Το μέλλον

Δεν ξέρω εάν ο εαυτός απελευθερώνεται μόνον εκτός εαυτού, όπως τουλάχιστον τον φέρνουν τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα. Δεν το ξέρω, διότι δυστυχώς ποτέ δεν μπόρεσα να βγω από τον εαυτό μου όπως θα του το όφειλα. Και εκείνη τη φράση του Μπατάιγ από την Εσωτερική εμπειρία: «Τίποτα δεν είναι τραγικό για το ζώο που δεν πέφτει στην παγίδα του εαυτού», τη διάβαζα ανάποδα: «Τίποτα δεν είναι τραγικό για τον άνθρωπο που πέφτει στην παγίδα του ζώου». Γι’ αυτό «η θέληση για δύναμη» μου μοιάζει με κτηνωδία. Για να είμαι ειλικρινής, την επιθυμώ, αλλά όχι περισσότερο από τη θέληση για αδυναμία, που εξίσου περί θηριωδίας πρόκειται αλλά ενός ζώου εξημερωμένου και για τούτο μνησίκακου. Μέσα σε μια κοινωνία σχέσεων δύναμης έμαθα ως εκ τούτου να απομονώνομαι απολαμβάνοντας την αντίφαση όταν συμβεί να γράφω στο ταμπλό των «δυνατών», αλλά ως αδύναμος.

Διάβασα προσεκτικά στο «Βήμα» της περασμένης Κυριακής τη συνέντευξη του Αλέκου Παπαδόπουλου, που αποσύρθηκε στην αδυναμία της πολιτικής του μοναξιάς από δύναμη. Εδωσε και αυτός ένα μάθημα απαισιοδοξίας στους «δυνατούς» της ημέρας. Πίσω από τις θετικές προτάσεις του όμως εξέφρασε την πεποίθηση πως «η χώρα θα οδηγηθεί σε πλήρες τέλμα». Τη «Νέα Μεγάλη Πολιτική Συμφωνία» με τους εταίρους μας, όπως την αποκάλεσε, ενώ τη συνδύασε με μια «Εθνική Πλατφόρμα», δεν διευκρίνισε τι εννοεί ως «εθνικό». Λίγες σελίδες μετά τη συνέντευξή του στο «Βήμα», ο Μαρκ Μαζάουερ δίνει την απάντηση: το μέλλον όχι μόνο πρόκειται «να διαρκέσει πολύ», αλλά πρόκειται να διαρκέσει επ’ άπειρον «ιδιωτικοποιημένο». Δηλαδή μετεστραμμένο σε χρήμα και κέρδος μια που «ο στόχος των χρηματοπιστωτικών αγορών είναι η διαφύλαξη των κερδών και η κοινωνικοποίηση των ζημιών». Οπότε, ποια «Εθνική Πλατφόρμα» θα το αποκαθιστούσε και ποιος διεθνής οργανισμός θα το απελευθέρωνε από την αγορά; Το μέλλον, όπως το ξέραμε ως προϋπόθεση ελπίδας, έχει καταργηθεί. Και αν ο καλοπροαίρετος πολιτικός δεν αντιληφθεί ότι η ιδέα διακυβέρνησης του κόσμου δεν είναι παρά «ένα όνειρο του χθες», και επιπλέον, εάν δεν διανοηθεί ένα άλλο μέλλον μέσα από άλλα «εργαλεία» προσέγγισής του, τότε αναγκαστικά ο πολιτικός επαναλαμβάνει μια ακόμη εκδοχή της κατάστασης των πραγμάτων: η παγκοσμιοποίηση θα επεκτείνεται ως την έρημο και η σωτηριολογία, ενώ θα καιροφυλακτεί πίσω από τον πραγματισμό, δεν θα διασώζει κανέναν. Αλλά και η αφέλεια μιας ριζοσπαστικής φιλολογίας δεν θα διασώζει παρά μόνον τον ντίλερ της.

Αναζητώ κι εγώ μια διπλή χειρονομία, που διατηρεί αλλά και συγχρόνως εξουδετερώνει τις αντιφάσεις της εποχής, επιτρέποντας στον οξυδερκή πολιτικό να εξωθήσει τις προτάσεις του προς μια παραβίαση της ίδιας της πολιτικής. Το έχω ξαναπεί. Οι λύσεις, εάν ακόμη υπάρχουν, δεν μπορεί παρά να είναι σύμφωνες με τους «κανόνες» του παιχνιδιού, παρ’ ότι δεν ακολουθούν τον κανόνα αλλά τον επινοούν κάθε φορά με μετα-ηθικά κριτήρια: όχι αυτό που ισχύει ως ηθικό δεδομένο σε μια κοινωνία ισχυρών αλλά ό,τι θα όφειλε να ισχύει με τη δημιουργία ενός καθολικού κανόνα, καθολικότερου του «καθολικού»… Αυτό όμως απαιτεί μια εργασία εκατέρωθεν της πολιτικής που δεν την έχω δει να γίνεται. Προϋποθέτει ακόμη μια πολιτική πράξη που δεν είναι ούτε «ανυπακοή», ούτε «εθελοδουλία». Μια πράξη που πάντως δεν θα υφίσταται ως τετελεσμένο γεγονός όπως η τρομοκρατία. Γίνεται; Για να γίνει θα πρέπει να εμφανιστεί ο πολιτικός που ο θάνατός του δεν περιμένει τη στιγμή που θα αποβιώσει, όπως συνήθως συμβαίνει.

ΥΓ.: Εκτός από το βιβλίο του Μ. Μαζάουερ Κυβερνώντας τον κόσμο από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, παραπέμπω και στο βιβλίο του Γ. Σταυρακάκη Η λακανική Αριστερά από τις εκδόσεις Σαββάλα.