«Τι με ώθησε να γίνω ηθοποιός; Η ανάγκη μου να μπω στα παπούτσια των άλλων. Νομίζω, ήταν μια ευαισθησία που κουβαλάω από μικρός – να προσπαθώ να καταλάβω τον απέναντι, αλλά και να παραμείνω όσο το δυνατόν πιο παιδί. Σκεφτείτε, λέμε “παίζω θέατρο”. Υπάρχουν φυσικά και ρήματα όπως “ερμηνεύω” ή “ενσαρκώνω”, αλλά πόσο συχνά τα χρησιμοποιούμε; Γιατί επιμένουμε στο “παίζω”;».
Συναντώ τον ηθοποιό Δημήτρη Δρόσο στο θέατρο Προσκήνιο. Η πρόβα έχει μόλις τελειώσει. Ο ίδιος πρωταγωνιστεί στην παράσταση με τον αινιγματικό τίτλο «Η συναρπαστική εξέγερση του Χούλιο Τόγκα», το νέο έργο του Suyako, κατά κόσμον Βασίλη Μαγουλιώτη, αυτού του enfant terrible του ελληνικού θεάτρου, ο οποίος υπογράφει και τη σκηνοθεσία.
Εντός και εκτός συστήματος
Ποιος είναι, λοιπόν, ο Χούλιο Τόγκα τον οποίο ερμηνεύει ο Δημήτρης Δρόσος; «Είναι ένας αργεντινός καλλιτέχνης. Εχει ξεκινήσει την καλλιτεχνική του δράση στη δεκαετία του ’80, σε μία εποχή πολύ πιο ανοιχτή, πιο ελεύθερη» αναφέρει. «Είναι avant-garde, αντισυστημικός, ένας σκανδαλιάρης, σκεφθείτε κάτι μεταξύ Μαρίνα Αμπράμοβιτς και Τζίμη Πανούση. Ολοι τον θαυμάζουν, γιατί έχει παραγάγει ρηξικέλευθο έργο, σε διάλογο με όσα αφουγκράζεται γύρω του. Δεν εντάσσεται· λειτουργεί αντιδραστικά. Μέσα στα χρόνια λοιπόν γίνεται εξαιρετικά δημοφιλής στη χώρα του. Εμείς τον συναντάμε μεσήλικο, σε μια Αργεντινή λίγο μετά την οικονομική κρίση, όταν δέχεται μία πρόσκληση να σχεδιάσει την τελετή εγκαινίων ενός νέου ιδρύματος πολιτισμού διεθνών προδιαγραφών που ανοίγει τις πύλες του στην Αργεντινή».
Τι θέλει, λοιπόν, να φωτίσει η παράσταση; Ο Δημήτρης Δρόσος μοιάζει σκεπτικός. «Δεν μπορώ ακριβώς να σας απαντήσω. Θα έλεγα ότι ο Χούλιο Τόγκα συμβολίζει ένα φως από το παρελθόν που αναρωτιέσαι εάν θα μπορέσει να φέγγει και στο μέλλον. Τι εννοώ; Ολη αυτή η ελευθερία που τον χαρακτηρίζει – η δημιουργία μέσα από την παρόρμηση – αναρωτιέμαι εάν θα υπάρχει και στο μέλλον. Δέχεται μία πρόταση από ένα νέο ίδρυμα πολιτισμού. Είναι η στιγμή που το σύστημα τον κοιτάζει στα μάτια. Το ερώτημα τίθεται: υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να συναλλάσσονται με το σύστημα χωρίς να αφομοιωθούν; Η απάντηση είναι όχι. Το σύστημα έχει τον τρόπο του να μας αφομοιώνει. Δεν υπάρχει πλέον χώρος για τη μοναδικότητα του καθενός μας».
