Τη μείωση των overnight επιτοκίων κάτω του μηδενός ανακοίνωσε την Πέμπτη ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Μάριο Ντράγκι. Πρόκειται για ένα ακόμη μέτρο της Ευρωτράπεζας στην προσπάθεια που καταβάλλει για να αντιμετωπίσει την πτώση των τιμών και να αποτρέψει τον κίνδυνο να διολισθήσει η Ευρωζώνη σε έναν ιαπωνικού τύπου αποπληθωρισμό.

Είναι η πρώτη φορά στη 15χρονη ιστορία της που ΕΚΤ καθιερώνει αρνητικό επιτόκιο (-0,1%), επιβάλλοντας ουσιαστικά επιβαρύνσεις στις overnight τοποθετήσεις των τραπεζών. Πρόκειται για ένα μέτρο τόνωσης της ρευστότητας στη ζώνη του ευρώ και ενθάρρυνσης της χορήγησης δανείων από τις τράπεζες, τη λήψη του οποίου επιτρέπει η μείωση του πληθωρισμού αρκετά χαμηλότερα από το ιδεατό 2%, που έχει καθορίσει η Ευρωτράπεζα,

Η ΕΚΤ επίσης μείωσε το βασικό επιτόκιο αναχρηματοδότησής της στο 0,15% και επίσης το επιτόκιο επείγοντος δανεισμού της στο 0,40%.

Η απόφαση μόλις έγινε γνωστή συμπίεσε το ευρώ στα 1,3575 δολάρια, που είναι το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τεσσάρων μηνών που καταγράφεται έναντι του αμερικανικού νομίσματος.

Παρά τη μείωση της ισοτιμίας του ευρώ – κατά πολλούς αναλυτές η ΕΚΤ οφείλει να ανακόψει την πορεία ανατίμησης του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος έναντι του δολαρίου και των άλλων νομισμάτων για να τονωθούν οι ευρωπαϊκές οικονομίες και οι εξαγωγές – και παρά το πρωτοφανές των αρνητικών επιτοκίων στη ζώνη του ευρώ, οι ειδικοί θεωρούν ότι η κίνηση της ΕΚΤ δεν χαρακτηρίζεται από μεγάλη τόλμη.

«Πρόκειται για μια παιδική χαλάρωση των επιτοκίων, ένα τσιμπηματάκι στη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ», δήλωσε στο Reuters ο Ρίτσαρντ Μπάργουελ της RBS. Και πρόσθεσε ότι «ο Ντράγκι πρέπει να ανακοινώσει μια δέσμη μέτρων αντιμετώπισης του αποπληθωρισμού για να μην απογοητεύσει τις αγορές».

Όντως, οι ειδικοί ανέμεναν μείωση του επιτοκίου αναχρηματοδότησης στο 0,10% από το 0,25% αντί για το 0,15% που το μείωσε ο Ντράγκι.

«Ο Ντράγκι κρατά το μεγάλο μπαζούκα στη θήκη του. Μια αμερικανικού τύπου ποσοτική χαλάρωση, που σημαίνει μια απόφαση της ΕΚΤ να κόψει χρήμα για να αγοράσει κρατικά ομόλογα των κρατών-μελών, δεν πρόκειται να την τολμήσει προς το παρόν ο ιταλός τραπεζίτης», δήλωσε ο Κάρστεν Μπρζέσκι της ING.

Αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι λίγες ώρες πριν από την ανακοίνωση της ΕΚΤ ένα μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας είχε προειδοποιήσει την Ευρωζώνη «να μην υποτιμήσει τον πιθανό κίνδυνο να διολισθήσει σε μια μακρόχρονη περίοδο αποπληθωρισμού ανάλογη με εκείνη στην οποία είχε βυθιστεί επί σειρά ετών η Ιαπωνία».

