Ο κινηματογραφικός «Καπετάν Μιχάλης», υπόκλιση στο πνεύμα του Νίκου Καζαντζάκη

Η μεταφορά στον κινηματογράφο του μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη «Καπετάν Μιχάλης», αναπόφευκτα κεντρίζει το ενδιαφέρον στην προτελευταία κινηματογραφική εβδομάδα της φετινής χρονιάς που περιέχει επίσης κάποιες ενδιαφέρουσες, σινεφίλ προτάσεις, όπως η αυστραλέζικη «Επιβίωση της ευγένειας» και οι «Παραβατικοί» από την Αρεντινή.

Καπετάν Μιχάλης

Στιγμιότυπο από τον «Καπετάν Μιχάλη» του Κώστα Χαραλάμπους

Παραγωγή: Ελλάδα, 2023

Σκηνοθεσία: Κώστας Χαραλάμπους

Ηθοποιοί: Αιμίλιος Χειλάκης, Αλέκος Συσσοβίτης, Τζένη Καζάκου

Δεύτερη κινηματογραφική μεταφορά εμβληματικού έργου της ελληνικής λογοτεχνίας που βλέπουμε φέτος μετά την «Φόνισσα» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και την ταινία της Εύας Νάθενα που έχει ξεπεράσει το φράγμα των 260.000 εισιτηρίων, ο «Καπετάν Μιχάλης» είναι η τέταρτη και πιο φιλόδοξη μέχρι σήμερα ταινία του Κώστα Χαραλάμπους ο οποίος αντιμετώπισε το κείμενο του Νίκου Καζαντζάκη με τον απαραίτητο σεβασμό και με προσοχή στις λεπτομέρειες του «περιβλήματός» του.

Ωστόσο σάρκα και ψυχή της ταινίας είναι ο Αιμίλιος Χειλάκης σε έναν ρόλο για τον οποίο θα τον θυμόμαστε για πάντα στον κινηματογράφο όπου ούτως ή άλλως δεν εμφανίζεται συχνά.

Παίζοντας τον «Καπετάν Μιχάλη» ο ηθοποιός είναι το βαρόμετρο όχι μόνο της ιστορίας που λαμβάνει στην Κρήτη του 1889, όταν το νησί βρισκόταν ακόμα υπό τουρκική κατοχή αλλά και την ίδιας της ταινίας.

Η προσπάθεια του Καπετάν Μιχάλη να διατηρήσει τις ισορροπίες ανάμεσα σε Κρητικούς και Τούρκους δείχνει μάταιη μπροστά στο απύθμενο μίσος που ως επί το πλείστον κυλά στις φλέβες των πρώτων και ο Χαραλάμπους κινηματογραφεί την ιστορία με εμφανή θαυμασμό για τον ήρωα του Καζαντζάκη, ίσως επειδή μέσα στις αδυναμίες, τα ελαττώματα μα και τα λάθη του – και εδώ θα παίξει τον ρόλο της μια Τουρκάλα, η Εμινέ που υποδύεται η Τζένη Καζάκου – ο Καπετάν Μιχάλης πρεσβεύει αυτό που θα έπρεπε να είναι ο ιδανικός Ελληνας: υπερηφάνεια, ορθολογισμός, πείσμα αλλά και σωστή επεξεργασία πριν την τελική απόφαση, ακόμα και αν αυτή αποδειχθεί λανθασμένη.

Και δεν είναι τυχαίο που το μόνο που θυμάσαι μετά το τέλος της ταινίας είναι τις σκηνές του Χειλάκη και όχι που ναι μεν είναι ένα μεγάλο στοίχημα αυτής της παραγωγής αλλά συγχρόνως είναι και η μεγαλύτερη αδυναμία της.

Βαθμολογία: 3

ΑΙΘΟΥΣΕΣ: ΙΝΤΕΑΛ – ΔΑΝΑΟΣ – ΝΙΡΒΑΝΑ – ΚΗΦΙΣΙΑ – VILLAGE ΠΑΓΚΡΑΤΙ – ΣΠΟΡΤΙΝΓΚ – ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ – ΒΑΡΚΙΖΑ – VILLAGE MALL – ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: VILLAGE κ.α.

