Μοιάζει με το ηλεκτρικό ρεύμα. Πατάς πάνω στη διάβαση και ξαφνικά ακινητοποιείται κάθε αυτοκίνητο γύρω σου. Σηκώνεις το κεφάλι σου και βλέπεις τις πινακίδες: είναι ελληνικές. Η διάβαση βρίσκεται έξω από την αίθουσα αφίξεων του «Ελευθέριος Βενιζέλος». Αυτές οι απλές παράλληλες λευκές γραμμές, η μοναδική ελληνική διάβαση η οποία εμπνέει σεβασμό, θα μπορούσε να είναι αντικείμενο ψυχολογικής μελέτης.
Γιατί οι συνήθως αδάμαστοι επαναστάτες έλληνες οδηγοί πειθαρχούν; Γιατί οι άνθρωποι που όταν οδηγούν εφαρμόζουν με πάθος τη θεωρία του ισχυρότερου φρενάρουν; Επειδή με κάποιον περίεργο τρόπο που έχει να κάνει με την μπερδεμένη ψυχοσύνθεση του μέσου Ελληνα, οτιδήποτε είναι «ευρωπαϊκό», οτιδήποτε δεν είναι παραιτημένο, οτιδήποτε είναι σχετικά καινούργιο, οτιδήποτε εμπνέει φόβο (προστίμου), το σεβόμαστε.
Για να είμαστε δίκαιοι, ίσως να μην έχει να κάνει μόνο με τον Ελληνα, να είναι απλώς η εφαρμογή της θεωρίας του «σπασμένου παραθύρου», αυτή που εξηγεί πως όταν ακόμη και ένα παράθυρο σε μια πόλη είναι σπασμένο και παρατημένο, τότε πιθανότατα και άλλα θα ακολουθήσουν. Το αττικό μετρό είναι το χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της θεωρίας. Από το 2000, όταν ξεκίνησε να λειτουργεί, ίσως λόγω σεβασμού, ίσως λόγω συστολής, ίσως λόγω δέους, παραμένει καθαρό, πειθαρχημένο, είναι από τα λίγα μέρη αστικού συνωστισμού που δεν έχει παραδοθεί στην όχι και τόσο γοητευτική λαγνεία της εγκατάλειψης.
Πιθανότατα ήρθε η ώρα να αλλάξει και αυτό. Την προηγούμενη Πέμπτη, το μετρό της Αθήνας δεν λειτούργησε. Η αφορμή ήταν μια απεργία που προκηρύχθηκε με αφορμή μια ιστορία που κρατάει καιρό. Το Σάββατο 12 Μαρτίου, στον σταθμό του μετρό και του ηλεκτρικού στο Μοναστηράκι, ορισμένοι τύποι εμφανίστηκαν, έσπασαν τα μηχανήματα έκδοσης και ακύρωσης εισιτηρίων, έγραψαν συνθήματα και έφυγαν σε μια επίθεση-αντίδραση «στη διαρκή υποτίμηση των ζωών μας». Οταν έβγαλαν την προκήρυξη της δράσης τους, έβγαλαν στη δημοσιότητα και μια λίστα με ονόματα και διευθύνσεις (!) ελεγκτών του μετρό, προκειμένου να τιμωρηθούν από το πεινασμένο κοινό. Αν αναζητήσει κανείς τις απαρχές αυτής της βεντέτας, θα καταλήξει στον υπουργό Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Χρήστο Σπίρτζη, αυτόν που με βαριά καρδιά υπέγραψε την αύξηση εισιτηρίων, τον ίδιο που σε παλαιότερες πιο αντιμνημονιακές εποχές, στις 29 Ιουνίου του 2015, είχε χαρακτηρίσει τους ελεγκτές «κεφαλοκυνηγούς» –πιθανότατα αυτό το τελευταίο με ελαφριά καρδιά.
Λίγα μέτρα μακριά από την επίθεση στο Μοναστηράκι, την περασμένη Κυριακή, το κέντρο της Αθήνας είχε κλείσει από τον ημιμαραθώνιο της Αθήνας. Στους δρόμους πέριξ του αγώνα είχαν πεταχτεί φέιγ-βολάν εν είδει προειδοποίησης που εξηγούσαν «εσείς που τρέχετε, θα σας τρέξουμε», κάτω από μια απλοϊκή ταξική ανάλυση η οποία κατέληγε στο «Τρέχουν οι πλούσιοι και αυτοί που τα παίρνουν από τους χορηγούς».
Θα ήταν δύο απλές φαιδρές ιστορίες ελληνικής σύγχυσης, αν δεν είχαν να κάνουν με την παραδοχή της βίας ως λύσης. Στην Αθήνα, μια πόλη που ζει την απόλυτη εγκατάλειψη, μια ομάδα ανθρώπων που θεωρούν πως παλεύουν για μια καλύτερη καθημερινότητα σπάει το μετρό, στοχοποιεί με ονόματα και διευθύνσεις εργαζομένους και επιτίθεται σε ένα από τα μοναδικά ευχάριστα πράγματα που μπορεί να βρει κανείς στο κέντρο της πόλης, έναν αγώνα δρόμου.
Κοιτώντας τη ζοφερή επικαιρότητα, προφανώς και είναι προτιμότερο να έχεις να ασχοληθείς με μυαλά καλομαθημένων «επαναστατών» σε πλήρη σύγχυση, από το να έχεις να αντιμετωπίσεις φονταμενταλιστές τρομοκράτες. Αλλά μάλλον πρέπει να σοβαρευτούμε και να δούμε ποιος είναι πραγματικά ο εχθρός. Καθώς η Ευρώπη, μετά την «11η Σεπτεμβρίου της Ευρώπης» των Βρυξελλών που έχει ήδη αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ζούμε, ταξιδεύουμε, κινούμαστε, μετά τη συμφωνία για τους πρόσφυγες που είναι ο ορισμός της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (όσο και να πανηγυρίζει ο Πρωθυπουργός), έχει γίνει σαφές και στους πιο αφελείς πως οι έννοιες των ατομικών ελευθεριών και της ασφάλειας είναι αλληλοσυγκρουόμενες, με την πλάστιγγα να γέρνει υπέρ της ασφάλειας.
Ως ήπειρος, ως κόσμος, ζούμε ιστορικές στιγμές. Απλώς στην Ελλάδα τις ζούμε όπως μας βολεύει: Αγνοούμε την ενοχλητική παγκόσμια θαλασσοταραχή και προτιμούμε να μαλώσουμε για την τρικυμία στο μικρό ποτήρι μας.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 26 Μαρτίου 2016
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
