Ανεργία και φτώχεια απειλούν το success story του «Σουλτάνου»

Από ανάπτυξη έχει και της περισσεύει η τουρκική οικονομία. Το 2017 εκτινάχθηκε στο εντυπωσιακό 7,4%, το υψηλότερο ποσοστό της τελευταίας τετραετίας. Μακράν κορυφαίο αν συγκριθεί με την ανάπτυξη των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη (διότι η Τουρκία μετέχει στο G20 ως γνωστόν) και δεύτερο στον ΟΟΣΑ, έπειτα από το 7,8% που πέτυχε η Ιρλανδία, δικαιώνοντας το παρατσούκλι «ευρωπαϊκή τίγρη» που είχε κερδίσει στα προ κρίσεως και μνημονίων χρόνια.

Οι εντυπωσιακοί ρυθμοί ανάπτυξης στη γειτονική χώρα έχουν όμως και τη σκοτεινή τους πλευρά, σημειώνουν οι αναλυτές. Και είναι η πλευρά αυτή που οδήγησε τον οίκο Moody’s στην υποβάθμιση των τουρκικών ομολόγων στη βαθμίδα Βa2 από Ba1 στις 7 Μαρτίου –σε επίπεδο σκουπιδιών βεβαίως, αλλά τα ελληνικά ομόλογα, παρά την τελευταία αναβάθμιση, βρίσκονται ακόμα πέντε βαθμίδες χαμηλότερα των τουρκικών. Παρά ταύτα, το επιτόκιο των 10ετών ομολόγων της Τουρκίας είναι 13,2%, ενώ των ελληνικών είναι χαμηλότερο από 4,5%.

Θα έλεγε κανείς ότι η εκτυφλωτική ανάπτυξη δεν αρκεί για να φωτίσει την τουρκική οικονομία, παρά την πίστη που και πρόσφατα εξέφρασε σε αυτήν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η εξάρτηση της χώρας από τον εξωτερικό δανεισμό, η πτώση των εξαγωγών που εκτινάσσει σε δυσθεώρητα ύψη το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, η πτώση της τουρκικής λίρας, ο πληθωρισμός που καλπάζει, η ανεργία που αγγίζει το 11% και στους νέους φθάνει το 21%, η συρρίκνωση των εισοδημάτων και οι αρνητικές διεθνείς συγκυρίες (η ανάκαμψη των τιμών του πετρελαίου, αλλά κυρίως η πολιτική αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων που υιοθετεί η Fed) δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα για τον τούρκο πρόεδρο έναν χρόνο προτού διεκδικήσει την επανεκλογή του.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το τουρκικό ΑΕΠ, το οποίο πριν από λίγα χρόνια είχε ξεπεράσει το 1 τρισ. δολάρια, συρρικνώθηκε στα 851 δισ. δολάρια πέρυσι από 863 δισ. δολάρια που ήταν το 2016, ενώ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ υποχώρησε στα 10.597 δολάρια από τα 10.883 δολάρια που ήταν το 2016. Εξελίξεις που οφείλονται βέβαια στη διολίσθηση του εθνικού νομίσματος, το οποίο έσπασε το ψυχολογικό όριο των 4 λιρών ανά δολάριο. Το αμερικανικό νόμισμα ενισχύθηκε κατά 21,7% το 2017 έναντι του τουρκικού, καθιστώντας τις τουρκικές εισαγωγές πολύ πιο ακριβές και αυξάνοντας το κόστος παραγωγής στην ίδια τη χώρα.

Το αποτέλεσμα είναι οι τιμές παραγωγού να αυξάνονται με ετήσιο ρυθμό 15% και εν τέλει οι εντυπωσιακοί ρυθμοί ανάπτυξης να επιτυγχάνονται χάρη στον ανεξέλεγκτο καλπασμό του πληθωρισμού. Την ίδια ώρα η κυβέρνηση της Αγκυρας ενθαρρύνει τον εγχώριο δανεισμό με φορολογικά και άλλα κίνητρα και την ιδιωτική κατανάλωση, που αποτελούν και την ατμομηχανή της ανάπτυξης. Το 2017 έκλεισε με πληθωρισμό 12%, αλλά ο Ερντογάν «για να έχει ο λαός λεφτά» εμποδίζει την αύξηση των επιτοκίων από την Κεντρική Τράπεζα ώστε να περιοριστεί ο πληθωρισμός.

Η εξαρτώμενη από την κατανάλωση ανάπτυξη ευνοεί (παρότι ακριβαίνουν) τις εισαγωγές, με αποτέλεσμα το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών να φθάνει τα 47,1 δισ. δολάρια ή 5,5% του ΑΕΠ. Πέρυσι το εξωτερικό χρέος της Τουρκίας έφθασε τα 453,3 δισ. δολάρια σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ποσό που αντιστοιχεί στο 53,3% του ΑΕΠ. Το εντυπωσιακό είναι ότι το 70% του χρέους αντιστοιχεί στον ιδιωτικό τομέα.

Στο επίπεδο της ανεργίας σημειώθηκε στασιμότητα πέρυσι στην Τουρκία (το ποσοστό παρέμεινε στο 10,9%, όπως ήταν το 2016). Αν εξαιρεθεί όμως ο πρωτογενής τομέας της οικονομίας, το ποσοστό ανεβαίνει στο 13%, ενώ η ανεργία των νέων φθάνει το 21%. Πέρυσι ο αριθμός των ανέργων στην Τουρκία αυξήθηκε κατά 124.000 και έφθασε τα 3,45 εκατομμύρια. Οσο για την κατανομή των εισοδημάτων μεταξύ εργοδοτών και υπαλλήλων, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ανισότητες μεγαλώνουν.

Κατά συνέπεια οι μισθοί των εργαζομένων διαμορφώθηκαν στο 34,5% του τουρκικού ΑΕΠ το 2017, υποχωρώντας από το 36,5% που ήταν το 2016. Κάτι που δείχνει ότι, παρά το φιλολαϊκό προφίλ που καλλιεργεί, ο Ερντογάν αδίκησε τους εργαζομένους στη διανομή του μερίσματος της αλματώδους ανάπτυξης 7,4% που πέτυχε. Παρά ταύτα, ο «Σουλτάνος» επιμένει: «Εχω άσχημα νέα για όσους προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τα επιτόκια σαν μπαμπούλα για να τρομάξουν τον κόσμο. Με την υψηλή ανάπτυξη που θα έχουμε και το 2018, όλα τα παιχνίδια που προσπαθούν να παίξουν εις βάρος μας θα αποτύχουν και πάλι» δήλωσε την περασμένη Παρασκευή.