Αισθητικό διάλειμμα

Αν τα σύνορα των αιώνων είναι κάποτε εξωφρενικώς συμβατικά – ενδίδοντας για μια ακόμα φορά στην ευκολία της σχολικής καθιέρωσης – ένα άλλο βιβλίο, από την ποιότητά του, έρχεται την αδιόρατη συνάντηση των χρόνων να αποκαταστήσει. Κατ’ ακρίβεια «των καιρών». Και των αισθητικών κλιμάτων.

Δεν εκτοπίζει τις περιόδους. Τις αλληλοδιοχετεύει έτσι ώστε «Η Τέχνη του 20ού αιώνα», η πιο ολική τέχνη, να αποκαλύπτεται στις ποικίλες συναντήσεις της με την κοινωνία. Και όλα αυτά υπό την εγγύηση της απαράμιλλης γνωστικής ευαισθησίας του Αλκη Χαραλαμπίδη.

Τα κείμενά του και οι εικονογραφικές του επιλογές έχουν να κάνουν με υπόρρητους διαλόγους. Ολες οι δημιουργίες που παρατίθενται, εικαστικές, αρχιτεκτονικές, γλυπτικές, συνοδευμένες συχνά και με τις ομολογημένες, ή ανομολόγητες, ανησυχίες των καλλιτεχνών, παρελαύνουν σε διαλεκτική διαχρονική συνεξάρτηση.

Τίποτα δεν έχει παραληφθεί από εκείνο που θα έκανε τον αναγνώστη και θεατή του έργου του Αλκη Χαραλαμπίδη έναν ωφελημένο και καλλιεργημένο άνθρωπο. Γιατί διαβάζοντας και κοιτάζοντας – και πολλά υπονοώντας – μεταφέρεσαι σε ένα άλλο πεδίο πολιτιστικής ευθύνης. Αν μέχρι τώρα ήσουνα οπαδός της εξωτερικής διέλευσης μπροστά από έναν πίνακα σ’ ένα μουσείο, τώρα καλείσαι να το δεις, αισθανόμενος ή και διαισθανόμενος, τα πριν και τα μετά του κάθε τώρα, του κάθε έργου.

Το πλούσιο αυτό βιβλίο – στη δική μου μεταδιδακτορική διδασκαλία – υποστηρίζει πλήρως ό,τι από χρόνια αποκαλώ παρακείμενη προσέγγιση. Αλλοτε με τη διακριτικότητα του υπαινιγμού κι άλλοτε με αποχρώσεις, ο συγγραφέας σε καλεί και την παράδρομη οπτική να τιμήσεις. Και από εκεί, από το «πλάι» της τέχνης στη συγκεκριμένη περίπτωση, από αυτό το «παρά», και την πολιτική πράξη αλλιώς να την εδείς. Κι αλλιώς να την υποπτευθείς.

Ο τίτλος «Η Τέχνη του 20ού αιώνα» είναι ακριβής. Αλλά είναι και ταυτόχρονα φιλοξενούμενος μέσα σε ό,τι εξακολουθεί την παραγωγή αυτής της περιόδου να επικαθορίζει. Ετσι ώστε τίποτα από τον απερασμένο χρόνο να χάνεται. Και αντιγραφή του να μη θεωρείται.

Μέσα στην τωρινή, την ολική, την τόσο γκρίζα καταχνιά του αφόρητου τώρα, το βιβλίο του εκλεκτού συναδέλφου μοιάζει με αισθητικό διάλειμμα.

Ο κ. Γιάννης Μεταξάς είναι επίτιμος καθηγητής πανεπιστημίων, τακτικό μέλος της Academie Europeenne Interdisciplinaire des Sciences.