Παραβατικοί (Los Delinquentos)

Παραγωγή: Αργεντινή/ Χιλή/ Βραζιλία/ Λουξεμβούργο, 2023

Σκηνοθεσία: Ροντρίγκο Μορένο

Ηθοποιοί: Ντανιέλ Ελίας, Εστεμπάν Μπιλιάρντι, Μαργκαρίτα Μολφίνο

Αυτό που στην πραγματικότητα απασχολεί τον σκηνοθέτη Ροντρίγκο Μορένο, κινώντας ταυτόχρονα το δικό μας ενδιαφέρον, δεν είναι τόσο το ίδιο το σχέδιο κλοπής ενός σημαντικού χρηματικού ποσού από μια τράπεζα που λαμβάνει χώρα στην αρχή της ταινίας αλλά το τι θα γίνει μετά την εγκληματική πράξη, με άλλα λόγια οι συνέπειές της. Ο σκηνοθέτης «πατά» στην ιδέα της θυσίας ορισμένων χρόνων από την ζωή σου, εν προκειμένω στην φυλακή, ούτως ώστε να απολαύσεις όλα τα υπόλοιπα χωρίς να χρειαστεί ποτέ ξανά να εργαστείς. Αυτή είναι η προοπτική του Μοράν (Ντανιέλ Ελίας), το κίνητρό του για να κλέψει την τράπεζα στην οποία εργάζεται και κατόπιν να παραδοθεί στις αρχές αναμένοντας την καλή ζωή μετά την αποφυλάκισή του. Ως τότε τα χρήματα θα φυλά ο Ρομάν (Εστεμπάν Μπιλιάρντι), φίλος και συνάδελφός του στην τράπεζα, ο οποίος όμως, καθότι ενοχικός, συμφωνεί διστακτικά να μπει στο κόλπο και είναι ο αδύναμος κρίκος του σχεδίου. Αυτή η παράξενη περίπτωση εγκλήματος με κεντρικούς ήρωες δύο ανθρώπους που δεν είναι ακριβώς υψηλού i q αλλά φαίνεται ότι έχουν την τύχη με το μέρος τους, είναι στημένη με πολύ έξυπνο τρόπο και μοιρασμένη σε κεφάλαια που σου φτιάχνουν την διάθεση (είναι βασισμένη δε σε πραγματικά περιστατικά). Συγχρόνως -και αυτό έχει επίσης ενδιαφέρον- ο σκηνοθέτης μέσα από αυτή την ασήμαντη ιστορία, καταφέρνει να «ζωγραφίσει» μια μικροσκοπική τοιχογραφία της σύγχρονης Αργεντινής την οποία παρακολουθούμε με όρεξη χωρίς να μας απασχολεί το γεγονός ότι η διάρκεια της ταινίας ξεπερνά τις τρεις ώρες. Διόλου τυχαία αυτό το πολύ αξιόλογο ντεμπούτο στην μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας, υπήρξε η επίσημη πρόταση της Αργεντινής στα Οσκαρ του 2024 και είχε θετική υποδοχή στο φεστιβάλ των Καννών όπου προβλήθηκε στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα.

Βαθμολογία: 3

ΑΙΘΟΥΣΕΣ: ΑΣΤΟΡ – ΑΝΔΟΡΑ

Η επιβίωση της ευγένειας (The survival of kindness)

Παραγωγή: Αυστραλία, 2023

Σκηνοθεσία: Ρολφ Ντε Χέερ

Ηθοποιοί: Νατάσα Γουανγανέεν, Γκάρι Γουαντέλ, Κρεγκ Μπεχένα κ.α.

