Στον δρόμο για το Ακαδημαϊκό Απολυτήριο

Στη συζήτηση για την εφαρμογή του Ακαδημαϊκού Απολυτηρίου που άνοιξε τις προηγούμενες ημέρες (ή μάλλον την εκ νέου εφαρμογή του γιατί σχετικές προσπάθειες έχουν γίνει και στο παρελθόν), δεν μπορεί παρά να παρατηρήσει κανείς τα παρακάτω:

• Τις τελευταίες δεκαετίες παρακολουθούμε άβουλοι την σταδιακή αποδόμηση και πλήρη παιδαγωγική κατάρρευση της βαθμίδας του Λυκείου.

Οι τάξεις του Λυκείου έχουν στερηθεί την διδακτική και παιδαγωγική αξία τους ως βαθμίδα εκπαίδευσης με την μετατροπή τους σε ένα φροντιστηριακού τύπου προθάλαμο για το πανεπιστήμιο. Αποτέλεσμα αυτού είναι το να αφήνεται σχεδόν αποκλειστικά η μετάδοση γενικών γνώσεων και κουλτούρας στους νέους στην βαθμίδα του Γυμνασίου. Η πολιτική αυτή έχει οδηγήσει στην αύξηση στο Γυμνάσιο των απαιτητικών θεμάτων και των δύσκολων ερμηνευτικά ενοτήτων (ειδικά στα Θετικά μαθήματα, Μαθηματικά Φυσική κλπ) σε μια βαθμίδα στην οποία τα παιδιά ηλικιακά συχνά δεν είναι ώριμα να τα παρακολουθήσουν.

Στο Λύκειο πάλι, από την Α’ τάξη του όλα περιστρέφονται γύρω από τις πανελλαδικές εξετάσεις. Στην Γ’ τάξη του Λυκείου ειδικά, οι αλλαγές που έγιναν επί ηγεσίας Κ. Γαβρόγλου στην παιδεία και η μεγάλη αύξηση των ωρών διδασκαλίας των μαθημάτων που εξετάζονται πανελλαδικά ανά επιστημονική κατεύθυνση (σε ένα λανθασμένο σχεδιασμό που στόχευε στο να περιορίσει τα φροντιστήρια), «στραγγάλισαν» ακόμη περισσότερο παιδαγωγικά την τάξη, αφού όλοι επιβεβαίωσαν ότι κανένα μάθημα δεν έχει τελικά αξία παρά μόνο όσα εξεταζόμαστε στις πανελλαδικές εξετάσεις.

• Πολλά ιδιωτικά σχολεία την επαρχία (αλλά πιθανά και δημόσια), έμμεσα υπόσχονται στους γονείς των μαθητών τους εύκολους βαθμούς στα μαθήματα γενικής παιδείας, ώστε να επικεντρωθεί το διάβασμα στο Λύκειο μόνο σε όσα εξετάζονται πανελλαδικά.
• Τα περισσότερα ιδιωτικά σχολεία επίσης, στην «κούρσα» τους για βαθμούς και υψηλές επιδόσεις των μαθητών και μαθητριών τους στις πανελλαδικές εξετάσεις, έχουν εγκαταλείψει τελείως τους νέους που βρίσκονται στην μεσαία ή χαμηλότερη βαθμίδα της βαθμολογίας.
• Στα δημόσια σχολεία πολλοί καθηγητές έχουν επίσης εγκαταλείψει το πρωινό πρόγραμμα τους, αφήνοντας την ευθύνη σε απογευματινά ιδιαίτερα μαθήματα ή φροντιστήρια.

Στα παραπάνω βέβαια δεν έχει βοηθήσει καθόλου η αύξηση της διδακτέας ύλης των τελευταίων ετών σε πολλά μαθήματα, που αναγκάζουν τους καθηγητές στις τάξεις να …τρέχουν για να την καλύψουν αδιαφορώντας για το αν την αφομοιώνουν οι μαθητές και μαθήτριες τους.

Όπως είναι προφανές όλα τα παραπάνω είναι λάθος.

Το σχολείο έχει μεταμορφωθεί στην πιο σκληρή και ανταγωνιστική κοινωνική δομή της χώρας, με έπαθλο την επιτυχία στις πανελλαδικές εξετάσεις.

Τα προβλήματα

Η διδακτέα ύλη στα σχολεία σήμερα είναι «βαριά» και σε πολλές περιπτώσεις δυσνόητη. Χρειάζεται λιγότερη εμβάθυνση σε πολλά

διδακτικά αντικείμενα έτσι ώστε να κατακτώνται οι βασικοί διδακτικοί στόχοι, να ακολουθούνται από έρευνα και προγράμματα που τους συνδέουν με τα φαινόμενα της πραγματικής ζωής.

Δεν χρειάζονται πολύπλοκες εξισώσεις και βαρύγδουπες εκφράσεις που οι συγγραφείς τους (των σχολικών βιβλίων) έγραψαν κυρίως για να κάνουν τους έξυπνούς στους συναδέλφους τους και σίγουρα όχι για τους μαθητές και τις μαθήτριες.

