Μέσα στο φορτισμένο κλίμα, που χαρακτηρίζει ειδικά το τελευταίο διάστημα τις σχέσεις Κυβέρνησης – Αυτοδιοίκησης, ξεκίνησε το πρωί της Πέμπτης (13/11) η ετήσια γενική συνέλευση της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος (ΕΝΠΕ), λίγες μέρες μετά το επεισοδιακό συνέδριο των δημάρχων της χώρας στην Αλεξανδρούπολη. Οι περιφερειάρχες, παίρνοντας τη σκυτάλη από τους δημάρχους, μίλησαν για αρμοδιότητες που περνούν στις Περιφέρειες χωρίς πόρους και για τη δυσπιστία που εξακολουθεί να δείχνει το κεντρικό κράτος απέναντι στην Αυτοδιοίκηση.
«Η περιφερειακή αυτοδιοίκηση παραμένει μέχρι και σήμερα δεσμευμένη στο συγκεντρωτικό κράτος από μία διοικητική κουλτούρα που δεν εμπιστεύεται τους θεσμούς οι οποίοι είναι πιο κοντά στον πολίτη», είπε ο περιφερειάρχης Αττικής, Νίκος Χαρδαλιάς, τονίζοντας ότι το κράτος διαχρονικά λειτουργούσε ανταγωνιστικά και με δυσπιστία απέναντι στην Αυτοδιοίκηση.
Σύμφωνα με τον περιφερειάρχη Αττικής, ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης, ο οποίος αναμένεται να αποσταλεί εντός του μήνα στους εκπροσώπους των οργάνων της Αυτοδιοίκησης (ΕΝΠΕ, ΚΕΔΕ-Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος), θα πρέπει να συνοδεύεται από εκείνα τα νομοθετήματα που θα «… κατοχυρώνουν επιτέλους ίδιους σταθερούς και επαρκείς πόρους για τις Περιφέρειες. Κάτι το οποίο δεν διαφαίνεται στις μέχρι τώρα συζητήσεις μας, και το κυριότερο, δεν διαφαίνεται διαχρονικά από την εποχή των Νομαρχιών στις μέχρι σήμερα, μεταξύ της Αυτοδιοίκησης και του Κράτους, προσπάθειες συνεργασίας και συνεννόησης».
Αρμοδιότητες χωρίς πόρους
Ο κ. Χαρδαλιάς διαπίστωσε ότι πολλές αρμοδιότητες περνάνε στις Περιφέρειες, είτε με αποφάσεις του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, είτε με Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (ΚΥΑ), χωρίς καν πόρους.
«Η νέα Χάρτα», σημείωσε, «πρέπει να σηματοδοτήσει ένα τολμηρό βήμα αποκέντρωσης και ενίσχυσης της τοπικής δημοκρατίας και κυρίως, επιτέλους, της μητροπολιτικής διακυβέρνησης. Αλλιώς θα μείνουμε σε μια ρητορική αυτοδιοίκησης χωρίς πραγματικό περιεχόμενο».
Καταλήγοντας, τόνισε ότι η Αυτοδιοίκηση δεν ζητά χάρες. «Ζητά σεβασμό, θεσμική ισοτιμία, αξιοπρέπεια και ουσιαστική μεταβίβαση αρμοδιοτήτων με τους απαραίτητους πόρους. Δεν ζητάμε να συγκρουστούμε με το κράτος αλλά να συνεργαστούμε ισότιμα».
Δούκας: Παλεύουμε για να μείνει η Αυτοδιοίκηση όρθια
«Πιστεύουμε στην Αυτοδιοίκηση και θέλουμε να παλέψουμε για να παραμείνει όρθια. Τα πράγματα όμως είναι ανάποδα», είπε ο δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, αναφερόμενος σ’ αυτά που σχεδιάζονται στην Ευρώπη. «Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη συζητούν για ένα πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, 2028-2034, και εκεί δεν υπάρχει ξεχωριστό κονδύλι που θα πηγαίνει κατευθείαν στους Δήμους και τις Περιφέρειες. Υπάρχει ένα μεγάλο υπερταμείο ανταγωνιστικότητας, το οποίο, με πρόσχημα την ευελιξία και την ταχύτητα, δημιουργεί μία νέα υπερσυγκέντρωση. Το παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Φον Ντερ Λάιεν και το Λαϊκό Κόμμα. Είμαστε απολύτως αντίθετοι. Διότι φανταστείτε, όλα τα χρήματα τα οποία τώρα μέσα από προγράμματα έρχονται σε εμάς, να πηγαίνουν κεντρικά στην Κυβέρνηση και από εκεί να σχεδιάζονται. Θα είναι μία πολύ μεγάλη οπισθοχώρηση και οπισθοδρόμηση, ειδικά για την Ευρώπη που η συνοχή, τα cohesion funds, είναι υπαρξιακά για να μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει».
