H επιλογή του προέδρου Τζορτζ Μπους για το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ενός από τους πλέον επιτυχημένους τραπεζίτες της Γουόλ Στριτ, του Χένρι (Χανκ) Πόλσον της τράπεζας επενδύσεων Goldman Sachs, χαιρετίστηκε με θερμά σχόλια από τον χρηματοοικονομικό και δημοσιογραφικό κόσμο. Αντίθετα, και όλως παραδόξως, αντιμετωπίστηκε σχεδόν με εχθρότητα από τις αμερικανικές αγορές ο τόσα υποσχόμενος 74ος αμερικανός υπουργός Οικονομικών. Λαμβάνοντας υπόψη το χρηματοοικονομικό του υπόβαθρο, προσδοκάται ότι θα δουλέψει προς τη δημοσιονομική συγκράτηση του Λευκού Οίκου και ότι θα δώσει έμφαση στο τεράστιο και συνεχώς διογκούμενο εξωτερικό χρέος των ΗΠΑ. H μεγαλύτερη ωστόσο πρόκληση στην πολιτική καριέρα του κ. Πόλσον, ο οποίος έχει ξοδέψει το σύνολο σχεδόν της επαγγελματικής του ζωής στη Γουόλ Στριτ, θα είναι ο χειρισμός της ισοτιμίας του δολαρίου.
H ισχύς του υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ εξαρτάται από την προσωπικότητά του. Είναι το κλειδί που ρυθμίζει το μέγεθος της επιθυμίας του αμερικανού πρόεδρου να επιτρέψει στον εκάστοτε υπουργό Οικονομικών να εφαρμόσει το δικό του όραμα ως προς την οικονομική πολιτική στις ΗΠΑ. Λέγεται ότι ο Τζορτζ Μπους στην προσπάθειά του να πείσει τον Χανκ Πόλσον να αναλάβει το υπουργείο Οικονομικών ώστε να βελτιώσει την καταρρέουσα οικονομική αξιοπιστία της κυβέρνησής του έκανε τις απαραίτητες κινήσεις.
Προσδοκάται έτσι ότι ο κ. Πόλσον θα συμβάλει στη μείωση του τεράστιου ελλείμματος του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού παρά το γεγονός ότι η δημοσιονομική πολιτική είναι το αποτέλεσμα των οδυνηρών διαπραγματεύσεων μεταξύ κυβέρνησης και Κογκρέσου. Εκτιμάται δε ως πολύ δύσκολο σε έτος εκλογών να εγκριθούν από το Κογκρέσο οι δρακόντειες μειώσεις των δαπανών που απαιτούνται ώστε να μειωθεί το τεράστιο έλλειμμα. Επίσης, ως ένας από του πλέον επιτυχημένους ηγέτες της Γουόλ Στριτ, μπορεί να αποτρέψει έναν εμπορικό πόλεμο Ουάσιγκτον – Πεκίνου. Εχοντας επισκεφθεί 70 φορές την Κίνα, έχει περισσότερη πείρα από οιοδήποτε πρώην υπουργό στο υπουργείο Οικονομικών ώστε να πείσει τους αμερικανούς βουλευτές και γερουσιαστές να μην ψηφίσουν μέτρα προστατευτισμού κατά της ασιατικής χώρας.
* Οι διεθνείς ροές κεφαλαίων
Επίσης, σε μια ολοένα αυξανόμενη παγκοσμιοποιημένη οικονομία, ο υπουργός Οικονομικών παίζει σημαντικό ρόλο στις διεθνείς ροές κεφαλαίων. Ο κ. Πόλσον, έχοντας ξοδέψει σχεδόν το σύνολο της επαγγελματικής του ζωής στις χρηματοοικονομικές αγορές, μπορεί να διαβεβαιώσει ότι οι ανισορροπίες είναι υπό έλεγχο, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο ή για κερδοσκοπικό παιχνίδι με το δολάριο ή για ξαφνικές αλλαγές στη ροή των επενδύσεων χαρτοφυλακίου. Μια ισχυρή φωνή στο υπουργείο Οικονομικών μπορεί να διαβεβαιώσει τα ξένα επενδυτικά κεφάλαια, ιδιωτικά και κυβερνητικά, με συνέπεια την εξαφάνιση μιας καταστροφικής αστάθειας.
