Καταιγιστικές είναι οι εξελίξεις στην Τουρκία με ένα μέγα σκάνδαλο διαφθοράς που φθάνει ως και τον πυρήνα του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Περίπου 60 άτομα συνελήφθησαν στη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας κατηγορούμενα, μεταξύ άλλων, για χρηματισμό και ξέπλυμα χρήματος –ανάμεσα σε αυτά οι γιοι τριών κορυφαίων υπουργών, ένας δήμαρχος προσκείμενος στο AKP καθώς και πασίγνωστοι επιχειρηματίες και τραπεζίτες, οι τελευταίοι μέλη της οικονομικής ελίτ του πολιτικού Ισλάμ.
Εγκληματικά δίκτυα, χρυσές «μπίζνες» με το Ιράν, παράνομες αναθέσεις σε κατασκευαστικές εταιρείες και πολλά εκατομμύρια δολάρια στοιβαγμένα μέσα σε κουτιά υποδημάτων και χρηματοκιβώτια στρίμωξαν στη γωνία τον «ενάρετο» πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Και εκεί που, απαλλαγμένος πια από τους «ενοχλητικούς» του πάρκου Γκεζί, ατένιζε με σιγουριά το πολιτικό του μέλλον, ξαφνικά διαπίστωσε τη δύναμη των εχθρών του μέσα στο ίδιο το στρατόπεδο του πολιτικού ισλάμ: σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, πίσω από τις συλλήψεις κρύβεται το σκιώδες κίνημα Γκιουλέν, ένα πανίσχυρο επιχειρηματικό και εκπαιδευτικό ισλαμικό δίκτυο του αυτοεξόριστου στις Ηνωμένες Πολιτείες μετριοπαθούς πρώην ιμάμη Φετχουλάχ Γκιουλέν. Ο ίδιος υπήρξε πνευματικός μέντορας και μέχρι πρότινος υποστηρικτής του Ερντογάν. Οχι πια. Ολα δείχνουν ότι ο ισλαμικός εμφύλιος που ξέσπασε στην Τουρκία θα είναι ένας πόλεμος μέχρις εσχάτων.
Η αντεπίθεση της εξουσίας
Δεκάδες αστυνομικοί διευθυντές που συμμετείχαν στις συλλήψεις παύθηκαν έπειτα από διαταγή, όπως μεταδίδουν τουρκικά ΜΜΕ, του Ερντογάν που πέρασε στην αντεπίθεση. Μίλησε για μια «πολύ βρώμικη επιχείρηση», της οποίας τα νήματα κινούν «συμμορίες που έχουν δεσμούς με το εξωτερικό». Δεν κατονόμασε τους εχθρούς του, όμως πολλοί αναλυτές «δείχνουν» ως βασικό ύποπτο το κίνημα Γκιουλέν ή αλλιώς Χιζμέτ («υπηρεσία»).
Για χρόνια το κίνημα Γκιουλέν στήριξε ολόψυχα τον Ερντογάν. Οι οπαδοί του πρώην ιμάμη διέθεταν τη δική τους ανεπίσημη πτέρυγα στο AKP –ήταν οι «γκιουλενιστές» που βοήθησαν στον «αποκεφαλισμό» του βαθέως κράτους του κεμαλικού στρατού. Αν και οι σχέσεις είχαν αρχίσει να ψυχραίνουν τα τελευταία χρόνια, η μετωπική σύγκρουση ήρθε όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να καταργήσει τα ιδιωτικά προπαρασκευαστικά σχολεία, εκατοντάδες από τα οποία χρηματοδοτούνται και διοικούνται από το κίνημα.
Ο Γκιουλέν, μέσω του δικηγόρου του αρνείται κάθε ανάμειξη, ωστόσο ο εμφύλιος αντανακλάται στα πρωτοσέλιδα: η εφημερίδα «Ζαμάν», που έχει σχέσεις με το ισλαμικό δίκτυο, κατακεραυνώνει τον Ερντογάν, ενώ η φιλοκυβερνητική «Γενί Σαφάκ» κάνει λόγο για συνωμοσία κατηγορώντας –ποιον άλλον; –το Ισραήλ.
Τρεις εισαγγελικές έρευνες
Το πρόσφατο σαφάρι συλλήψεων ήταν αποτέλεσμα τριών διαφορετικών εισαγγελικών ερευνών, οι οποίες άνοιξαν μεταξύ του Σεπτεμβρίου του 2012 και του Φεβρουαρίου του 2013. Η πρώτη αφορά τον ιρανοαζέρο επιχειρηματία Ρεζά Ζαράμπ, ο οποίος λέγεται ότι χρημάτισε τον Μπαρίς Γκιουλέρ, γιο του υπουργού Εσωτερικών Μουαμέρ Γκιουλέρ, τον Σαλίχ Κάαν Τσαγλαγιάν, γιο του υπουργού Οικονομίας Ζαφέρ Τσαγλαγιάν, καθώς και τον γενικό διευθυντή της κρατικής τράπεζας Halkbank, Σουλεϊμάν Ασλάν, προκειμένου να διευκολύνουν τη μεταφορά χρημάτων και χρυσού μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράν. Η αστυνομία κατέσχεσε στο σπίτι του Ασλάν 3,2 εκατομμύρια ευρώ σε μετρητά, κρυμμένα σε κουτιά υποδημάτων. Δημοσιεύματα εμπλέκουν την υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Εγκεμέν Μπαγίς, που φημολογείται ότι δωροδοκήθηκε με ένα εκατομμύριο ευρώ –επίσης σε κουτιά υποδημάτων.