«Εσείς είστε ενταγμένος στο σύστημα;» τον ρωτώ. «Ναι. Συναλλάσσομαι μαζί του. Δεν γίνεται διαφορετικά. Δεν είμαι ερημίτης – τουλάχιστον ακόμη. Απλώς προσπαθώ να συνδιαλέγομαι μαζί του με κάποιους όρους. Και εδώ υπάρχει ζήτημα ταυτότητας: πόσο μπορείς να διατηρείς τα πιστεύω σου εντός του συστήματος; Νομίζω, έχουμε μπει σε μια εποχή που όλο και περισσότερο ζητεί διασκεδαστές και λιγότερο καλλιτέχνες. Πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικές δουλειές. Ως διασκεδαστής δίνεις στο κοινό αυτό που θέλει· ως καλλιτέχνης διατηρείς μια αυτονομία και προσπαθείς να βρεις ρανίδες αλήθειας εντός σου, παρατηρώντας τον κόσμο, ώστε να παραγάγεις κάτι που θα φύγει από εσένα και μπορεί να συγκινήσει και κάποιον άλλο – μπορεί όμως και όχι».
«Προσωπικά έχω πάρει μια σκληρή απόφαση: να μην κάνω παιδιά. Γιατί είναι δύσκολο με αυτή τη δουλειά να έχεις οικογένεια. Ενα παιδί δεν μεγαλώνει στον αυτόματο»
Λύπες και χαρές
«Το θέατρο έχει, λοιπόν, περισσότερες λύπες ή χαρές;» τον ρωτώ. «Κάποτε ένας δάσκαλός μου μού είχε πει αυτολεξεί για το θέατρο: “Χίλιες οι λύπες, μία η χαρά”. Και νομίζω πως αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στη χειρότερη περίοδο. Δεν υπάρχει κάποιος που θα υπερασπιστεί τους καλλιτέχνες – μόνο οι ίδιοι τον εαυτό τους. Η εποχή μας είναι αδηφάγα. Ρίχνει ψήφο εμπιστοσύνης στο ευπώλητο· αυτό προωθεί. Την ίδια στιγμή, είναι πολύ συχνό φαινόμενο το σύστημα να σου ζητεί να επαναληφθείς. Δηλαδή σε υποβιβάζει σε ένα εμπόρευμα· σου έχει δώσει μια συγκεκριμένη “γεύση” την οποία πρέπει εσύ να αναπαραγάγεις. Και βέβαια δεν υπάρχει ποτέ χρόνος. Ενας μήνας πρόβες και πάμε. Καταλαβαίνω ότι ο παραγωγός παίρνει ένα ρίσκο και βάζει τα χρήματά του, αλλά μη μείνουμε μόνο στο εμπορικό κομμάτι. Χρειάζεται χρόνος για να αφομοιώσεις τα πράγματα».
«Ακούγεστε απαισιόδοξος», παρατηρώ, «έχετε σκεφτεί να εγκαταλείψετε την υποκριτική;». «Κάθε μέρα αναρωτιέμαι εάν πρέπει να μείνω σε αυτόν τον χώρο» απαντά. «Γιατί οι ρυθμοί είναι τέτοιοι που δεν σου επιτρέπουν να έχεις και μια παράλληλη ζωή πέρα από το θέατρο. Θαυμάζω πραγματικά τους συναδέλφους μου που καταφέρνουν και κάνουν οικογένεια. Προσωπικά έχω πάρει μια σκληρή απόφαση: να μην κάνω παιδιά. Γιατί είναι δύσκολο με αυτή τη δουλειά να έχεις οικογένεια. Ενα παιδί δεν μεγαλώνει στον αυτόματο και ένας ηθοποιός καταναλώνει ατελείωτες ώρες εργασίας· πρέπει να μελετήσει, να πάει στην πρόβα, να κάνει την παράσταση. Εγώ, για παράδειγμα, παίζω σε δύο παραστάσεις φέτος. Δευτέρα και Τρίτη θα είμαι στο θέατρο Προσκήνιο με τη “Συναρπαστική εξέγερση του Χούλιο Τόγκα” και, ταυτόχρονα, τις υπόλοιπες ημέρες παίζω στο “Dracula”, σε σκηνοθεσία Θάνου Παπακωνσταντίνου, στο θέατρο Πόρτα, μαζί με άξιους συναδέλφους».
