Σελήνη: η φωτεινή πλευρά του ανθρώπου

Πριν από 30 χρόνια ο Νιλ Αρμστρονγκ άφησε το διασημότερο ίχνος στην ιστορία της ανθρωπότητας πατώντας στο φεγγάρι. Αλλοι τον ακολούθησαν, άλλοι είχαν προηγηθεί και του είχαν ανοίξει τον δρόμο. Εκείνη η νύχτα του Ιουλίου όμως άλλαξε τα πάντα

Εγιναν πολλά το καλοκαίρι του 1969. Εκτός από κάτι στη ζωή του Μπράιαν Ανταμς, ο οποίος έγραψε μετά το «Summer of ’69», έγινε το Γούντστοκ και η τελευταία σύνοδος κορυφής όλων των Κομμουνιστικών Κομμάτων, σκοτώθηκε ο Ρόκι Μαρτσιάνο, έχασε ο Χρήστος Παπανικολάου στους Πανευρωπαϊκούς Αγώνες, πέθανε ο καπετάν Ανδρέας Ζέπος, ο Τσαρλς Μάνσον έσφαξε τη Σάρον Τέιτ και μια σουπιά μήκους επτά μέτρων ψαρεύτηκε στην Ιαπωνία. Πάνω και πέρα από όλα όμως, συνέβη κάτι που άλλαξε για πάντα τον τρόπο που ο άνθρωπος κοίταζε τον ουρανό: στις 20 Ιουλίου του 1969, πριν από 30 χρόνια, δύο αμερικανοί αστροναύτες πάτησαν τη Σελήνη. Ενα επίτευγμα που αποδείκνυε στην άναυδη ανθρωπότητα ότι όλα είναι δυνατά. Μερικά βήματα που ήταν οι πιο δημιουργικές στιγμές του Ψυχρού Πολέμου. Ενα γεγονός που σήμαινε το τέλος του ρομαντισμού. Για αιώνες οι ερωτευμένοι αυτού του κόσμου έδιναν όρκους αιώνιας αγάπης στο όνομα του φεγγαριού, του πιο ωραίου, πιο μυθικού, πιο τραγουδισμένου ουράνιου σώματος. Από εκείνο το ζεστό καλοκαίρι του 1969 τίποτε δεν θα ήταν το ίδιο. Μόνο ίσως το «Blue Moon» ερμηνευμένο από τον Ελβις Πρίσλεϊ…

Με κομμένη την ανάσα μπροστά στο ως τότε αδύνατο, όλη η Γη παρακολουθούσε τη σεληνάκατο «Αετός» να ακουμπάει την επιφάνεια της Σελήνης. Λίγη ώρα αργότερα ο αστροναύτης Νιλ Αρμστρονγκ πατούσε απαλά το έδαφος του φεγγαριού. «Ενα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα». Ακολούθησε ο Εντουιν Ολντριν, ο οποίος είχε την τύχη να πρωταγωνιστεί στις περισσότερες φωτογραφίες πάνω στη Σελήνη αφού τη φωτογραφική μηχανή την κρατούσε ο Αρμστρονγκ.

Στη Γη οι αντιδράσεις διαφέρουν από χώρα σε χώρα: υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 600 εκατ. άνθρωποι παρακολούθησαν την πρώτη βόλτα στη Σελήνη. Η εταιρεία «Παν Αμέρικαν» ανακοινώνει ότι 16.700 Αμερικανοί ζήτησαν να κλείσουν θέσεις για μελλοντικά ταξίδια στη Σελήνη. Στην Ιταλία έξι βαρυποινίτες αποδρούν από τις φυλακές, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι όλοι οι δεσμοφύλακες είχαν συγκεντρωθεί μπροστά στην τηλεόραση. Ενας μάγος φυλής Ινδιάνων στον Καναδά ανακοινώνει ότι τέρατα θα κυριεύσουν την επιφάνεια της Γης εξαιτίας της προσελήνωσης. Στην πολυπληθέστερη χώρα της Γης, την Κίνα, δεν ανακοινώνεται καν η επίσκεψη του πρώτου ανθρώπου στη Σελήνη. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι περισσότεροι από 2 εκατ. πολίτες κατόρθωσαν να παρακολουθήσουν την κατάκτηση της Σελήνης. Το υπουργείον Προεδρίας της χούντας είχε μεριμνήσει να τοποθετήσει τηλεοράσεις σε πλατείες.

