Η Αγκελα Μέρκελ ψάχνει νέους συμμάχους

Πριν από έναν χρόνο οι περισσότεροι Τσέχοι θεωρούσαν την Ανγκελα Μέρκελ προστάτρια της χώρας τους έναντι της Ρωσίας. Τώρα τη βλέπουν λόγω της προσφυγικής της πολιτικής ως θανάσιμη απειλή. Αυτό φάνηκε από την υποδοχή που της επεφύλαξαν την περασμένη Πέμπτη στην Πράγα, όπου πήγε για συνομιλίες με τον πρωθυπουργό Μπόχουσλαβ Σομπότκα. Στους δρόμους της τσεχικής πρωτεύουσας γίνονταν την ίδια ώρα όχι μία και δύο αλλά έξι διαδηλώσεις αντι-ισλαμικών και ευρωφοβικών οργανώσεων εναντίον της. Στην κατ’ ιδίαν συζήτησή τους ο κ. Σομπότκα ασπάστηκε ανεπιφύλακτα την άποψη των διαδηλωτών που αποκρούει τη γερμανική πρόταση για «δίκαιη» (ποσοστιαία) κατανομή των προσφύγων στις χώρες της Ενωσης. «Η χώρα μου δεν αντέχει τέτοια επιβάρυνση» είπε. Ακόμη πιο οξύς ήταν ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ούρμπαν που της πέταξε το γάντι λέγοντας ότι η προσφυγική πολιτική της είναι καταστροφική και πρέπει να αναθεωρηθεί κατά το δικό του πρότυπο, με την ανέγερση τειχών «από τα οποία δεν θα μπορεί να περάσει ούτε πουλί».

Εξέγερση κατά του Βερολίνου

Ο φόβος για τους ισλαμιστές διεγείρει τα ξενοφοβικά ανακλαστικά μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού της Ανατολικής Ευρώπης και εξωθεί τις κυβερνήσεις τους σε ανοιχτή εξέγερση κατά του Βερολίνου. Μπορεί στα χαρτιά να ισχύει ακόμη η γερμανική γραμμή που αποβλέπει –μέσω της Frontex και του ΝΑΤΟ –στο κλείσιμο των ευρωπαϊκών συνόρων (σε Ελλάδα και Ιταλία), στην πράξη όμως επικρατούν οι εθνικιστικές πρακτικές που μετατρέπουν πολλά εθνικά σύνορα σε τείχη.

Αυτό έχει μοιραίες συνέπειες και για την καγκελάριο. Παρότι διατηρεί με απόσταση την πρώτη θέση στην ευρωπαϊκή ιεραρχία, η εποχή που ηγεμόνευε στην Ευρώπη έχει προφανώς περάσει.

Ετσι η κυρία Μέρκελ καταφεύγει σε όλο και πιο περίεργες συμμαχίες για να σώσει ό,τι μπορεί ακόμη να σωθεί από τη δύναμή της. Μία από αυτές είναι το τρίγωνο Γερμανίας -Γαλλίας – Ιταλίας που είχε την πρεμιέρα του την περασμένη Δευτέρα στο ιταλικό νησί Βεντοτένε. Η νέα «τρόικα» προέκυψε, σύμφωνα με γερμανική κυβερνητική πηγή, «αναγκαστικά», από το γεγονός ότι η καγκελάριος δεν θεωρεί πλέον τον Φρανσουά Ολάντ ισότιμο συνομιλητή –κάτι που υποβαθμίζει ανάλογα και τον πάλαι ποτέ κραταιό γαλλογερμανικό άξονα. Η προσθήκη του Ματέο Ρέντσι αποβλέπει έτσι στην ενίσχυσή του, χωρίς να υπάρχει όμως εγγύηση για την αποδοτικότητά του λόγω και των μεγάλων δυσκολιών που περνά η ιταλική κυβέρνηση.

