυγχρονισμού τους, όπως αναφέρετε, είναι μια συνήθης διαδικασία που συμβαίνει σε όλες τις ΕΔ, σε παγκόσμια κλίμακα. Οσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, θα ήθελα να επισημάνω ότι σήμερα δεν μπορεί να ισχύσει η λεγόμενη «διπλωματία της κανονιοφόρου». Σήμερα υπάρχει επιτακτική ανάγκη ανάπτυξης του δόγματος της «διακλαδικότητας» για να μπορούν οι ΕΔ να ανταποκρίνονται στις ετερόκλητες αποστολές και στις ραγδαία εξελισσόμενες καταστάσεις. Αυτό το αντελήφθησαν πρώτοι οι Βρετανοί, ιδίως μετά τα Φόκλαντς, και είναι ίσως οι πρώτοι που με γενναία βήματα μπήκαν στη διακλαδικότητα, προώθησαν νέες δομές στις ΕΔ τους και ανέπτυξαν ισόρροπα τους τρεις κλάδους (στρατό-ναυτικό-αεροπορία). Το ίδιο συμβαίνει και με άλλες χώρες που διαθέτουν σύγχρονο στρατό. Για την Ελλάδα, με το ιδιαίτερο επιχειρησιακό περιβάλλον της, με τις ανακατατάξεις στις γειτονικές χώρες, με τη μορφή της προβαλλόμενης αναθεωρητικής πολιτικής από την Τουρκία, με την προώθηση του δόγματος του ενιαίου αμυντικού χώρου Ελλάδας-Κύπρου, θα πρέπει όλοι οι κλάδοι να εξελίσσονται ισόρροπα. Ασφαλώς η Πολεμική μας Αεροπορία πρέπει να βρίσκεται στην κορυφή της σύγχρονης τεχνολογίας, όπως βέβαια και οι άλλοι κλάδοι των ΕΔ, ώστε να αποτελεί, σχηματικά, την αιχμή του δόρατος της αμυντικής μας ισχύος».