Πολύ πιο ψηλά, στη Σελήνη, οι Αρμστρονγκ και Ολντριν αποκάλυπταν μια πλακέτα στην οποία αναγράφεται: «Στο σημείο αυτό οι άνθρωποι από τον πλανήτη Γη έφθασαν για πρώτη φορά στη Σελήνη, Ιούλιος 1969 μ.Χ. Ηλθαμε εν ειρήνη, εν ονόματι ολόκληρης της ανθρωπότητας». Από κάτω παρατίθενται οι υπογραφές των τριών μελών της αποστολής «Απόλλων 11», Αρμστρονγκ, Ολντριν και Μάικλ Κόλινς ­ δεν πάτησε στη Σελήνη, παραμένοντας στην άκατο σε τροχιά ­, καθώς και του προέδρου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον. Το οξύμωρο είναι ότι και οι τέσσερις υπογραφές είναι συγκυριακές…

Η κατάκτηση της Σελήνης από τους Αμερικανούς θεωρείται πνευματικό παιδί του Τζον Φιτζέρλαντ Κένεντι. Εξι εβδομάδες μετά τον άθλο του Σοβιετικού Γιούρι Γκαγκάριν, ο οποίος το 1961 έγινε ο πρώτος άνθρωπος που εκτοξεύθηκε στο Διάστημα, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ είχε υποσχεθεί ότι «ως το τέλος της δεκαετίας θα πρέπει να έχουμε κατορθώσει να μεταβούμε στη Σελήνη και να γυρίσουμε με ασφάλεια». Το μεγαλόπνοο διαστημικό πρόγραμμα «Απόλλων» ξεκίνησε να χρηματοδοτείται επί προεδρίας του Κένεντι. Το ατύχημα του «Απόλλων 1» τον Ιανουάριο του 1967, όπου έχασαν τη ζωή τους οι Γκρίσομ, Γουάιτ και Τσάφι, έβαλε την κατάκτηση της Σελήνης σε άλλη τροχιά. Ακολούθησαν εννέα επανδρωμένες πτήσεις, από την πορεία των οποίων θα κρινόταν ποια αποστολή θα πατούσε τελικά στη Σελήνη. Τα πληρώματα είχαν ήδη οριστεί από το 1967. Ηταν θέμα τύχης ποια αποστολή θα τύχαινε την κατάλληλη στιγμή και για μήνες παιζόταν αν το τελικό εγχείρημα θα το επιχειρούσε το «Απόλλων 11» ή το «Απόλλων 12». Τελικά ο κλήρος έπεσε στο «Απόλλων 11» και στους Αρμστρονγκ, Ολντριν και Κόλινς.

Το διαστημικό πρόγραμμα των ΗΠΑ ήταν τόσο πυκνό που η κατάκτηση της Σελήνης δεν απέφυγε την παραφιλολογία. Οι άνθρωποι ήταν πάντα φιλύποπτοι και κάποιοι είπαν ότι αστροναύτες είχαν πατήσει τη Σελήνη πριν από το «Απόλλων 11» και ότι η προσσελήνωση της ομάδας του Αρμστρονγκ ήταν σκηνοθετημένη σε στούντιο! Αυτή η θεωρία ισχυροποιήθηκε ακόμη περισσότερο όταν ορισμένοι φωτογράφοι έκριναν ότι το φως στις φωτογραφίες του Ολντριν είναι πολύ κάθετο και δεν μπορεί να υπάρχει στη Σελήνη! Η όλη υπόθεση, όμως, έχει να κάνει περισσότερο με την αδυναμία του μέσου ανθρώπου να συλλάβει το ακατόρθωτο και να υπερβεί προκαταλήψεις αιώνων ­ ο Αριστοτέλης έλεγε ότι στη Σελήνη κατοικούν πράσινα ανθρωπάκια ­ παρά με πραγματικά στοιχεία. Αλλωστε όταν η άκατος των Αρμστρονγκ, Ολντριν και Κόλινς επέστρεψε στη Γη, οι τρεις αστροναύτες υπέστησαν τα πάνδεινα, παραμένοντας σε καραντίνα για έναν περίπου μήνα για τον φόβο μεταφοράς άγνωστων μικροβίων από τη Σελήνη. Στις 13 Αυγούστου η Νέα Υόρκη γεμίζει κομφετί στην παρέλαση των ηρώων. Ηταν οι πιο τυχεροί. Οι πρώτοι που είχαν την τύχη να πατήσουν στη Σελήνη. Σαν και αυτούς ακολούθησαν και άλλοι.

Την επιχείρηση του «Απόλλων 11» ακολούθησε λίγους μήνες αργότερα το «Απόλλων 12». Ο κόσμος περίμενε ακόμη περισσότερο θέαμα αλλά ήταν καιρός για περισσότερη επιστημονική μελέτη. Η σεληνάκατος του «Απόλλων 12» είναι προγραμματισμένη να προσσεληνωθεί στη «Θάλασσα των καταιγίδων» με στόχο να εντοπιστεί το μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο «Σαρβάιβερ 3», το οποίο είχε σταλεί εκεί το 1967. Επρεπε να μελετηθεί πόσο οι συνθήκες της Σελήνης επηρεάζουν τα μέταλλα. Οι αστροναύτες Αλαν Μπιν και Τσαρλς Κόνραντ επιχειρούν περίπατο διάρκειας επτά ωρών συλλέγοντας περισσότερα υλικά από τους προηγούμενους.

