Το Μεσανατολικό Ζήτημα ή, ακριβέστερα, η αραβοϊσραηλινή σύγκρουση, αποτελεί κληρονομιά των μετασχηματισμών της νεωτερικότητας. Είναι η σταδιακή διάχυση της εθνικής ιδεολογίας κατά την Εποχή των Επαναστάσεων (1789-1848) που τροφοδοτεί ρεύματα σκέψης τόσο μεταξύ της εβραϊκής διασποράς όσο και των εθνοτικών αραβικών κοινοτήτων εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι οποίες με τη σειρά τους οραματίζονται κράτη με ανεξάρτητη εδαφική υπόσταση.

Στα πρώτα τους βήματα ο σιωνισμός και ο αραβικός εθνικισμός αναπτύσσονται σε περιβάλλον κυριαρχίας των ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων και οι προσδοκίες τους αντιτίθενται στα βρετανικά και τα γαλλικά αυτοκρατορικά σχέδια για την περιοχή. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι συμφωνίες Σάικς – Πικό, η βρετανική ανάμειξη στην Αραβική Εξέγερση κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η διακήρυξη Μπάλφουρ για μια «εθνική εστία του εβραϊκού λαού στην Παλαιστίνη» αποτελούν ενδεικτικά στιγμιότυπα σε ένα διπλωματικό παιχνίδι των ισχυρών όπου όμως ήδη οι εθνικοί πόλοι της μελλοντικής αντιπαράθεσης διακρίνονται στο παρασκήνιο. Κατά τις δεκαετίες του 1930 και του 1940, στα χρόνια δηλαδή της βρετανικής Εντολής στην Παλαιστίνη, οι αντινομίες καθίστανται πλέον εμφανείς και προδιαγράφουν τους βασικούς όρους της μετέπειτα σύγκρουσης.

Αυτή ακριβώς η περίοδος, όπως και η κρίσιμη καμπή του 1948, για τους μεν η καταστατική στιγμή της ίδρυσης του Ισραήλ, μετά το Ολοκαύτωμα και εν μέσω του πρώτου Αραβοϊσραηλινού Πολέμου, για τους δε η «Nakba», η καταστροφή, οφείλει να τεθεί στο επίκεντρο της ανάλυσης προκειμένου να γίνει κατανοητή η τελευταία πεντηκονταετία.

Οι Αραβοϊσραηλινοί Πόλεμοι, η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, ο ισραηλινός εποικισμός στα κατεχόμενα από το 1967 εδάφη, η ανάδυση του πολιτικού ισλάμ, οι Συμφωνίες του Οσλο και η κατάρρευσή τους, η σταδιακή εξομάλυνση των σχέσεων αραβικών χωρών και Ισραήλ, η πρώτη και η δεύτερη Ιντιφάντα, η επικράτηση των αντιτιθέμενων στη λογική «γη αντί ειρήνης» στην ισραηλινή πολιτική σκηνή, η ενδοπαλαιστινιακή διαίρεση μεταξύ της κοσμικής Φατάχ και της ισλαμιστικής Χαμάς, είναι μερικοί μόνο σταθμοί σε μια αιματηρή διαδοχή.

Το υπόβαθρο της πρόσφατης βάναυσης επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ που ενεργοποιεί έναν νέο κύκλο βίας, αλλά και οι παγκόσμιες πολιτικές, διπλωματικές, ενεργειακές συνέπειες που αυτός θα έχει σε μια στιγμή γενικότερης αβεβαιότητας, πρέπει να εκτιμηθούν ως αποτελέσματα μιας διένεξης που η διεθνής κοινότητα απέτυχε να ρυθμίσει και ο 20ός κληροδότησε ήδη στον 21ο αιώνα.