Ντράγκι: Πακέτο μέτρων υπέρ της ανάπτυξης και κατά αποπληθωρισμού

Στη συνέντευξή του μετά τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, ο κ. Ντράγκι τόνισε ότι με στόχο τη σταθερότητα των τιμών, αποφασίστηκε ένα συνδυασμός μέτρων νομισματικής χαλάρωσης, που θα στηρίξουν τη χρηματοδότηση προς την πραγματική οικονομία.

Ειδικότερα, εξήγησε ότι το πακέτο αυτό περιλαμβάνει νέες μειώσεις στα επιτόκια της ΕΚΤ, στοχευμένες πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης, προπαρασκευαστική εργασία σχετικά με αγορές τιτλοποιημένων στοιχείων ενεργητικού πιστωτικών ιδρυμάτων (asset-backed securities), ενώ προανήγγειλε τη διοχέτευση επιπρόσθετης ρευστότητας στο σύστημα με σταθερό επιτόκιο.

Οι αποφάσεις που έλαβε η ΕΚΤ, τόνισε ο κ. Ντράγκι, βασίζονται στην οικονομική της ανάλυση, λαμβάνοντας υπόψιν τις τελευταίες μακροοικονομικές προβλέψεις των οικονομολόγων της, αλλά και τα σήματα από την οικονομία σε σχέση με την αποτελεσματικότητα της εφαρμοζόμενης νομισματικής πολιτικής.

Σύμφωνα με τον κεντρικό τραπεζίτη, η εφαρμογή των μέτρων συνδυαστικά θα οδηγήσουν στην άνοδο του πληθωρισμού κοντά στα επίπεδα του 2%, καθώς οι προσδοκίες για τα επίπεδα του δείκτη των τιμών μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα απέχουν από τον καταστατικό στόχο της ΕΚΤ.

Αναφερόμενος στα επιτόκια, ο κ. Ντράγκι υπογράμμισε ότι το διοικητικό συμβούλιο είναι αποφασισμένο να διατηρήσει στα νέα χαμηλά επίπεδα τα επιτόκιά της, για μία μεγαλύτερη περίοδο, λαμβάνοντας υπόψιν τις εκτιμήσεις για το επίπεδο των τιμών στην ευρωζώνη.

Επιπλέον, υπογράμμισε ότι εάν χρειαστεί θα ληφθεί επιπρόσθετη δράση για την περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής.

Για την ενίσχυση του τραπεζικού δανεισμού σε νοικοκυριά και μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, εξαιρουμένων των στεγαστικών δανείων, θα πραγματοποιηθούν νέων μακροπρόθεσμες πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης (longer-term refinancing operations – TLTROs).

Τα δάνεια αυτά θα λήξουν σε τέσσερα χρόνια από σήμερα, το Σεπτέμβριο του 2018. Όπως ανέφερε ο κ. Ντράγκι, οι τράπεζες θα έχουν τη δυνατότητα να δανειστούν σε πρώτη φάση ένα ποσό ίσο με το 7% των συνολικών υπολοίπων των δανείων που έχουν χορηγήσει προς τον ιδιωτικό τομέα, εξαιρουμένων των στεγαστικών δανείων, όπως αυτά είχαν διαμορφωθεί στις 30 Απριλίου 2014.

Ο δανεισμός προς το δημόσιο τομέα, δε θα συνυπολογιστεί για τους σκοπούς της συγκεκριμένης μέτρησης. Συνολικά μέσω του προγράμματος θα διοχετευτεί στο σύστημα ρευστότητα ύψους 400 δισ. ευρώ περίπου.

Στο πλαίσιο αυτό δύο TLTROs θα διενεργηθούν το ερχόμενο Σεπτέμβριο και Δεκέμβριο. Επιπρόσθετα, από το Μάρτιο του 2015 έως και τον Ιούνιο του 2016 όλες οι τράπεζες θα μπορούν να δανείζονται σε τριμηνιαία βάση ένα ποσό που αντιστοιχεί έως και τρεις φορές τον καθαρό τους δανεισμό προς τον ιδιωτικό τομέα, εξαιρουμένων των στεγαστικών δανείων.