Η «Επιβίωση της ευγένειας» του Αυστραλού  Ρολφ Ντε Χίερ του οποίου το έργο δεν είναι γνωστό στην Ελλάδα (αρκετές ταινίες του είναι αφοσιωμένες στο τραύμα των Αβορίγινων της Αυστραλίας) έχει σαφώς πολιτικό προσανατολισμό, περιτυλιγμένο όμως μέσα σε μια ευφάνταστη (και πολύ ευπρόσδεκτη) αφαιρετικότητα, ίσως και ασάφεια καθώς τίποτα στην ταινία δεν ερμηνεύεται. Ακόμα και η γλώσσα που ακούμε είναι ακατάληπτη, ήχοι και κραυγές των οποίων η μετάφραση είναι θέμα της φαντασίας μας.

Η ταινία αρχίζει με τις εικόνες μιας μαύρης γυναίκας (Νατάσα Γουανγανέεν) που μόνη, κλεισμένη σαν ζώο μέσα σε ένα κλουβί, βρίσκεται εκτεθειμένη στην απεραντοσύνη και τον καυτό ήλιο της ερήμου. Όλα δείχνουν ότι είναι καταδικασμένη να πεθάνει όμως η γυναίκα αποδεικνύεται αρκετά έξυπνη και γλιτώνει για να ξεκινήσει ένα ταξίδι προς την ελευθερία. Υπάρχει όμως ελευθερία;

Η Οδύσσειά της μέχρι να φτάσει στον πολιτισμό είναι αρκετά δύσκολη αλλά ο ίδιος ο «πολιτισμός» είναι φρικτός και ανελέητος. Μασκοφόροι άντρες σπέρνουν τον τρόμο χωρίς λόγο, κάποιοι αντάρτες αντιστέκονται, γινόμαστε μάρτυρες ενός ακατανόητου μακελειού με την μαύρη γυναίκα στην μέση. Που θα μπορούσε να οδηγήσει αυτή η κατάσταση;

Αναμφισβήτητα πρόκειται για την πιο παράξενη ταινία του Ντε Χιερ που ακολουθώντας εν μέρει την «λογική» της Αλίκης στην χώρα των θαυμάτων» κάνει μια θαρραλέα βουτιά σε έναν κόσμο παράνοιας – τον κόσμο μας; – ο οποίος ακριβώς επειδή είναι τόσο παρανοϊκός, αρνείται να δώσει περαιτέρω «βοηθήματα» αφήνοντάς μας να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας μόνοι.

Βαθμολογία: 3

ΑΙΘΟΥΣΕΣ: ΑΣΤΥ

Κατάκ, Η γενναία φάλαινα (Katak: The Brave Beluga, Kαναδάς, 2023)

Παραγωγή: Καναδάς, 2023

Σκηνοθεσία: Κριστίν Νταλέρ – Ντιπόν, Νικολά Λεμέ

Ακούγονται οι φωνές των Νίκου Χριστοφή, Μαρίας Μαχλαμουζη, Ιωάννας Λαμπροπούλου, Λουίζας Μιχαηλίδου κ.α.

Η φάλαινα, ένα πλάσμα που δεν συναντάμε συχνά στα κινούμενα σχέδια αξιοποιείται όμορφα σε αυτόν τον συνδυασμό παιδικής αμησυχίας – οικολογικής ευαισθητοποίησης που είναι ο κινητήριος μοχλός στα υποθαλάσσια κινούμενα σχέδια των Κριστίν Νταλέρ Ντιπόν, Νικολά Λεμέ. Στο κέντρο της ιστορίας ο Κατάκ, μια αρσενική φάλαινα στην εφηβεία που για να αποδείξει ότι έχει ηγετικές ικανότητες θα αποπειραθεί ένα δύσκολο, γεμάτο κινδύνους ταξίδι, χωρίς σύντροφο. Τα σκίτσα διακρίνονται από έναν ευχάριστο μινιμαλισμό, χωρίς τίποτα το εκκωφαντικό ή υπερβολικό προκειμένου να «γεμίσει» σπάταλα η οθόνη και πάνω από όλα, αυτή η ταινία, μέσω μιας κλασικής ιστορίας ενηλικίωσης πετυχαίνει τον βαθύτερο στόχο της: έναν εύπεπτο και ευανάγνωστο σχολιασμό για την εκμετάλλευση των ωκεανών του πλανήτη όπως και για την εξαφάνιση ορισμένων ειδών όπως οι φάλαινες μπελούγκα.