Για την αξιολόγηση των νέων χρειάζονται βατές διαγνωστικού τύπου εξετάσεις που απλά να μπορούν να διακρίνουν την ευστροφία των μαθητών και μαθητριών, όχι να τους παγιδεύουν πίσω από δυσνόητες εξισώσεις που κανονικά θα έπρεπε να εξετάζονται στο πρώτο έτος του πανεπιστημίου.

Χρειάζεται διδασκαλία των φαινομένων, πειραματική προσέγγιση των Θετικών επιστημών, συζήτηση και έρευνα πηγών στις Ανθρωπιστικές.

Όσο δεν διορθώνονται τα παραπάνω λάθη, τόσο θα έχουμε Απολυτήρια «δεύτερης διαλογής» που κανείς δεν τα παίρνει σοβαρά, αφού ο μόνος τρόπος για να αποκτήσεις κύρος στην αγορά εργασίας της χώρας μας θα είναι να συσσωρεύεις (πολύ συχνά ακριβούς) τίτλους σπουδών. Πτυχίο, μεταπτυχιακά, δεύτερο μεταπτυχιακό, διδακτορικό, γιατί όχι και μεταδιδακτορική έρευνα;

Μόλις πριν από 50 χρόνια, το Απολυτήριο του Λυκείου της χώρας μας ήταν στιβαρό και επαρκές για την εξασφάλιση μιας σχετικά επιτυχημένης επαγγελματικής ζωής. Τι άλλαξε;

Το κύρος των εκπαιδευτικών

Οι εκπαιδευτικοί στην χώρα μας, αρκετοί από τους οποίους συχνά πολεμούν αλλαγές που θα τους αναγκάσουν να δουλέψουν περισσότερο ή να αποκτήσουν επιπλέον δεξιότητες, είναι οι πρώτοι που θα επωφεληθούν από την αλλαγή της κουλτούρας στο Λύκειο.

Οι εκπαιδευτικοί μας θα έπρεπε να είναι το επάγγελμα με το μεγαλύτερο κύρος στην Ελλάδα.

Θα έπρεπε να είναι αξιοσέβαστοι, όπως ήταν 50 χρόνια νωρίτερα.

Όχι να τους απαξιώνουν γονείς και μαθητές στο ξέσπασμα μιας κοινωνίας που πέρασε μια οξεία οικονομική κρίση, μια πανδημία και βλέπει ακόμη και σήμερα να συνεχίζονται οι πολιτικές υποχρηματοδότησης της εκπαίδευσης.

Θα έπρεπε να αμείβονται επαρκώς για να μην κυνηγούν ιδιαίτερα μαθήματα τα απογεύματα τους και να αποφεύγουν την σχολική τάξη.

Το τέλος των πανελλαδικών εξετάσεων

Όλοι, με πρώτο το υπουργείο Παιδείας, έχουν αντιληφθεί σήμερα ότι η εποχή των πανελλαδικών εξετάσεων τελείωσε. Ξεκινάει η εποχή του Ακαδημαϊκού Απολυτηρίου.

Ενός στιβαρού Απολυτηρίου, το οποίο για να πετύχει (και να μην οδηγήσει στην αποτυχία μεγάλου ποσοστού των νέων με έμεναν «στην ίδια τάξη» σε προηγούμενες απόπειρες εφαρμογής του), πρέπει να στηριχθεί σε κατανοητή και όχι τεράστια έκτασης διδακτική ύλη.

Ενός Απολυτηρίου που θα εξομοιώσει την μέθοδο εισαγωγής σε δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια της χώρας (καθώς δεν γίνεται να μπαίνεις στα δημόσια με πανελλαδικές εξετάσεις και στα μη κρατικά με μια απλή εγγραφή).

Και τέλος ενός Απολυτηρίου που θα προκύπτει από τις επιδόσεις και των τριών τάξεων του Λυκείου, ώστε να υπάρχει ένα πλήρες προφίλ του κάθε μαθητή ή μαθήτριας.

Κυρίως όμως ενός Απολυτηρίου που θα δίνει αξία σ όλα τα μαθήματα, θα δίνει κουλτούρα και ευρεία μόρφωση και θα συνδυάζεται πιθανά με μια παράλληλη εξέταση για την είσοδο σε κάθε κατεύθυνση που θα επιλέγει κάθε υποψήφιος, σε πιο εξειδικευμένα θέματα, που και πάλι δεν θα είναι εξαντλητικά δύσκολα.

Ας μην ξεχνάμε: Η βασική εκπαίδευση των νέων ανα επιστημονικό κλάδο γίνεται στο πανεπιστήμιο. Το Λύκειο υπάρχει για να τους εισάγει την επιστημονική σκέψη, να κεντρίζει το ενδιαφέρον τους και να τους δίνει μια γενική κουλούρα να γνώση στον δρόμο τους προς την ωριμότητα.

Για πολλά χρόνια οι πανελλαδικές εξετάσεις βάρυναν τους ώμους δεκάδων νέων, αλλά οδήγησαν και σε τεράστια κερδοφορία φροντιστήρια και άλλους εκπαιδευτικούς οργανισμούς.

Ας πάμε σε ένα Απολυτήριο που να τα έχει όλα.