Ο πρώτος και πιο κρίσιμος στόχος της τριάδας είναι η εκπόνηση ενός σχεδίου για την ταχεία έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας. Ο δεύτερος είναι η ριζική ανασυγκρότηση της Frontex που θα την κάνει ικανή να αναλάβει την «προστασία» των ευρωπαϊκών συνόρων σε περίπτωση αποτυχίας της συμφωνίας Βρυξελλών – Αγκυρας. Ακολουθεί η βελτίωση της συνεργασίας των μυστικών υπηρεσιών και προγράμματα απασχόλησης για τη νεολαία. Η αχίλλειος πτέρνα της νέας συμμαχίας: «Αγνοεί τα αντιηγεμονικά ανακλαστικά των άλλων εταίρων» έγραψε η εβδομαδιαία εφημερίδα «Freitag».

Πολύ πιο επικίνδυνη είναι η δεύτερη συμμαχία της, εκείνη με τον Ρετζέπ Ερντογάν. Ο τούρκος πρόεδρος είναι, ήδη κατά τα δικά της κριτήρια, φύσει ακατάλληλος για αυτήν: πρώτον, επειδή έκανε ένα νομιμοφανές «πραξικόπημα» μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, δεύτερον επειδή «υποστηρίζει την ισλαμιστική τρομοκρατία», όπως αναφέρθηκε πρόσφατα σε έγγραφο του γερμανικού υπουργείου Εσωτερικών, και, τρίτον, επειδή πραγματοποιεί στρατιωτική επιδρομή στη Συρία εναντίον των Κούρδων που μάχονται κατά των ισλαμιστών. Και μόνο αυτά, σύμφωνα με ραδιοσχολιαστή, θα έφθαναν για να τον θέσουν εκτός ΝΑΤΟ, δεδομένου ότι καταπατά τις πολυδιαφημιζόμενες δημοκρατικές αξίες του. Η καγκελάριος όμως όπως και όλοι οι άλλοι νατοϊκοί ηγέτες επιμένουν στη συνεργασία μαζί του λόγω της γεωστρατηγικής θέσης της Τουρκίας, καθώς και των πανίσχυρων ενόπλων δυνάμεών της που την καθιστούν εξ αντικειμένου «σερίφη» της περιοχής. Ρόλο-κλειδί παίζει και η ήδη αναφερθείσα γερμανικής έμπνευσης συμφωνία Βρυξελλών – Αγκυρας που αποβλέπει στην καθήλωση των προσφύγων σε τουρκικό έδαφος. Τυχόν ρήξη με την τουρκική κυβέρνηση θα άνοιγε λοιπόν κατά πάσα πιθανότητα πάλι τα σύνορα της Τουρκίας προς την Ελλάδα –εις βάρος κυρίως της τελευταίας αλλά και της Ευρώπης γενικότερα.

Το ενδεχόμενο αυτό είναι εκείνο που έχει οδηγήσει σε μια τρίτη «παράπλευρη» από γερμανικής πλευράς συμμαχία: εκείνη με την Αθήνα. «Η ελληνική κυβέρνηση είναι από καιρό ο καλύτερος άτυπος σύμμαχος της γερμανικής στο Προσφυγικό –ίσως και ο τελευταίος εναπομείνας» λέει πηγή της καγκελαρίας. Μπροστά στην «κακοφωνία» των επικριτικών δηλώσεων από πολιτικούς άλλων χωρών, όπως εκείνη του αυστριακού υπουργού Αμυνας Χανς Πέτερ Ντόσκοτσιλ («Η γραμμή της Μέρκελ είναι ανεύθυνη») ή του πολωνού υπουργού Εξωτερικών Βίτολντ Βατσικόβσκι («Η Μέρκελ ακολουθεί εγωιστική πολιτική»), «οι δηλώσεις των Αλέξη Τσίπρα και Γιάννη Μουζάλα ακούγονται στα αφτιά μας σαν μουσική» προσθέτει.