Βαθμολογία: 2 ½

ΑΙΘΟΥΣΕΣ: ΝΑΝΑ – VILLAGE ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ – CINERAMA – ΑΝΟΙΞΗ – ΡΕΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ – WESTCITY – OPTIONS CINEMAS IΛION – ΒΑΡΚΙΖΑ – TOWN CINEMAS κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: VILLAGE κ.α.

Aquaman: Το χαμένο βασίλειο (Aquaman and the Lost Kingdom)

Παραγωγή: ΗΠΑ, 2023

Σκηνοθεσία: Τζέιμς Γουάν

Ηθοποιοί: Τζέισον Μομόα, Πάτρικ Γουίλσον, Άμπερ Χερντ, Γιάγια Αμπντούλ Ματίν ΙΙ, Νικόλ Κίντμαν, Ντολφ Λούντγκρεν, Ράνταλ Παρκ

Πέντε χρόνια μετά την πρώτη κινηματογραφική περιπέτεια του Aquaman, υποθαλάσσιου «χάρτινου» ήρωα της DC Comics, o σκηνοθέτης Τζέιμς Γουάν και ο ηθοποιός που τον υποδύθηκε, ο θηριώδης Τζέισον Μομόα, επιστρέφουν με μια συνέχεια. Σύμφωνα με την επίσημη πλοκή της ταινίας ο Aquaman, εδώ, θα στραφεί στον φυλακισμένο αδελφό του Ορμ (Πάτρικ Γουίλσον) τον πρώην βασιλιά της Ατλαντίδας, με στόχο την σύναψη μιας ανορθοδοξης συμμαχίας για την σωτηρία του κόσμου. Το σενάριο έγραψε ο Ντέιβιντ Λέσλι Τζόνσον-Μακ Γκόλντρικ βασισμένος σε ιστορία του ιδίου και των Τζέιμς Γουάν, Τζέισον Μομόα, Τόμας Πα Σιμπέτ και στους χαρακτήρες της DC των Πολ Νόρις και Μορτ Γουάσινγκερ. Για την ταινία δεν μπορούμε να εκφέρουμε άποψη διότι δεν παρουσιάστηκε στους δημοσιογράφους.

ΕΠΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ

•Η ταινία «Η περιπέτεια του βλέμματος» (Ελλάδα, 2023) του Δημήτρη Αθανίτη που προβάλλεται στο ΣTOYNTIO είναι κάτι σαν δοκιμιακό κολάζ σκηνών προηγούμενων ταινιών του ιδίου σκηνοθέτη «ενδεδυμένων» με φιλοσοφικό και αόριστο σπικάζ για το σινεμά, το βλέμμα, την ευτυχία και άλλα τέτοια θέματα. Δεν καταλαβαίνεις τίποτα πέρα από τον ναρκισσισμό του σκηνοθέτη αλλά κάποιες «κανονικές» ταινίες του όπως ο «Αόρατος» με τον Γιάννη Στάνκογλου.

Bαθμολογία: ½

•Tέλος, απόψε στις 20:00, στο Ρομάντζο (Αναξαγόρα 3 Ομόνοια), θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ για την Πολυκλινική Αθηνών «Το Καταφύγιο Στην Ομόνοια» της Φένιας Παπαδόδημα και θα μιλήσουν ο Νικόλαος Αλιβιζάτος, συνταγματολόγος και εγγονός του ιδρυτή της Πολυκλινικής Νικόλαου Αλιβιζάτου, ο γιατρός Γεράσιμος Αλιβιζάτος, γιος του Τζον Αλιβιζάτου, που υπήρξε ο τελευταίος διευθυντής της Πολυκλινικής από την οικογένεια των ιδρυτών και η σκηνοθέτης.

Βαθμολογία: 2 ½