Η δεύτερη εισαγγελική έρευνα αφορά παράνομες άδειες που παραχωρήθηκαν σε κατασκευαστικές εταιρείες έναντι αδράς αμοιβής. Μεταξύ των συλληφθέντων είναι ο Αμπντουλάχ Ογκιούζ Μπαϊρακτάρ, γιος του υπουργού Περιβάλλοντος και Αστικής Ανάπτυξης Ερντογάν Μπαϊρακτάρ, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Μεχμέτ Αλί Καχραμάν καθώς και γνωστοί στην Τουρκία κατασκευαστές όπως ο μεγιστάνας Αλί Αγιάογλου. Η τρίτη εισαγγελική έρευνα που οδήγησε στη σύλληψη του δημάρχου της πόλης Φατίχ αφορά έκδοση οικοδομικών αδειών, αν και μελέτες έδειχναν ότι η αδειοδοτηθείσα κατασκευή απειλεί την ασφάλεια της νέας υποθαλάσσιας σιδηροδρομικής σήραγγας του Μαρμαρά.
Χάνει ο συντηρητικός πρωθυπουργός το ηθικό του πλεονέκτημα; Το AKP έπαιζε για πολλά χρόνια με επιτυχία το χαρτί της αδιάφθορης πολιτικής δύναμης. Οι αυτοδιοικητικές εκλογές που θα διεξαχθούν τον Μάρτιο θα είναι το πρώτο τεστ για το AKP έπειτα από μια ταραχώδη χρονιά, με τις ογκώδεις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στην Κωνσταντινούπολη και αλλού. Aν οι κατηγορίες για χρηματισμό στελεχών της κυβέρνησης αποδειχθούν βάσιμες θα τεθεί θέμα αλλαγής ηγεσίας στο AKP. Ποιος θα μπορούσε να αναλάβει τα ηνία; Ο πρόεδρος της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιουλ –με τις ευλογίες φυσικά του κινήματος Γκιουλέν –λένε κάποιοι. Ο χρόνος θα δείξει. Τα μαχαίρια μόλις βγήκαν.
Ο Ιμάμης και τα πέντε πρόσωπα του σκανδάλου
Φετχουλάχ Γκιουλέν
Πανίσχυρος και σκιώδης
«Ηταν ένας εξαναγκαστικός γάμος και τώρα είναι ένα κακό διαζύγιο» είπε χαρακτηριστικά ο γνωστός τούρκος δημοσιογράφος Αχμέτ Σικ για τις σχέσεις του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης με το ισλαμικό κίνημα Γκιουλέν. Ποιος είναι όμως ο αινιγματικός –για άλλους, σκοτεινός –72χρονος αρχηγός του πανίσχυρου αυτού θρησκευτικού τάγματος που δραστηριοποιείται σχεδόν σε όλον τον κόσμο; Ο πρώην ιμάμης από το Ερζερούμ Φετχουλάχ Γκιουλέν ζει αυτοεξόριστος στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1999, όταν κατηγορήθηκε για συνωμοσία κατά του κοσμικού κράτους στην Τουρκία. Το δίκτυό του βασίζεται σε ένα συσσωρευμένο ισλαμικό κεφάλαιο δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η επιρροή του στους οικονομικούς, επιχειρηματικούς, πολιτικούς και δικαστικούς κύκλους της Τουρκίας είναι μεγάλη. Το κίνημα δεν έχει επίσημη δομή. Μέλη και συμπαθούντες υπολογίζονται σε τουλάχιστον ένα εκατομμύριο ανθρώπους παγκοσμίως –πρόκειται κυρίως για καθηγητές, φοιτητές, δημοσιογράφους, κρατικούς λειτουργούς, μεσαίους και μεγάλους επιχειρηματίες. Το κίνημα κάνει μπίζνες σχεδόν σε όλον τον κόσμο μέσω τραπεζών, ασφαλιστικών και κατασκευαστικών εταιρειών και επενδυτικών προγραμμάτων. Η «καρδιά» του όμως χτυπά στην εκπαίδευση: λειτουργεί ένα τεράστιο δίκτυο περίπου 1.000 ιδιωτικών σχολείων, εκ των οποίων τα 300 στην Τουρκία, πολλά στα Βαλκάνια, στην Ευρώπη, στην Κεντρική Ασία και στην Αμερική.
