Αλλαγή του νόμου Τρίτση για τα αυθαίρετα όλης της χώρας ετοιμάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, προκειμένου να δοθεί συνολική λύση στο πρόβλημα της αυθαιρεσίας, όπως προτίθεται η αρμόδια υπουργός κυρία Τίνα Μπιρμπίλη, η οποία είχε ανακοινώσει την πρόθεσή της τον περασμένο Οκτώβριο, όταν ανέστειλε για έξι μήνες την «τακτοποίηση» των ημιυπαίθριων χώρων λέγοντας ότι στόχος είναι να καταρτιστεί νέο θεσμικό πλαίσιο που να αποτρέπει στο μέλλον τις αυθαιρεσίες και γενικότερα την αυθαίρετη δόμηση.
Η υπουργός ζήτησε από τους ενδιαφερόμενους φορείς να στείλουν τις προτάσεις τους στον υφυπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Θ.Μωραΐτη προκειμένου να γίνει ο αναγκαίος διάλογος, ο οποίος πράγματι βρίσκεται σε εξέλιξη, ενώ η αρμόδια επιτροπή του υπουργείου Περιβάλλοντος καταλήγει, όπως όλα δείχνουν, στην κατάρτιση νέου νόμου για τα αυθαίρετα συνολικά.
Πρέπει να σημειωθεί ότι πρόκειται για περισσότερες από 700.000 αυθαίρετες ιδιοκτησίες σε όλη τη χώρα και περίπου 1.500.000 ιδιοκτησίες με ημιυπαίθριους, υπόγεια και ισόγεια που άλλαξαν χρήση, σε κτίρια που κτίστηκαν από το 1985 ως σήμερα.
Με τον προηγούμενο νόμο του κ. Γ. Σουφλιά, με τον οποίο προβλεπόταν η «τακτοποίηση» και όχι η νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων που άλλαξαν αυθαίρετα χρήση, αναμένονταν έσοδα για το Δημόσιο τη διετία 2009-2010 περίπου 4 δισ. ευρώ. Το μέτρο ανεστάλη καθώς θεωρήθηκε ότι ήταν μόνον εισπρακτικού χαρακτήρα. Με την επικείμενη νομιμοποίηση η κατάσταση αλλάζει πλήρως και εκτιμάται ότι οι όποιες εισφορές αποφασιστούν θα συμβάλουν σημαντικά στη μείωση του δημοσίου ελλείμματος ενώ θα λυθεί και ένα πρόβλημα που ταλανίζει τους πολίτες επί χρόνια.
Στο πρόβλημα των αυθαιρέτων επί σειρά ετών η πολιτεία κλείνει τα μάτια μέσω της πολυδαίδαλης και αντικρουόμενης πολλές φορές πολεοδομικής νομοθεσίας, συνεπικουρούμενη από την αδυναμία των νομαρχιών να υλοποιήσουν τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις για γκρέμισμα αυθαιρέτων.
Πρόσφατα το ΣτΕ διαπίστωσε ουσιαστικά νομικό κενό για τα αυθαίρετα και τους ημιυπαίθριους χώρους που κατασκευάστηκαν μετά το 1983, οπότε και ίσχυσε ο νόμος Τρίτση. Ως εκ τούτου έκρινε ότι δεν μπορεί να γίνει καμιά νομιμοποίηση για όσα κτίστηκαν μετά το 1983. Το υπουργείο Περιβάλλοντος, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, προσανατολίζεται στη σύνταξη νέου νόμου για τα αυθαίρετα, ώστε να δοθούν οι αναγκαίες λύσεις.
Η κατεύθυνση του νέου νόμου, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, θα είναι προς τις εξής λύσεις:
▅ Διαχωρισμός των υπαρχόντων αυθαιρέτων από τα νέα αυθαίρετα. Ο διαχωρισμός θα αφορά όσα κτίρια κτίστηκαν χωρίς οικοδομική άδεια, κυρίως στις εκτός σχεδίου περιοχές, αλλά και όλους τους ημιυπαίθριους χώρους. Στο πλαίσιο αυτό θα διαχωριστούν τα παλαιά από τα νέα αυθαίρετα που θα κατασκευαστούν ή θα επιχειρηθεί να κατασκευαστούν μετά την εφαρμογή του νέου νόμου. Για τα νέα αυθαίρετα, που θα εντοπίζονται με γεωγραφικά και τηλεσκοπικά συστήματα, δεν θα υπάρχει επιβολή προστίμου διατήρησης, αλλά μόνον άμεση κατεδάφιση.