Κάθε χρόνο και χειρότερα
Σύμφωνα με τον κ. Δούκα, η περίοδος που διανύουμε είναι η δυσκολότερη των τελευταίων ετών, για την Αυτοδιοίκηση, διότι υπάρχουν πολύ σοβαρά οικονομικά προβλήματα. «Και κάθε χρόνο τα πράγματα γίνονται και χειρότερα», είπε. «Υπάρχει ένα χρηματικό υπερπλεόνασμα και η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν παίρνει καθόλου χρήματα. Έχουμε πολύ μεγάλα θέματα, διότι υπάρχουν θεσμοθετημένοι πόροι, με τον 3852/10, οι οποίοι συνεχίζουν και παρακρατούνται. Πέντε δισεκατομμύρια, έχουμε καινοτομίες πανευρωπαϊκές. Το τέλος διαμονής που πληρώνουν οι τουρίστες και έγινε τέλος ανθεκτικότητας, παρακρατείται και δεν αποδίδεται στους Δήμους. Σε όλο τον υπόλοιπο πλανήτη, ένα ποσοστό 80%, 50%, 30%, 60% αποδίδεται στους Δήμους για να υποδεχόμαστε τους τουρίστες», σημείωσε.
Θεσμικός και οικονομικός στραγγαλισμός
Ο δήμαρχος Αθηναίων επανέλαβε ότι η Αυτοδιοίκηση υφίστανται έναν θεσμικό και οικονομικό στραγγαλισμό, ενώ διαπίστωσε ότι οι Δήμοι, που είναι τα κύτταρα της Δημοκρατίας, μετατρέπονται συχνά σε εκτελεστικά παραρτήματα της Κεντρικής Διοίκησης. Πρόσθεσε δε, ότι σε πάρα πολλές περιπτώσεις προσβάλλεται και η Ευρωπαϊκή Χάρτα Τοπικής Αυτονομίας.
Η ανοχή είναι συνενοχή
Αναφερόμενος στο συνέδριο της ΚΕΔΕ, είπε ότι ανεξαρτήτως διαφορετικών ψηφισμάτων, το μήνυμα που έστειλαν οι δήμαρχοι της χώρας είναι «φτάνει πια η σιωπή». «Η ανοχή είναι συνενοχή, πρέπει να σηκώσουμε ανάστημα και να ζητήσουμε ευθύνη για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα», πρόσθεσε.
«Το κράτος να είναι στρατηγείο, όχι αφέντης»
Ο κ. Δούκας αναφέρθηκε και στον Κώδικα Αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο του οποίου θα συζητηθεί ο νέος εκλογικός νόμος. «Δεν τον ζητήσαμε εμείς. Εμείς ζητάμε πόρους, να πατήσουμε στα πόδια μας, να λύσουμε τα προβλήματα. Δεν ζητήσαμε να αλλάξει ο εκλογικός νόμος που η Κυβέρνηση έφτιαξε. Άλλα πράγματα ζητήσαμε. Και, επίσης, νομίζω ότι έχει μεγάλη σημασία να μην σπάσουμε την αρχή της αντιπροσωπευτικότητας. Το 50% συν 1 δίνει σε εμάς τη δύναμη να συζητάμε με τους υπουργούς, να είμαστε δυνατοί, να έχουμε κοινωνική νομιμοποίηση. Εάν γίνονται δήμαρχοι, με αντί για δεύτερη Κυριακή, με “δεύτερη επιλογή”, με 25% και 30%, θα δημιουργείται και μία πολύ μεγάλη πίεση και θα δανειζόμαστε και εμείς ότι δεν έχουμε ισχυρές δημοκρατικά εκλεγμένες Αρχές, με συστήματα που αλλοιώνουν τη βούληση των πολιτών. Γι’ αυτό και ζητήσαμε μια μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση. Το κράτος θέλουμε να είναι στρατηγείο, δεν θέλουμε να είναι αφέντης».
«Ζητάμε 2-3 μηνιάτικα για να τα βγάλουμε πέρα»
Την οικονομική ασφυξία την οποία βιώνουν οι Δήμοι, καθώς δεν μπορούν να βγάλουν πια ούτε τον μήνα, περιέγραψε ο κ. Δούκας. «Θέλουμε να κάνουμε συνεργασία, όχι να είμαστε επαίτες και να παρακαλάμε για προγράμματα, ή όπως συχνά συμβαίνει να ζητάμε 2-3 μηνιάτικα προκαταβολικά, όχι για ανάπτυξη, αλλά για να τα βγάλουμε πέρα», είπε, αναφερόμενος στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Δήμοι (απορρίμματα, κυκλοφοριακό, πλημμύρες κλπ.) και τα οποία δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν λόγω οικονομικής στενότητας. «Θέλουμε να διαχειριστούμε, να γίνουν μητροπολιτικοί οι Δήμοι, όχι για να δημιουργήσουμε υπερθεσμούς, αλλά για να λύνουμε τα προβλήματα στο δημοτικό μας επίπεδο. Θέλουμε δημοκρατική νομιμοποίηση, διαφάνεια, συμμετοχή. Ευθύνη ζητάμε. Θέλουμε να μη μπλέκουμε μεταξύ μας στο τι ακριβώς συμβαίνει και ποιος έχει την ευθύνη».