«Παραμένετε όμως σε αυτό το επάγγελμα. Δεν μπορεί να μην έχετε και χαρές» επιμένω. «Φυσικά υπάρχουν και χαρές. Για παράδειγμα, η παράσταση αυτή, “Η συναρπαστική εξέγερση του Χούλιο Τόγκα”, είναι μία τέτοια στιγμή. Μια υπέροχη συνεργασία, με φανταστικούς ανθρώπους. Ο Βασίλης Μαγουλιώτης είναι ένας καταπληκτικός συνοδοιπόρος. Μακάρι να βρισκόμαστε και να κάνουμε ενδιαφέροντα πράγματα» απαντά.
Σινεμά και τηλεόραση
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση τον ρωτώ για την τηλεόραση και το σινεμά. «Προσωπικά έχω κάνει ελάχιστη τηλεόραση, χαίρομαι όμως που το μέσο αυτό δίνει δουλειά σε πολλούς συναδέλφους τα τελευταία χρόνια» αναφέρει. «Θα ήθελα να κάνουμε όσο το δυνατόν καλύτερες δουλειές ώστε oι ελληνικές σειρές να μπορούν να ταξιδεύουν στο εξωτερικό. Θα επιθυμούσα να δω περισσότερη εξωστρέφεια. Να είμαστε πιο τολμηροί… πιο τολμηροί σε σενάρια, σε νέες ιδέες, σε νέους ανθρώπους». Το σινεμά φυσικά επίσης τον ενδιαφέρει πολύ. «Δυστυχώς, η στήριξη από το κράτος είναι ελάχιστη και ο κινηματογράφος θέλει πόρους για να συμβεί. Την ίδια στιγμή το κοινό εγκαταλείπει τις αίθουσες. Ετσι τα σινεμά γίνονται σουπερμάρκετ και νομίζω θα ακολουθήσουν και τα θέατρα» αναφέρει.
«Μήπως είστε λίγο υπερβολικός; Το θέατρο πηγαίνει πολύ καλά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα» παρατηρώ. «Μακάρι αυτό να συνεχιστεί. Νομίζω όμως ότι κινούμαστε σε μία κατάσταση αποξένωσης. Απομακρυνόμαστε από το “μαζί”. Οι παραστατικές τέχνες το χρειάζονται το “μαζί”. Γιατί η συμμετοχή του κοινού έχει ποσοστό στη δημιουργία. Δεν είναι ότι εμείς που είμαστε πάνω στη σκηνή είμαστε οι πομποί και το κοινό απλώς οι δέκτες. Το κοινό μάς συμπληρώνει, και φοβάμαι πολύ για τη νέα εποχή που ξημερώνει».
Η ευχή
«Τι εύχεστε λοιπόν στον εαυτό σας;» τον ρωτώ. «Να συνεχίσω να έχω ωραίες συναντήσεις. Να διατηρήσω την ευαισθησία μου, να έχω κεραίες ανοιχτές. Διότι η αποξένωση και η απομόνωση μας κυνηγούν. Εγώ νιώθω εδώ και αρκετό καιρό αποσυνδεδεμένος από τους γύρω μου, γιατί με απορροφά πολύ αυτή η δουλειά. Εχω χάσει φίλους, οικογένεια. Και πρέπει να πιάσω το νήμα από την αρχή· να επανέλθω στο φυσιολογικό – στη φύση, στα δέντρα, στην οικογένεια, στους φίλους, σε μια ωραία βόλτα, σε μια τυχαία συνάντηση. Γιατί το θέατρο σε κλείνει σε τέσσερις τοίχους. Δεν κάνεις πρόβα έξω. Μέσα κάνεις…».
INFO
«Η συναρπαστική εξέγερση του Χούλιο Τόγκα»
Δευτέρα και Τρίτη στο θέατρο Προσκήνιο (Καπνοκοπτηρίου 8)
«Dracula»
Τετάρτη έως Κυριακή στο θέατρο Πόρτα (Λεωφ. Μεσογείων 59, Αμπελόκηποι).