▅ Νομιμοποίηση όσων αυθαιρέτων βρίσκονται σε περιοχές που πρόκειται να ενταχθούν στο σχέδιο πόλης ή βρίσκονται σε επαφή με αυτό. Οι ιδιοκτήτες θα υποχρεωθούν στην καταβολή εφάπαξ εισφοράς, της οποίας το ύψος δεν έχει προσδιοριστεί ακόμη, αλλά οπωσδήποτε δεν θα υπερβαίνει το κόστος έκδοσης της οικοδομικής άδειας. Για τα αυθαίρετα που θα νομιμοποιηθούν δεν θα προβλέπεται τέλος διατήρησης, όπως ισχύει τώρα.
▅ Καθορισμός του αιγιαλού, των δασών και των δασικών περιοχών, των αρχαιολογικών χώρων και των περιοχών ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, όπου ούτως ή άλλως απαγορεύεται η ανέγερση οικοδομών. Οσα αυθαίρετα εντοπίζονται στις περιοχές αυτές, θα κατεδαφίζονται. Ημιυπαίθριοι
Στο πλαίσιο του διαχωρισμού της πλήρους παρανομίας από την εν μέρει παρανομία προβλέπεται η νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων διαμερισμάτων, καθώς και των υπογείων και ισογείων πολυκατοικιών που άλλαξαν χρήση. Για τη νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων εξετάζονται οι λύσεις:
▅ της μεταφοράς συντελεστή δόμησης, ▅ της μείωσης του συντελεστή δόμησης σε νεοεντασσόμενες στο σχέδιο πόλης περιοχές και χρησιμοποίησης της διαφοράς αυτής ως μεταφοράς συντελεστή ώστε το τελικό ισοζύγιο να είναι υπέρ του περιβάλλοντος, ▅ του εντοπισμού της επιβάρυνσης που έχει για το περιβάλλον κάθε ημιυπαίθριος. Στην περίπτωση που αναβαθμίζεται ενεργειακά ένα κτίριο, θα μπορεί να νομιμοποιούνται και οι ημιυπαίθριοι.
Από τις εισφορές για τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων και τη νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων θα δημιουργηθεί ένα πράσινο ταμείο, το οποίο θα χρησιμοποιεί τα χρήματα αυτά ή μέρος των χρημάτων αυτών για απαλλοτριώσεις και δημιουργία ελευθέρων χώρων. Πρέπει να σημειωθεί ότι η υπόθεση των ημιυπαίθριων αφορά περίπου 1.500.000 ιδιοκτησίες ανά τη χώρα, σε κτίρια που έχουν κτιστεί από το 1985 ως σήμερα. Η υπόθεση των αυθαιρέτων αφορά πάνω από 700.000 ιδιοκτησίες σε όλη τη χώρα.
Στο υπουργείο η αρμοδιότητα κατεδάφισης
Η αρμοδιότητα της κατεδάφισης των αυθαιρέτων για τα οποία έχουν εκδοθεί τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις ή για τα υπό ανέγερση αυθαίρετα που θα εντοπιστούν σε δάση, σε δασικές περιοχές, σε αναδασωτέες περιοχές, στον αιγιαλό, σε αρχαιολογικούς χώρους ή σε οικολογικά ευαίσθητες περιοχές, καθώς και για τα αυθαίρετα που είναι πιθανόν να προκύψουν μετά την εφαρμογή του νέου νόμου, θα ανήκει στο υπουργείο Περιβάλλοντος μέσω της αυτοτελούς υπηρεσίας των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος. Αυτό σημαίνει ότι θα αφαιρεθεί από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση.
Ολες οι λύσεις, προτού οριστικοποιηθούν, θα συζητηθούν με το Συμβούλιο της Επικρατείας ώστε να περιοριστεί η πιθανότητα να καταπέσει ο νέος νόμος.
Πάντως η επιτροπή εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Περιβάλλοντος εξετάζει και τα ισχύοντα σε άλλες χώρες όπου η αυθαιρεσία δεν ανθεί όπως στη χώρα μας. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ το αυθαίρετο κατεδαφίζεται αμέσως και ο ιδιοκτήτης του πληρώνει πρόστιμο ίσο με την αξία ανέγερσής του. Στην Κύπρο οποιαδήποτε οικοδομή εντός ή εκτός σχεδίου κατασκευάζεται με οικοδομική άδεια.
Το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος μπορεί να είναι έτοιμο στις αρχές του νέου έτους, ωστόσο θα υπάρξει μακρά διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους φορείς και τους πολίτες ώστε να επιτευχθεί το βέλτιστο και πλέον αποδεκτό αποτέλεσμα.