Λιβάνιος: Καλώς ή κακώς η Κυβέρνηση νομοθετεί
Επιθετικός ειδικά έναντι του δημάρχου Αθηναίων, εμφανίστηκε στην τοποθέτησή του, ο υπουργός Εσωτερικών, Θοδωρής Λιβάνιος.
Απαντώντας στον κ. Δούκα, ο οποίος έθεσε, μεταξύ άλλων, το θέμα του εκλογικού νόμου, είπε: «Καλώς ή κακώς η κυβέρνηση νομοθετεί». Συνεχίζοντας ο υπουργός, ανέφερε: «Είναι ισχυρός ο δήμαρχος που εκλέγεται από το 13% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων; Να τον ψηφίσει ο ένας στους επτά ψηφοφόρους; Ή για τον εκλογικό νόμο σε έναν γύρο, είναι λογικό να εξαρτάται το αποτέλεσμα ενός Δήμου ή μία περιφέρειας με το αν την ίδια μέρα διεξάγεται και δεύτερος γύρος μόνο στον Δήμο ή μόνο στην Περιφέρεια ή και οι δύο μαζί; Ή να πηγαίνουν οι ετεροδημότες δύο φορές μέσα σε 10 μέρες στις πόλεις και τα χωριά τους για να ψηφίσουν; Ή να δεχόμαστε ανατολίτικα παζάρια, μεταξύ πρώτου και δευτέρου γύρου, και δυσαρεστημένους;».
Τη στιγμή αυτή παρενέβη ο αντιπεριφερειάρχης Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Εξυπηρέτησης του Πολίτη, της Περιφέρειας Θεσσαλίας, Γιάννης Αναστασίου λέγοντας: «Κάντε το ηλεκτρονικά». Ο κ. Λιβάνιος απάντησε: «Έρχεται και το ψηφιακό και η ηλεκτρονική ψηφοφορία, αλλά δεν μπορεί να είναι υποχρεωτικό για τους ετεροδημότες».
«Φαλκιδεύετε τη δημοκρατία», φώναξε ο κ. Αναστασίου, με τον υπουργό να τού απαντά: «Νομίζετε». Γυρίζοντας προς την πλευρά του δημάρχου Αθηναίων είπε: «Όταν συναντάμε τον δήμαρχο του Λονδίνου, Σαντίκ Καν, το 2018 και το 2021 με αυτό το εκλογικό σύστημα που προτείνουμε εκλέχτηκε. Και μάλιστα το 2024 το άλλαξαν και το έκαναν απολύτως πλειοψηφικό με μία ψήφο διαφορά σε έναν γύρο».
Νέο τέλος ζητούν οι περιφερειάρχες
Νέο τέλος το οποίο θα συμβάλει στην αναπτυξιακή δραστηριότητα των Περιφερειών, ζητά μεταξύ άλλων, σε ψήφισμά της, η Γενική Συνέλευση της ΕΝΠΕ.
Όπως αναφέρεται στο ψήφισμα, «είναι αδήριτη ανάγκη πλέον να εισαχθεί για πρώτη φορά στη νομοθεσία της χώρας Περιφερειακό Τέλος Ανάπτυξης, ένα εργαλείο που να συνδέει άμεσα την αναπτυξιακή δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα εντός κάθε Περιφέρειας με την ενίσχυση των ίδιων πόρων της. Ένα Ανταποδοτικό Τέλος, υπέρ των Περιφερειών της χώρας, στον καθορισμό του οποίου αποφασιστικό ρόλο θα έχει το Περιφερειακό Συμβούλιο, με σκοπό τη χρηματοδότηση δράσεων βιώσιμης ανάπτυξης, υποδομών, και ενίσχυσης της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής των Περιφερειών».
Σε αυτό σημειώνεται ότι «το κρίσιμο ζήτημα που καθιστά την προοπτική της Περιφερειακής Διακυβέρνησης ως μια ρεαλιστική επιλογή είναι η παροχή θεσμικών εργαλείων, ανθρώπινου δυναμικού και οικονομικών πόρων προς τις Περιφέρειες. “Οι Περιφέρειες έχουν τα λεφτά” είναι μια ταμπέλα την οποία δεν μπορούμε να υπηρετήσουμε, αφού δεν πρόκειται για πραγματικότητα, αλλά για φήμη. Σήμερα οι ΚΑΠ, η μοναδική, ουσιαστικά, πηγή εσόδων των Περιφερειών, οριακά καλύπτουν το κόστος των λειτουργικών δαπανών τους».