Επιπλέον ως άνθρωπος της Γουόλ Στριτ ο κ. Πόλσον γνωρίζει άριστα τη γλώσσα των traders και των τραπεζιτών του επενδυτικού τομέα. Γνωρίζει επίσης άριστα τις ανησυχίες των αγορών και των επενδυτών και πώς να επικοινωνήσει μαζί τους χρησιμοποιώντας τη δραστικότητα της κοινής τους γλώσσας. Τώρα ειδικότερα: α) που υπάρχει αναταραχή σε όλες τις κύριες χρηματοοικονομικές αγορές του κόσμου, β) που οι υψηλές τιμές του πετρελαίου και της βενζίνης έχουν πλήξει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επιχειρηματιών στις ΗΠΑ περισσότερο απ’ ό,τι αναμενόταν, γ) που ενισχύονται οι φόβοι ότι θα καταρρεύσει η αγορά ακινήτων. Ακόμη και μικρά φραστικά λάθη μπορεί να δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα στις μετοχές, στα ομόλογα και στο δολάριο, κινήσεις δηλαδή οι οποίες συνήθως είναι ζημιογόνες. Μόλις πρόσφατα ο νέος πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) Μπεν Μπερνάνκι εξαναγκάστηκε να απολογηθεί στο Κογκρέσο, δηλώνοντας «mea culpa» για τις πληθωριστικές ανησυχίες που προκάλεσε στους επενδυτές μιλώντας για τα θέματα αυτά με τη δημοσιογράφο του CNBC κυρία Μαρία Μπαρτιρόμο.
H μεγαλύτερη όμως αβεβαιότητα είναι για το πώς θα χειριστεί την ενδεχομένως δυσκολότερη πρόκληση: το δολάριο. Θα ακολουθήσει τους χειρισμούς των τελευταίων ετών; (Και οι δύο πρώην υπουργοί Οικονομικών του Μπους, ο Τζον Σνόου και ο Πολ Ο’ Νιλ, ενώ δημόσια δήλωναν ότι ακολουθούν την πολιτική του «ισχυρού δολαρίου», στην ουσία επιθυμούσαν την υποχώρησή του.) Ως άνθρωπος της Γουόλ Στριτ, εκτιμάται ότι δεν θα επιθυμεί να τον θυμούνται ως τον πολιτικό που επόπτευσε την κατακόρυφη πτώση της αξίας των χρηματοοικονομικών αξιών των ΗΠΑ.
Από την άλλη ωστόσο εκτιμάται ότι δεν έχει πολλές επιλογές, αφού η πτώση του δολαρίου φαίνεται σίγουρη από τη στιγμή που το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ έχει σκαρφαλώσει στο 7% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Στην πραγματικότητα, το κύριο καθήκον του θα είναι δηλαδή να αποτρέψει μια πτώση του δολαρίου να εξελιχθεί σε άτακτη υποχώρηση του πράσινου νομίσματος.
Είναι δύσκολο λοιπόν να οικοδομηθεί ένα bullish σενάριο για το δολάριο. Πάντως οι αγορές ακόμη πιστεύουν ότι ο Λευκός Οίκος επιδιώκει την περαιτέρω πτώση του δολαρίου. H πεποίθηση αυτή σχηματίστηκε από την τελευταία συνάντηση των υπουργών Οικονομικών του ομίλου των επτά οικονομικά ισχυρότερων χωρών του κόσμου, του γνωστού G7. Οι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ εξαναγκάστηκαν να συμφωνήσουν ότι δεν θα είχαν αντίρρηση στην υποχώρηση του δολαρίου. Ωστόσο κανένας από αυτούς, και κυρίως η Ιαπωνία, δεν θα ήθελε το νόμισμά του να είναι αυτό που θα φέρει το βάρος, δηλαδή θα ανατιμηθεί περισσότερο έναντι του δολαρίου.
