Η δημόσια συζήτηση για την αξιοποίηση του παλαιού αεροδρομίου στο Ελληνικό επικεντρώνεται σήμερα σε δύο προσεγγίσεις, οι οποίες αντιπροσωπεύουν διαφορετικές ιδεολογικές θεωρήσεις για τον τρόπο εξέλιξης της πόλης:
Η πρώτη, όπως αρχικά διατυπώθηκε από τον Στ. Μάνο («Καθημερινή», 5.8.2007) και πρόσφατα υποστηρίχθηκε από τους Χ. Αθεμπίγιο ( « Το Βήμα», 14.8.2010) και Σ. Πολλάλη («Το Βήμα», 22.8.2010), προτείνει την οικοδόμηση σημαντικού μέρους της έκτασης του παλαιού αεροδρομίου και προσδοκά την αξιοποίηση των εσόδων από την εκμετάλλευσή του για τη δημιουργία νέων δημόσιων χώρων σε πυκνοδομημένες περιοχές της πόλης. Ενώ η δεύτερη, η οποία υποστηρίζεται από τους δημοτικές αρχές των περιοχών που περιβάλλουν το παλαιό αεροδρόμιο, επιτροπές κατοίκων αλλά και την ηγεσία του ΥΠΕΚΑ, επιδιώκει τη μετατροπή του συνολικού χώρου σε μητροπολιτικό πάρκο. Η ιδεολογική θέση κατά της οικοδόμησης ελεύθερων χώρων είναι απολύτως σαφής και τεκμηριωμένη. Από την άλλη όμως πλευρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αθηναϊκός δημόσιος χώρος δεν περιορίζονται στην ανεπάρκεια των ελεύθερων εκτάσεων. Τα προβλήματα είναι πρωτίστως ποιοτικά και αφορούν την κακή εικόνα, την ανεπαρκή συντήρηση και τη δυσκολία προσπέλασης των κατακερματισμένων ανοικτών χώρων. Το δίλημμα «πράσινο ή τσιμέντο» υπεραπλουστεύει τα σύνθετα προβλήματα της πόλης και αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από την κατανόηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του δημόσιου χώρου.
Η πρόταση για την οικοδόμηση ενός μέρους του παλαιού αεροδρομίου παραμένει ελλιπής όσο δεν προσδιορίζονται με σαφήνεια οι βασικές αρχές του σχεδίου αναβάθμισης των περιοχών όπου θα επενδυθούν τα έσοδα από την οικοδόμηση του παλαιού αεροδρομίου. Για να γίνει πειστική η παραπάνω πρό ταση απαιτείται η διατύπωση συνολικού οράματος για την πόλη. Απαιτείται, δηλαδή, ένα στρατηγικό σχέδιο το οποίο θα θέσει συγκεκριμένους στόχους για την αναβάθμιση, τόσο της καθημερινότητας των πολιτών όσο και για τη συνολική εικόνα της Αθήνας. Το όραμα αυτό δεν μπορεί να βασίζεται σε αφηρημένα ποσοτικά δεδομένα και στερεότυπα, όπως η αύξηση του «πρασίνου», αλλά θα πρέπει να εστιάζει σε συγκεκριμένες ιδέες ικανές να προσδώσουν νόημα στον αστικό χώρο και να εμπνεύσουν τον πληθυσμό της πόλης.
Η πόλη διαμορφώνει την ταυτότητά της μέσα από τους ανοικτούς δημόσιους χώρους της. Ο πεζόδρομος που διαμορφώθηκε από τον Δ. Πικιώνη γύρω από την Ακρόπολη είχε καθοριστική συμβολή στη διαμόρφωση της νεότερης αθηναϊκής ταυτότητας. Το ίδιο και το πρόσφατο έργο του Μεγάλου Περιπάτου, που ενοποίησε σημαντικό μέρος των αρχαιολογικών χώρων της πόλης και ανέδειξε την ιστορική φυσιογνωμία της. Η σύγχρονη Αθήνα απαιτεί νέες συλλογιστικές παρέμβασης στον πυκνοδομημένο αστικό ιστό, ικανές να ενοποιήσουν τους κατακερματισμένους δημόσιους χώρους και να ανανεώσουν την εικόνα της πόλης. Στην κατεύθυνση αυτή, μια ιδέα με ισχυρό συμβολικό περιεχόμενο θα μπορούσε να αφορά τη σταδιακή αποκατάσταση ενός μέρους των καλυμμένων αθηναϊκών ρεμάτων και τη δημιουργία ενός δικτύου γραμμικών υδάτινων πάρκων μέσα στην πόλη.
Η πρόταση, λοιπόν, για την εκμετάλλευση του παλαιού αεροδρομίου από το Δημόσιο έχει νόημα μόνο αν αποτελέσει μέρος μιας ευρύτερης εικόνας, ενός πειστικού οράματος για την Αθήνα. Η θυσία του «μεγαλύτερου πάρκου της Ευρώπης» είναι ικανή να δώσει πνοή στον υποβαθμισμένο δημόσιο χώρο εφόσον όμως θέσει ως κύριο στόχο της την ανακαίνιση της φθαρμένης αθηναϊκής ταυτότητας.
Ο κ. Πάνος Δραγώνας είναι αρχιτέκτων, αναπληρωτής καθηγητής Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