Ρεζά Ζαράμπ
Χρυσός, πετρέλαιο, μίζες
Ο ιρανικής καταγωγής επιχειρηματίας Ρεζά Ζαράμπ κατηγορείται ότι δωροδόκησε στελέχη της κυβέρνησης για να δώσουν παράνομα τουρκική υπηκοότητα σε συγγενείς και συνεργάτες του. Κατηγορείται ότι το 2012 αγόραζε πετρέλαιο και φυσικό αέριο από το Ιράν πληρώνοντας με ράβδους χρυσού, ενέργεια που «διευκολύνθηκε» με μίζες σε πολιτικούς. Επέλεξε την τράπεζα Halkbank επειδή δεν έχει παραρτήματα στις ΗΠΑ, κάτι που θα τον έβαζε στη «μαύρη λίστα» για τις συναλλαγές του με το Ιράν. Είναι παντρεμένος με τη διάσημη τουρκάλα τραγουδίστρια Εμπρού Γκιουντές.
Αλί Αγιάογλου
Ο ευλαβής πρόθυμος εργολάβος
Οταν το 2011 ο Ερντογάν αποκάλυπτε το πρόγραμμα «Δύο πόλεις» –ένα τρίτο αεροδρόμιο για την Κωνσταντινούπολη, μία νέα γέφυρα στο στενό του Βοσπόρου και ένα κανάλι 45 χιλιομέτρων μεταξύ της Μαύρης Θάλασσα και της θάλασσας του Μαρμαρά –γύρισε σε έναν μεσήλικο άνδρα που καθόταν στις μπροστινές θέσεις του ακροατηρίου και μισοαστειευόμενος είπε: «Αγιάογλου, θέλεις τη δουλειά;». Ο πλέον διάσημος –και διαβόητος –μεγιστάνας του κατασκευαστικού τομέα στην Τουρκία είναι το Νο 527 στη λίστα των δισεκατομμυριούχων του περιοδικού «Forbes».
Σουλεϊμάν Ασλάν
«Εφθασαν τα πράσινα!»
Ο διοικητής της κρατικής τράπεζας Halkbank Σουλεϊμάν Ασλάν βρήκε μια πρωτότυπη (;) κρυψώνα για το «βρώμικο» χρήμα του: η αστυνομία κατέσχεσε 3,2 εκατ. ευρώ σε μετρητά τα οποία είχε στριμώξει μέσα σε κουτιά υποδημάτων. Συνελήφθη και η σύζυγος του 43χρονου τραπεζίτη, η οποία σε τηλεφωνική συνομιλία που παρακολούθησε η αστυνομία ακούγεται να λέει: «Εφθασαν τα πράσινα!». Η Halkbank είναι κύριος διαμεσολαβητής στις οικονομικές δραστηριότητες ισλαμιστών τούρκων επιχειρηματιών με το Ιράν.
Εγκεμέν Μπαγίς
Με πρόσωπο στην ΕΕ
Σύμφωνα με πληροφορίες του τουρκικού Τύπου, η Εισαγγελία έχει στα χέρια της φωτογραφίες στις οποίες ο Εγκεμέν Μπαγίς, ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, εμφανίζεται να χρηματίζεται από γνωστό επιχειρηματία. Φημολογείται ότι έλαβε ένα εκατομμύριο ευρώ. Ο ίδιος αρνείται τα πάντα. Δημοσιεύματα τον θέλουν να χρηματίζεται από τον Ρεζά Ζαράμπ προκειμένου να τον βοηθάει να ξεπερνά γραφειοκρατικά εμπόδια σε παράνομες συναλλαγές με το Ιράν. Ο Μπαγίς από το 2009 είναι ο βασικός διαπραγματευτής για τις σχέσεις Τουρκίας – ΕΕ.
Μπαρίς Γκιουλέρ
Ασωτος υιός υπουργού
Ο Μπαρίς Γκιουλέρ είναι ένας από τους τρεις γιους υπουργών της κυβέρνησης του AKP οι οποίοι συνελήφθησαν με την κατηγορία του χρηματισμού. Η εφημερίδα «Ραντικάλ» δημοσίευσε φωτογραφίες από το σπίτι του Γκιουλέρ όπου πραγματοποίησε έφοδο η αστυνομία. Οι Αρχές κατέσχεσαν μεγάλο χρηματικό ποσό σε δολάρια και ευρώ το οποίο διατηρούσε σε έξι χρηματοκιβώτια, ενώ υπήρχε και μηχανή καταμέτρησης χαρτονομισμάτων. Ο πατέρας του, ο Μουαμέρ Γκιουλέρ, είναι υπουργός Εσωτερικών του Ερντογάν από τον Ιανουάριο του 2013.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