* Τα επιτόκια-κλειδιά
Αν η Fed αποφασίσει να αφήσει τα επιτόκια-κλειδιά του δολαρίου στο 5%, αυτό θα μειώσει την ελκυστικότητα που παρέχουν οι υψηλότερες αποδόσεις στο αμερικανικό νόμισμα. Ειδικότερα δε αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας αυξήσουν τα δικά τους επιτόκια. Ακόμη όμως και στην περίπτωση που η Fed τα αυξήσει και άλλο, θα αρχίσει να ανησυχεί τους επενδυτές το ενδεχόμενο επιβράδυνσης της αμερικανικής οικονομίας. Μια εξέλιξη η οποία στη συνέχεια θα μείωνε την ελκυστικότητα των αμερικανικών αξιών στους ξένους επενδυτές. Ηδη η αγορά κατοικίας και οι δαπάνες των καταναλωτών παρουσιάζουν ενδείξεις εξασθένησης, οι οποίες υποδηλώνουν ότι η οικονομία αρχίζει να επιβραδύνεται. Παρ’ όλα αυτά μετά τη δημοσιοποίηση των πρακτικών της τελευταίας συνεδρίασης της Fed οι προθεσμιακές αγορές αύξησαν τις πιθανότητες στο 72% από 58% για νέα άνοδο των αμερικανικών επιτοκίων στο 5,2% από 5% στις 29 Ιουνίου.
Τι θα κάνει με το αμερικανικό νόμισμα
ΓΙΑ ΤΗΝ ιστορία πρέπει να αναφέρουμε ότι η ταυτότητα του υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ θα μπορούσε να μας πει πολλά ως προς την κατεύθυνση του δολαρίου. Στα τελευταία 30 χρόνια έχει αναδυθεί ένα ξεκάθαρο πρότυπο το οποίο συνδέει το επαγγελματικό υπόβαθρο με τη συναλλαγματική πολιτική. Οσοι υπουργοί Οικονομικών έχουν περάσει από τη Γουόλ Στριτ ήταν φανατικοί θιασώτες της πολιτικής του «ισχυρού δολαρίου». Ο Ντόναλντ Ρίγκαν της Merrill Lynch, υπουργός του Ρόναλντ Ρίγκαν, ο Νικ Μπρέιντι της Dillon Read, υπουργός του πρώτου πρόεδρου Μπους, και ο πλέον φημισμένος Ρόμπερτ Ρούμπιν της Goldman Sachs, υπουργός του Μπιλ Κλίντον· όλοι αγνόησαν τις ισχυρές πιέσεις της χρηματοοικονομικής ελίτ για πιο αδύναμο δολάριο και ακολούθησαν την πολιτική του ισχυρού δολαρίου και μάλιστα με ιδιαίτερα επιθετικό τρόπο.
Αντίθετα, αυτοί με βιομηχανικό ή πολιτικό υπόβαθρο – οι Πολ Ο’ Νιλ και Τζον Σνόου, οι δύο υπουργοί του Τζορτζ Μπους, και ο Τζέιμς Μπέικερ, υπουργός στη δεύτερη θητεία του Ρόναλντ Ρίγκαν – στην ουσία επεδίωξαν την υποχώρηση του δολαρίου. Λέγεται ότι δεν είναι απλή σύμπτωση. Οι τύποι της Γουόλ Στριτ δεν αρέσκονται να βλέπουν την αξία των χρηματοοικονομικών αξιών στις ΗΠΑ να μειώνεται σε παγκόσμιους όρους. Ανησυχούν για την αποσταθεροποίηση. Από την άλλη το πολιτικοβιομηχανικό λόμπι προτιμά ένα φθηνότερο δολάριο αφού βοηθά τους αμερικανούς εξαγωγείς και ασκεί πιέσεις στους «δύστροπους» ξένους να ανοίξουν τις αγορές τους και να χαλαρώσουν τη νομισματική τους πολιτική.