Η αποστολή του «Απόλλων 13», εκτός από ταινία με τον Τομ Χανκς, χαρακτηρίζεται ως «η πιο επιτυχημένη αποτυχία της NASA». Σοβαρή βλάβη όχι μόνο ακυρώνει την προσσελήνωση αλλά απειλεί τη ζωή των αστροναυτών, οι οποίοι επιστρέφουν στη Γη μόνο χάρη στις υπεράνθρωπες προσπάθειές τους και την εφευρετικότητά τους.

Η συνέχεια με τον «Απόλλων 14» είναι ενθαρρυντική, καθώς ο Αλαν Σέπαρντ επιχειρεί περίπατο και κάνει ότι παίζει γκολφ στη Σελήνη. Ωστόσο, το ενδιαφέρον του κόσμου ατονεί και, αφού δεν βρέθηκαν κοιτάσματα χρυσού, εξωγήινοι ή έστω χάμπουργκερ, παύει και το πολιτικό ενδιαφέρον. Οι σύμβουλοι του προέδρου Νίξον τον πιέζουν να σταματήσει το πανάκριβο πρόγραμμα ή έστω να περικόψει τις αποστολές. Το σόου όμως συνεχίζεται. Τον Ιανουάριο του 1971 το «Απόλλων 15» προσσεληνώνεται και αποβιβάζει ένα μικρό όχημα με το οποίο πραγματοποιείται η πρώτη βόλτα. Τον Δεκέμβριο του 1972 προσσεληνώνεται το «Απόλλων 17» που είναι η τελευταία αποστολή στη Σελήνη. Μια εποποιία της ανθρωπότητας είχε ολοκληρωθεί. Ποτέ άλλοτε σε τόσο λίγο χρόνο το ανθρώπινο είδος δεν κατάφερε τόσο πολλά στην εξερεύνηση της ίδιας του της ύπαρξης. Μέσα σε ένδεκα χρόνια, από το 1961 ως το 1972, ο άνθρωπος άφησε τη Γη και έκανε δικό του το Φεγγάρι.

Απρίλιος 1961 – Βοστόκ 1

Ο Γιούρι Γκαγκάριν γίνεται ο πρώτος άνθρωπος ο οποίος διαπιστώνει από το Διάστημα ότι η Γη είναι γαλάζια. Το τραγικό είναι ότι σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα το 1968. Το παράσημό του εναποτέθηκε στη Σελήνη από τους Αρμστρονγκ και Ολντριν.

Μάιος 1961 – Μέρκιουρι Ρέντστοουν 3

Ο Αλαν Σέπαρντ γίνεται ο πρώτος Αμερικανός που κάνει βόλτα στο Διάστημα.

Φεβρουάριος 1962 – Μέρκιουρι Ατλας 6

Ο Τζον Γκλεν γίνεται ο πρώτος Αμερικανός που όχι μόνο ταξιδεύει στο Διάστημα αλλά μπαίνει και σε τροχιά γύρω από τη Γη.

Ιούνιος 1965 – Τζέμινι 4

Ο Εντουαρντ Γουάιτ γίνεται ο πρώτος Αμερικανός που πραγματοποιεί περίπατο στο Διάστημα.

Ιανουάριος 1967 – Απόλλων 1

Κατά τη διάρκεια δοκιμών ξεσπάει πυρκαϊά στην κάψουλα του «Απόλλων» και σκοτώνει τους αστροναύτες Βίρτζιλ Γκρίσομ, Εντουαρντ Γουάιτ και Ρότζερ Τσάφι. Τα παράσημά τους θα εναποτεθούν δίπλα σε αυτό του Γκαγκάριν στην επιφάνεια της Σελήνης.

Οκτώβριος 1968 – Απόλλων 7

Η πρώτη επανδρωμένη αποστολή «Απόλλων», στην οποία χρησιμοποιείται τηλεοπτική σύνδεση που μεταδίδει την εικόνα των αστροναυτών Γουόλτερ Σίρα, Ντον Εϊζελ και Γουόλτερ Κάνιγχαμ.

Δεκέμβριος 1968 – Απόλλων 8

Η πρώτη επανδρωμένη αποστολή που αφήνει τη βαρύτητα της Γης και αντικρίζει τη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης. Το πλήρωμα αποτελείται από τους Φρανκ Μπόρμαν, Τζέιμς Λόβελ και Γουίλιαμ Αντερς.

