Ολα για το χρήμα

Μετάφραση Γιάννης Στρίγκος,

Εκδόσεις Πόλις, 2012, σελ. 360, τιμή 16 ευρώ

Ο Γκούναρ Στόλεσεν σπούδασε φιλολογία και το 1975 δημιούργησε τον δικό του ήρωα, τον Βαργκ Βέουμ, έναν μοναχικό ντετέκτιβ – τόσο μοναχικό που κατεβαίνει στην πόλη και τηλεφωνεί στον εαυτό του για να του πει μερικές κουβέντες παρηγοριάς. Ο Βέουμ, που ζει στο Μπέργκεν, ένα λιμάνι της Νορβηγίας, και θυμίζει αρκετά τον Φίλιπ Μάρλοου στον τρόπο ζωής και σκέψης, στο παρόν μυθιστόρημα δέχεται την επίσκεψη μιας παλιάς φίλης του που του αναθέτει να επικοινωνήσει με τη ναρκομανή αδελφή της, τη Σίρεν. Η μητέρα τους είναι άρρωστη στο νοσοκομείο και θέλει να τη δει.

Οταν ο Βέουμ εντοπίζει σε ένα σπίτι με μια χρησιμοποιημένη σύριγγα την κοπέλα, παλιά του γνώριμη από την εποχή της εφηβείας της, κάποιοι άγνωστοι τον χτυπούν, ενώ αμέσως μετά κινδυνεύει να καεί ζωντανός σε μια πυρκαγιά. Στη συνέχεια, ένας αφρικανός φοιτητής, ο Αλεξάντερ, του ζητάει να αναλάβει την ανανέωση της άδειας παραμονής του στη χώρα επειδή οι Αρχές τού φέρνουν προσκόμματα. Τελικά οι δύο ιστορίες θα συνδεθούν με κλειδί της υπόθεσης τον θάνατο του συζύγου της Σίρεν σε πυρκαγιά πριν από ενάμιση χρόνο.

Τα πράγματα δεν είναι ρόδινα για τον ήρωα. Περιπλανάται στην περιοχή, μήνα Νοέμβριο, με ομίχλη, αέρα και κρύο, όπου ζουν Πακιστανοί και Βιετναμέζοι, οι οποίοι αντιμετωπίζουν την καχυποψία και την εχθρότητα των ντόπιων. Ταυτόχρονα σκέφτεται την πρώην γυναίκα του, Μπεάτε, και τον γιο του, τον 15χρονο Τόμας. Παρά τις υποδείξεις των αστυνομικών που έχουν αναλάβει να ξεκαθαρίσουν την υπόθεση, ο Βέουμ κάνει τη δική του έρευνα. Σε κάποια φάση της βρίσκεται νεκρός ο φίλος της Σίρεν, ο Χένρικ, γόνος μιας ισχυρής οικογένειας της πόλης – συγκεκριμένα το «μαύρο πρόβατό» της. Ο πατέρας και ο αδελφός του καταγίνονται με επιχειρήσεις που σχετίζονται με χρηματοπιστωτικές εταιρείες, εμπόριο τροφίμων, κέτερινγκ, αλλά έχουν και ένα ξενοδοχείο όπου καταλύουν πόρνες με τους πελάτες τους.

Αναζητώντας τη Σίρεν, η οποία εμφανίζεται ξαφνικά και αμέσως εξαφανίζεται, ο Βέουμ μπλέκει με τον σκοτεινό κόσμο των ναρκωτικών, της πορνείας και της διαφθοράς. Σιγά-σιγά και με τις απειλές να κρέμονται πάνω από το κεφάλι του, τόσο από την Αστυνομία όσο και από αξιοσέβαστους τοπικούς παράγοντες, αφού συγκεντρώσει τις απαραίτητες πληροφορίες, βάζει τα κομμάτια του παζλ στη θέση τους: τα πάντα ξεκαθαρίζουν.

Κυρίαρχο στοιχείο του μυθιστορήματος είναι ο ρατσισμός που ενδημεί σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας, ωστόσο ο συγγραφέας δεν είναι οπαδός του άσπρου – μαύρου: δεν θεωρεί όλους τους συμπατριώτες του κακούς και τους σκούρους μετανάστες καλούς. Κατ’ αυτόν οι ίδιοι άνθρωποι μπορεί να είναι καλοί και κακοί ταυτόχρονα, άρα δεν πρέπει κάποιος να έχει εμπιστοσύνη σε κανέναν. Ωστόσο το βασικότερο στοιχείο της υπόθεσης που αφηγείται ο Στόλεσεν είναι το χρήμα. Εξαιτίας του οι άνθρωποι καταφεύγουν στο έγκλημα είτε για να επιβιώσουν είτε για να αυξήσουν τα πλούτη τους και να βελτιώσουν τους όρους ζωής τους. Και, όπως συμβαίνει σε πολλά αστυνομικά έργα, σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της πλοκής παίζει η οικογένεια και όσα κρύβονται στο εσωτερικό της.

Το Μαύρα πρόβατα, αξιανάγνωστο νουάρ με κοινωνικές επισημάνσεις και ιδιότυπο χιούμορ, εκδόθηκε το 1988 ακολουθώντας το Δικός σου ως τον θάνατο (1979) και το Στο σκοτάδι όλοι οι λύκοι είναι γκρι (1983), που επίσης κυκλοφορούν στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Πόλις.