Μια εκπαιδευτικός αφηγείται «Πώς φτάσαμε στον τόπο του «εμείς»» και το ακροατήριο συγκρατεί τα δάκρυά του. Αφηγείται τις δυσκολίες και τα αδιέξοδα, διδάσκοντας ελληνικά σε ορεινό και απομακρυσμένο, μειονοτικό χωριό της Ροδόπης, την απόγνωση στην αρχή, την πόρτα που άνοιξαν τα νέα βιβλία του ΠΕΜ (Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων), την ικανοποίηση όταν άρχισαν να προοδεύουν, αφού αποδέχτηκε την ταυτότητά τους, και τότε εκείνα έγιναν «εμείς» με τη δασκάλα.
Το συνέδριο, το οποίο πραγματοποιήθηκε το διάστημα 9-11 Φεβρουαρίου με θέμα «Νέα σχολικά βιβλία και εκπαιδευτικές αλλαγές στη μειονοτική και στη δημόσια εκπαίδευση», διοργάνωσε το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων του ΥΠΕΠΘ, το οποίο εκπονεί πολυμελής διεπιστημονική ομάδα.
Στον απόηχο της επίσκεψης της υπουργού Εξωτερικών στη Θράκη και στο περιθώριο των άγονων συζητήσεων για την αναθεώρηση του άρθρου 16 και την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, 250 άνθρωποι την ημέρα παρακολουθούσαν ανελλιπώς με ουσιαστική εμπλοκή το συνέδριο για την προσπάθεια μεταρρύθμισης της εκπαίδευσης των παιδιών της μειονότητας της Θράκης, που έχει μείνει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
Το συνέδριο είχε γενέθλια αφορμή τη δεκαετία του ΠΕΜ και παρουσίασε σε δημόσιο διάλογο μέρος από όσα έγιναν αυτά τα χρόνια, δηλαδή τα νέα σχολικά βιβλία και τα εκπαιδευτικά υλικά για την εκπαίδευση των παιδιών της μειονότητας. Η επιλογή δεν ήταν τυχαία. Τους τελευταίους μήνες διεξάγεται πλατιά δημόσια συζήτηση για τα νέα σχολικά βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, με κορυφαία τη δαιμονοποίηση του βιβλίου Ιστορίας της Στ´ Δημοτικού. Από πολλές μεριές ακούστηκε και γράφτηκε ότι την επίμαχη διαθεματική προσέγγιση, τον επικοινωνιακό και κειμενοκεντρικό χαρακτήρα των νέων βιβλίων, τη σύνδεση της σχολικής με την επιστημονική ιστορία, τα είχε ήδη εισαγάγει στην εκπαιδευτική κοινότητα το ΠΕΜ πριν από περίπου δέκα χρόνια.
Η τριήμερη συζήτηση δεν περιορίστηκε σε διάλογο ανάμεσα σε πανεπιστημιακούς. Μίλησαν οι δημιουργοί των νέων βιβλίων και υλικών για την επιστημονική στήριξη και την παιδαγωγική μεθοδολογία. Μίλησαν εκπαιδευτικοί που τα χρησιμοποίησαν πειραματικά (από ένα ως δύο σχολικά έτη) και συνέβαλαν στις διορθώσεις και αλλαγές τους. Τέλος σχολίασαν τις ομιλίες εκπρόσωποι της μειονότητας, οι τελικοί αποδέκτες της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. Καμία κοινωνική παρέμβαση, όσο θετική και αν είναι, δεν έχει πιθανότητα επιτυχίας χωρίς τη συμμετοχή του ίδιου του πληθυσμού-στόχου. Κανείς δεν θέλει το «καλό του» να του το προσδιορίζουν οι άλλοι.
Το ΠΕΜ είναι μέρος της νέας πολιτικής την οποία από το 1990 εφαρμόζει η πολιτεία με την ισονομία και ισοπολιτεία όλων των κατοίκων της Θράκης. Ενα από τα μέτρα θετικής διάκρισης για την εκπαίδευση της μειονότητας, ανάμεσα στα πολλά της προηγούμενης όσο και της σημερινής κυβέρνησης, είναι το ΠΕΜ, το οποίο έχει στόχους να συμβάλει στην κατάκτηση της ελληνικής γλώσσας και στη μείωση της σχολικής διαρροής από την υποχρεωτική εκπαίδευση που ήταν απαράδεκτα υψηλή για πολίτες ευρωπαϊκής χώρας.
Για να εφαρμοστούν οι εκπαιδευτικοί στόχοι, το ΠΕΜ αντιμετώπισε αναπόφευκτα ζητήματα σχετικά με τα δικαιώματα των μειονοτήτων και τη διασφάλιση από την πολιτεία του σεβασμού στην πολιτισμική διαφορά, με παράλληλη τη διασφάλιση της πολιτικής ενότητας των πολιτών.
Η κυρία Θάλεια Δραγώνα είναι καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