Μάρτιος 1969 – Απόλλων 9

Η πρώτη επανδρωμένη αποστολή στην οποία μεταφέρεται όλος ο απαραίτητος εξοπλισμός για περίπατο στη Σελήνη. Το πλήρωμα αποτελείται από τους Τζέιμς Μακ Ντίβιτ, Ντέιβιντ Σκοτ και Ράσελ Σουίκαρτ.

Μάιος 1969 – Απόλλων 10

Πλήρης και απόλυτα επιτυχημένη επανδρωμένη αποστολή για την προσσελήνωση του… επόμενου πληρώματος. Τα ονόματα των Τόμας Στάφορντ, Τζον Γιανγκ και Ευγένιου Κέρναν μένουν στη σκιά των διαδόχων τους στη σειρά του διαστημικού προγράμματος της NASA.

Ιούλιος 1969 – Απόλλων 11

Ενα από τα ιστορικότερα γεγονότα για την ανθρωπότητα. Οι Νιλ Αρμστρονγκ και Εντουιν Ολντριν περπατούν στη Σελήνη. Ο Μάικλ Κόλινς τους περιμένει στην κύρια άκατο, η οποία πέφτει στον Ειρηνικό Ωκεανό 195 ώρες, 18 λεπτά και 35 δευτερόλεπτα μετά την απογείωσή της από το Κανάβεραλ.

Νοέμβριος 1969 – Απόλλων 12

Η δεύτερη επανδρωμένη αποστολή που προσσεληνώνεται στη Σελήνη. Τσαρλς Κόνραντ και Αλαν Μπιν περπατούν συνολικά επτά ώρες στο Φεγγάρι. Ο Ρίτσαρντ Γκόρντον κρατάει το διαστημόπλοιο 31 ώρες και 31 λεπτά σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη.

Απρίλιος 1970 – Απόλλων 13

Η τρίτη επανδρωμένη αποστολή προσσελήνωσης ματαιώνεται εξαιτίας σφοδρής έκρηξης στο ντεπόζιτο του οξυγόνου, σε ύψος 320.000 χιλιομέτρων από τη Γη. Η έκρηξη καταστρέφει τα ηλεκτρικά συστήματα του σκάφους και υπάρχει πρόβλημα με τα αποθέματα αέρα και νερού καθώς και με τη θερμοκρασία που είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Η φράση «Houston, we have a problem» («Χιούστον, έχουμε πρόβλημα») σημαίνει γενικό συναγερμό στα γραφεία της NASA. Τζέιμς Λόβελ, Τζον Σουίγκερτ και Φρεντ Χέιζ ύστερα από υπεράνθρωπες προσπάθειες επιστρέφουν στη Γη.

Ιανουάριος 1971 – Απόλλων 14

Επιτυχημένη προσσελήνωση. Ο Αλαν Σέπαρντ χρησιμοποιεί εργαλεία για να εξορύξει την πρώτη πέτρα από τη Σελήνη. Το υπόλοιπο πλήρωμα αποτελείται από τους Στιούαρτ Ρόοζα και Εντγκαρ Μίτσελ.

Ιούλιος 1971 – Απόλλων 15

Χρησιμοποιείται για πρώτη φορά όχημα πάνω στην επιφάνεια της Σελήνης. Βελτιωμένες στολές επιτρέπουν στους αστροναύτες να παραμείνουν περισσότερη ώρα στην επιφάνεια. Το πλήρωμα αποτελείται από τους Ντέιβιντ Σκοτ, Τζέιμς Ιρβιν και Αλφρεντ Γουόρντεν.

Απρίλιος 1972 – Απόλλων 16

Γίνεται για πρώτη φορά μελέτη των βουνών της Σελήνης. Στην αποστολή συμμετέχει ο Τζον Γιανγκ από το «Απόλλων 10» καθώς και οι Τόμας Μάτινγκλι και Τσαρλς Ντιουκ.

Δεκέμβριος 1972 – Απόλλων 17

Η τελευταία διαστημική αποστολή στη Σελήνη. Στο πλήρωμα συμπεριλαμβάνεται ο Χάρισον Σμιτ, ο οποίος είναι περισσότερο επιστήμονας παρά αστροναύτης, καθώς και ο Ευγένιος Κέρμαν από το «Απόλλων 10», ο οποίος είναι ο τελευταίος άνθρωπος που πάτησε στη Σελήνη. Την τριάδα συμπληρώνει ο Ρόναλντ Εβανς. Η αποστολή ολοκληρώνει την κινηματογράφηση και χαρτογράφηση της Σελήνης.