Ο κόσμοςτου χρήματος

Δέκα χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης των ενυπόθηκων δανείων subprime στις ΗΠΑ και περίπου εννέα χρόνια από την κατάρρευση της Lehman Βrothers, λίγα πράγματα δείχνουν να έχουν αλλάξει στον κόσμο του χρήματος.

Οπως πριν από την κατάρρευση της Lehman το «φτηνό» χρήμα οδήγησε σε έκρηξη της χρήσης «δημιουργικών» και σύνθετων προϊόντων με κάπως περίεργα αρκτικόλεξα, τα οποία έθεσαν τις βάσεις για την κρίση του 2008, έτσι και σήμερα μια εικονική πραγµατικότητα αξιών ξεπερνά πάνω από 10 φορές το παγκόσµιο ΑΕΠ, καθώς περί τα 800 τρισ. δολάρια «παίζονται» στις αγορές παραγώγων. Την ίδια ώρα το σύνολο του παγκόσμιου χρέους, ιδιωτικού και δημοσίου, αυξήθηκε, αντί να μειωθεί, κατά 84 τρισ. δολάρια καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της McKinsey, το 2017 ήταν 142 τρισ. δολάρια ενώ σήμερα, σύμφωνα με στοιχεία του IIF, ανήλθε σε 226 τρισ. δολάρια.

Στην πραγματικότητα, δηλαδή, η παγκόσμια οικονομία χρησιμοποίησε τη μελλοντική ανάπτυξη ως ενέχυρο, καθώς ουσιαστικά δανειστήκαμε από το μέλλον, ενώ για πρώτη φορά στην Ιστορία τόσο πολλές χώρες ταυτόχρονα προχώρησαν σε «τύπωμα δωρεάν χρήματος», που μαζί με τις δημοσιονομικές παρεμβάσεις των κυβερνήσεων ξεπέρασε τα 32 τρισ. δολάρια

Το χρήμα αυτό εκτίναξε τις αξίες σε μετοχές, ομόλογα, ακίνητα και κατέστησε πλουσιότερους του πλούσιους αυτού του κόσμου.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με την απογραφή του 2017 της Wealth-Χ, 226.450 άτομα, δηλαδή το 0,003% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού, με περιουσία άνω των 30 εκατ. δολαρίων διαθέτουν συνολικά κινητή περιουσία 27 τρισ. δολαρίων, ενώ 2.397 δισεκατομμυριούχοι έχουν συνολική περιουσία 7,37 τρισ. δολαρίων. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με την παγκόσμια βάση δεδομένων της BCG, οι πλούσιοι αυτού του κόσμου έχουν «κρυμμένα» σε φορολογικούς παραδείσους συνολικά κεφάλαια αξίας 10,3 τρισ. δολαρίων, ποσό 70% υψηλότερο του συνολικού πλούτου που κατέχει σήμερα το 73,2% του παγκόσμιου πληθυσμού, καθώς, σύμφωνα με στοιχεία της Credit Suisse, 3,54 δισεκατομμύρια άνθρωποι μοιράζονται μόλις 6,1 τρισ. δολάρια.

Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, πάντως, παραμένει μετά την κατάρρευση του Μπρέτον Γουντς ευάλωτο στις χρηματοπιστωτικές κρίσεις, κάτι που αντικατοπτρίζεται και στις μετέπειτα διακυμάνσεις της τιμής του χρυσού. Το αποκαλούμενο παραστατικό χρήμα (fiat money) που κυριάρχησε μετά το 1971 ενθάρρυνε τα δημοσιονομικά ελλείμματα, την αύξηση των χρεών, την τεράστια πίστωση, την παγκόσμια συσσώρευση ανισορροπιών, τη χρηματοπιστωτική απορρύθμιση, οδηγώντας σε πιο ασταθείς αγορές, αλλά και στην αύξηση της συχνότητας των κρίσεων. Από την άλλη πλευρά, όμως, στη μετά Μπρέτον Γουντς εποχή τα περιθώρια αντίδρασης και αντιμετώπισης των κρίσεων/σοκ είναι μεγαλύτερα.

Τα δεδομένα δείχνουν λοιπόν πως οι κρίσεις θα εξακολουθήσουν να αποτελούν τακτικό χαρακτηριστικό του σημερινού χρηματοπιστωτικού συστήματος, όπως αυτό διαμορφώθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του ’70, και έως ότου βρεθεί κάποιο πιο σταθερό ο κόσμος θα είναι επιρρεπής σε έναν βραχυχρόνιο κύκλο κρίσεων και ανάκαμψης. Και φυσικά οι περισσότερο κερδισμένοι από αυτόν τον κύκλο θα παραμείνουν οι πλούσιοι αυτού του κόσμου…